9. აკი მოგწერეთ წერილში: არ შეერიოთ-მეთქი მემრუშეთ, …11. ისიც მოგწერეთ, არ შერეოდით იმათაც, ვინც, ასე ვთქვათ, ძმად იწოდება, მაგრამ კვლავინდებურად მემრუშეა ანდა ანგარი, კერპთმსახური თუ მაგინებელი, მემთვრალე თუ მტაცებელი და პურიც კი არ გეჭამათ მასთან…
1 კორ. 5: 9 -11
“მოუკლებელად ილოცევდით” (1 თეს . 5: 17)
უფლის ფერისცვალების შემდგომი დღესასწაული.
ღირსმოწამის დომენტი (დომეტი) სპარსისა და ორთა მოწაფეთა მისთა (363); მოწამეთა მარინ მხედრისა და ასტერი სვინკლიტიკოსისა (260); ღირსისა ორე მონაზონისა (390); ღირსმოწამისა პოტამია სასწაულთმოქმედისა.
დღის ლოცვა
ღირსმოწამე დომენტი სპარსი და ორნი მოწაფენი მისნი (+363)
ტროპარი: მარხვითა აღუაწე პირველ მთათა ზედა და საცნაურთა მტერთა წყობანი ძალითა ჯუარისათა წარსწყმინდენ, ყოვლადსანატრელო, და კვალად ვნებათა მიმართ მხნედ შეიჭურე, და მრჩობლნი გვირგვინი მოიხვენ ღმრთისა მიერ, ღირსო მოწამეო დომენტი, მარადის სახსენებელო.
კონდაკი: შეაიწრენ ხორცნი შენი და განიძარცვენ ქუეყანანი ზრახვანი, ღირსო მოწამეო დომენტი, და გამოსჩნდით დიდად წინამძღურად მონაზონთა, და არა შეუშინდი მეფისა გულისწყრომასა, რომელმან არა ინება თაყუანისცემაი ქრისტესი; ამისთვის აღესრულე ესრეთ მღაღადებელი: ვითარმედ ღმერთი არს ჩემ თანა და ვერ ვინ შემძლებელ არს ვნებად ჩემდა.
დღის საკითხავები
ლიტ.: 1 კორ. 11: 31 – 12: 6 (დას. 150). მთ. 18: 1-11 (დას. 74) – ორშ.
1 კორ. 12: 12-26 (დას. 152). მთ. 18: 18-22; 19: 12, 13-15, (დას: 76) – სამშ.
ღირმოწ. ეფ. 6: 10-17 (დას. 233). ინ. 15: 17-16: 2 (დას. 52).
ლიტ.: 1 კორ. 11: 31 – 12: 6
31. რადგანაც ჩვენს თავს რომ განვიკითხავდეთ, აღარ ვიქნებოდით განკითხულნი. 32. განკითხულნი კი უფლის მიერ განვისწავლებით, რათა ქვეყანასთან ერთად არ განვისაჯოთ. 33. ასე რომ, ძმანო, როცა სერობად შეიკრიბებით, ერთმანეთს დაელოდეთ. 34. ხოლო თუ ვინმეს შია, შინ ჭამოს, რათა განსაკითხავად არ შეიკრიბოთ. დანარჩენს კი, როცა მოვალ, მაშინ მოვაგვარებ.
1. რაც შეეხება სულიერ ნიჭს, არ მინდა, ძმანო, უმეცარნი იყოთ. 2. იცით, რომ, ვიდრე წარმართნი იყავით, უტყვი კერპებისაკენ იარებოდით, თიოქოს ვიღაცა გეწეოდათ ძალით. 3. ამიტომაც გაუწყებთ, რომ ვერავინ, ვისაც ღვთის სული ალაპარაკებს, ვერ იტყვის, იესო შეჩვენებულიაო, და ვერც უფალს უწოდებს იესოს, თუ არა სულით წმიდით. 4. ნიჭი სხვადასხვაა, მაგრამ ერთია სული. 5. და მსახურებაც სხვადასხვაა, მაგრამ ერთია უფალი. 6. სხვადასხვაა მოქმედებაც მაგრამ ერთია ღმერთი, ყოვლის მოქმედი ყველაში.
ლიტ.: მთ. 18: 1-11
1. იმ ხანად მივიდნენ მოწაფეები იესოსთან და ჰკითხეს: ვინ უფრო დიდია ცათა სასუფეველში? 2. იესომ დაუძახა ბავშვს, მათ შორის ჩააყენა 3. და თქვა: ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: თუ არ მოიქცევით და არ იქნებით, როგორც ბავშვები, ვერ შეხვალთ ცათა სასუფეველში. 4. ამრიგად, ვინც დაიმდაბლებს თავს, როგორც ეს ბავშვი, ის არის უდიდესი ცათა სასუფეველში. 5. და ვინც შეიწყნარებს ერთ ამნაირ ბავშვს ჩემი სახელით, მე შემიწყნარებს. 6. ხოლო ვინც აცდუნებს ერთ ამ მცირეთაგანს, რომელსაც მე ვწამვარ, უჯობს წისქვილის დოლაბი დაჰკიდონ ყელზე და ზღვის უფსკრულში დანთქან. 7. ვაი ამ ქვეყანას საცდურთაგან, ვინაიდან საცდური გარდუვალია: მაგრამ ვაი იმ კაცს, ვისგანაც მოდის საცდური. 8. თუ შენი ხელი ანდა შენი ფეხი გაცდუნებს, მოიკვეთე და გადააგდე: გიჯობს უხელოდ ან უფეხოდ შეხვიდე სიცოცხლეში, ვიდრე ორივე ხელით ან ორივე ფეხით ჩავარდე საუკუნო ცეცხლში. 9. თუ შენი თვალი გაცდუნებს, ამოითხარე და გადააგდე: გიჯობს ცალთვალა შეხვიდე სიცოცხლეში, ვიდრე ორივე თვალის მქონე ჩავარდე ცეცხლის გეენაში. 10. ეკრძალეთ, ნუ შეურაცხყოფთ ნურცერთ ამ მცირეთაგანს, რადგანაც გეუბნებით თქვენ, რომ მათი ანგელოზები ცაში თვალს არ აშორებენ ჩემი ზეციერი მამის სახეს.
ლიტ.: 1 კორ. 12: 12-26
12. ვინაიდან როგორც ერთია სხეული, მაგრამ მრავალი ასო აქვს, ხოლო ყოველი ასო, მათი სიმრავლის მიუხედავად, ერთი სხეულია, ასევეა ქრისტეც. 13. რადგან ყველანი ერთი სულით მოვინათლეთ ერთ სხეულად, იუდეველნიც და ბერძენნიც, მონებიც და თავისუფალნიც, ასე რომ, ყველას ერთი სული გვაქვს ნასვამი. 14. ხოლო სხეული ერთი ასო კი არ არის, არამედ – მრავალი. 15. და ფეხმა რომ თქვას: რაკი ხელი არა ვარ, სხეულისაც არა ვარო, განა ამიტომ არ ეკუთვნის სხეულს? 16. ან ყურმა რომ თქვას: რაკი თვალი არა ვარ, სხეულისაც არა ვარო, განა ამიტომ არ ეკუთვნის სხეულს? 17. მთელი სხეული რომ თვალი იყოს, სადღა იქნება ყური? ანდა მთლიანად რომ ყური იყოს, სადღა იქნება ყნოსვა? 18. ხოლო აწ ღმერთმა მთელ სხეულში განალაგა ყოველი ასო, როგორც ინება. 19. მაგრამ ყველა რომ ერთი ასო ყოფილიყო, სადღა იქნებოდა სხეული? 20. ხოლო აწ ასო მრავალია, სხეული კი – ერთი. 21. ამიტომ თვალი ვერ ეტყვის ხელს: არას მარგიხარ, და ვერც თავი ეტყვის ფეხებს: არას მარგიხართო. 22. არამედ სხეულის ის ასოები, რომლებიც ყველაზე სუსტნი ჩანან, უფრო საჭირონი არიან. 23. ხოლო რომელთაც ნაკლებ საპატიოდ ვსახავთ სხეულში, მით უფრო მეტი პატივით ვმოსავთ, და ჩვენი უსახურებანი მეტ კეთილსახიერებას იძენენ. 24. ჩვენს სახიერებას კი ეს არ სჭირდება; არამედ ღმერთმა ისე ზომიერად შეთხზა სხეული, რომ ნაკლულევანს მეტი პატივი მიაგო, 25. რათა არ იყოს განხეთქილება სხეულში და ყველა ასო ერთმანეთისათვის ზრუნავდეს. 26. ასე რომ, თუ ერთ ასოს ევნო რაიმე, მასთან ერთად ყველა სხვა ასოც ივნება, და თუ ერთი ასო იდიდება, მასთან ერთად ყველა სხვა ასოც ხარობს.
ლიტ.: მთ. 18: 18-22; 19: 12, 13-15
18. ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: რასაც შეკრავთ მიწაზე, შეკრული იქნება ცაშიც, და რასაც დახსნით მიწაზე, დახსნილი იქნება ცაშიც. 19. კვლავ ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: თუ ორი თქვენგანი შეთანხმდება ამ ქვეყნად და ერთად ითხოვს რასმე, მაშინ, რასაც უნდა ითხოვდნენ, მიეცემათ ჩემი ზეციერი მამისგან. 20. რადგან სადაც ორი თუ სამი შეიყრება ჩემი სახელით, მეც იქვე ვარ, მათ შორის. 21. მაშინ მიუახლოვდა მას პეტრე და უთხრა: უფალო, რამდენჯერ მივუტევო ჩემს ძმას, რომელიც ჩემს წინააღმდეგ სცოდავს? შვიდჯერ? 22. იესომ მიუგო: არ გეუბნები: შვიდჯერ-მეთქი, არამედ სამოცდაათგზის შვიდჯერ.
12. ვინაიდან არიან საჭურისნი, რომელნიც დედის საშოდანვე ასე იშვნენ; არიან საჭურისნი, რომელნიც კაცთაგან დასაჭურისდნენ; და არიან საჭურისნი, რომელთაც თავად დაისაჭურისეს თავი ცათა სასუფევლის გულისთვის. ვისაც წვდომის თავი აქვს, ჩასწვდეს.
13. მაშინ მიჰგვარეს მას ბავშვები, რათა ხელი დაედო და დაელოცა ისინი, მოწაფეები კი უშლიდნენ მათ. 14. ხოლო იესომ თქვა: აცადეთ ბავშვებს და ნუ უშლით ჩემთან მოსვლას, ვინაიდან მაგისთანებისაა ცათა სასუფეველი. 15. დაადო ხელი და წავიდა იქიდან.
ღირმოწ. ეფ. 6: 10-17
10. და ბოლოს, ძმანო, გასალკლდევდით უფლის მეოხებით და მისი ძალის სიმტკიცით. 11. შეიმოსეთ ღვთის სრული საჭურველი, რათა შეგეძლოთ წინ აღუდგეთ ეშმაკის ხრიკებს, 12. რადგანაც სისხლისა და ხორცის წინააღმდეგ კი არ ვიბრძვით, არამედ მთავრობათა და ხელმწიფებათა, ამ ბნელი საწუთროს მპყრობელთა და ცისქვეშეთის უკეთურ სულთა წინააღმდეგ. 13. ამიტომ ხელთ იპყარით ღვთის საჭურველი, რათა უკეთურ დღეს შეგეძლოთ წინააღმდეგობა და, ყოვლის მძლეველნი, კვლავ მტკიცედ იდგეთ. 14. მაშ, აღიმართეთ, ჭეშმარიტება შეირტყით წელზე და სიმართლის აბჯრით შეიმოსეთ, 15. ფეხთ კი მზადყოფნა ჩაიცვით მშვიდობის სახარების საქადაგებლად. 16. ამასთან, იფარეთ რწმენის ფარი, რომლითაც შესძლებთ ბოროტების ცეცხლოვან ისართა დაშრეტას, 17. აიღეთ ხსნის ჩაჩქანი და სულის მახვილი, რომელიც არის ღვთის სიტყვა.
ღირმოწ. ინ. 15: 17-16: 2
17. ამას გიდებთ მცნებად, რათა გიყვარდეთ ერთმანეთი. 18. თუ ქვეყანას სძულხართ, იცოდეთ, რომ მე მომიძულა უწინ. 19. ამ ქვეყნისანი რომ იყოთ, ქვეყანას ეყვარებოდა თვისნი; მაგრამ რაკი ამ ქვეყნისანი არა ხართ, არამედ მე გამოგარჩიეთ ქვეყნისაგან, ამიტომაც სძულხართ ქვეყანას. 20. გაიხსენეთ სიტყვა, რომელიც გითხარით: არ არის მონა, თავის ბატონზე უმეტესი. მე თუ მდევნიდნენ, თქვენც დაგიწყებენ დევნას; თუ დაიცვეს ჩემი სიტყვა, თქვენსასაც დაიცავენ. 21. ხოლო ყოველივე ამას შეგამთხვევენ ჩემი სახელის გამო, ვინაიდან არ იცნობენ ჩემს მომავლინებელს. 22. რომ არ მოვსულიყავი და არ მეთქვა მათთვის, არ ექნებოდათ ცოდვა, ახლა კი არა აქვთ მიტევება თავიანთი ცოდვისათვის. 23. ჩემს მოძულეს მამაჩემიც სძულს. 4. რომ არ მექმნა მათ შორის საქმენი, სხვას რომ არავის უქმნია; არ ექნებოდათ ცოდვა; ახლა კი მიხილეს და მომიძულეს მეცა და მამაჩემიც. 25. რათა აღსრულდეს მათ რჯულში დაწერილი სიტყვა: მომიძულეს მე უმიზეზოდ. 26. ხოლო როდესაც მოვა ნუგეშისმცემელი, რომელსაც მოგივლენთ მამის მიერ, – ჭეშმარიტების სული, რომელიც გამოდის მამისაგან, ის იმოწმებს ჩემთვის. 27. და თქვენც მოწმენი იქნებით, ვინაიდან იმთავითვე ჩემთანა ხართ.
1. ეს გითხარით, რათა არ შეცდეთ. 2. გამოგყრიან სინაგოგებიდან; აჰა, მოდის დრო, როცა თქვენს ყველა მკვლელს ეგონება, რომ ამით ემსახურება ღმერთს.
“ჩვენ ვიცით, რომ სიკვდილიდან სიცოცხლეში გადავედით”
(1 იოან. 3: 14)
მოწამეთა მარინ მხედრისა და ასტერი სვინკლიტიკოსისა (260)
ღირსმოწამე დომენტი სპარსი და ორნი მოწაფენი მისნი (+363)
ღირსმოწამე დომენტი სპარსი იყო და წინაპართა ცრუსარწმუნოებას ერთგულებდა მანამ, სანამ სიყმაწვილეში ქრისტიანმა უარმა სახარების სწავლების ნათლით არ გაუნათა გონება. ამის შემდეგ ნეტარმა არ ისურვა სამშობლოში დარჩენა, სასაზღვრო ქალაქ ნიზიბიას მიაშურა (მესოპოტამიაში), ნათელიღო და ერთ-ერთ მონასტერში ბერად შედგა. ნეტარის მადლმოსილებამ შური აღუძრა სავანის მკვიდრთ, რის გამოც დომენტი განერიდა მათ და წმიდა სერგისა და ბაქოსის სახელობის მონასტერს მიაშურა თეოდოსიპოლში. აქ წმიდანი მოღვაწეობდა მკაცრი ასკეტის, არქიმანდრიტ ნურველის ხელმძღვანელობით. დომენტის საკვირველი ღვაწლი რომ იხილა, ნურველმა იგი დიაკვნად აკურთხა, შემდეგ მოისურვა, ხუცესადაც დაედგინა, მაგრამ წმიდანმა თავი უღირსად ჩათვალა და სირიაში, ერთ უდაბურ მთაზე განმარტოვდა. აქ ნეტარი მამა ღია ცის ქვეშ ცხოვრობდა, შემდგომ კი გამოქვაბულში დამკვიდრდა ორ მოწაფესთან ერთად. დომენტიმ მრავალი წარმართი მოაქცია ქრისტეს სჯულზე. ერთხელ იმ მხარეში, სადაც ნეტარი მამა და მისი მოწაფეები მოღვაწეობდნენ, გაიარა სპარსელებთან საბრძოლველად მიმავალმა იმპერატორმა იულიანე განდგომილმა (361-363). მისი ბრძანებით მხედრებმა მოძებნეს უფლის სათნომყოფელნი, შემდეგ კი, ერთი გადმოცემით, ქვებით ჩაქოლეს, სხვა ცნობით – მღვიმის შესასვლელი ამოქოლეს და შიგ ცოცხლად დამარხეს (+363).
„წმიდანთა ცხოვრება“, ტომი III, თბილისი, 2001 წ.
წმიდა დედა პოტამია საკვირველთმოქმედი
ფერისცვალება
წინარე ამბავი:
ფერისცვალებასთან დაკავშირებულ ამბავში მოწაფეები რამოდენიმე უჩვეულო მოვლენის მომსწრენი გახდნენ, რომელთაგან მათთვის ყველაზე ძნელად მისაღები და დაუჯერებელი ის იყო, რაც მათ თვით მაცხოვარმა აუწყა: იესო „უნდა წასულიყო იერუსალემს, დაეთმინა მრავალი ტანჯვა უხუცესთა, მღვდელმთავართა და მწიგნობართაგან, სასიკვდილოდ მიეცა თავი და აღმდგარიყო მესამე დღეს“ (მათ. 16:21), მით უმეტეს, რომ ეს მას შემდეგ უნდა მომხდარიყო რაც პეტრემ მამა ღმერთის ნებით, შეიცნო და აღიარა იესო: „შენ ხარ ქრისტე, ძე ცოცხალი ღმრთისა“ (მათ. 16:16). ეს არის უდიდესი აღიარება – პეტრემ ადამიანში ღმერთი შეიცნო! ანუ მოხდა ის, რისთვისაც უფალმა ხორცნი შეისხნა.
ამ მოვლენის შემდეგ უფლის პირველ აღმსარებელ პეტრეს ესო ქრისტემ კონკრეტული ფუნქცია მიანიჭა და აკურთხა: „შენა ხარ კლდე, და ამ კლდეზე ავაშენებ ჩემს ეკლესიას, და ჯოჯოხეთის ბჭენი ვერ სძლევენ მას. და მოგცემ შენ ცათა სასუფევლის გასაღებს, და რასაც შეკრავ მიწაზე, შეკრული იქნება ცაშიც, ხოლო რასაც დახსნი მიწაზე, დახსნილი იქნება ცაშიც“ (მათ. 16:18–19). ამ მომენტიდან, როგორც პეტრე, ისე სხვა მოციქულები მოახლოვებულ ცათა სასუფეველთან უშუალოდ არიან დაკავშირებულნი და სწორედ აქედან იღებს დასაბამს მოციქულთა დამოუკიდებელი ქრისტიანული მოღვაწეობა.
მოციქულთა შორის ღვთის შემეცნების საქმეში, თითქოს პეტრე დაწინაურდა, მაგრამ როგორც ახალფეხადგმულმა ჩვილმა, პირველმა მანვე წაიბორძიკა: „შორს შენგან, უფალო; ღმერთმა ნუ ქნას ეგ!“ (მათ. 16:22) – ასე სთხოვდა პეტრე იესოს ჯვარცმას განრიდებოდა. პეტრე თავიდან ვერ მიხვდა, რომ მას შემდეგ რაც იესოში უფლი დაინახა, მხოლოდ გულითადი სიყვარულით მოქმედება აღარ იყო საკმარისი (1 მეფ. 13:14), აღარც უფლის მხოლოდ გონებით (3 მეფ. 3:9), ანდა მხოლოდ სულით შეყვარება აღარ კმაროდა (3 მეფ. 19:13). პეტრესთვის განკაცებული უფლის შემეცნების ეტაპი დასრულდა. მისთვის დაიწყო ახალი, ქრისტიანული ცხოვრება, რომლის დროსაც მორწმუნე უფლით უნდა აღივსოს და ღვთის ნება საკუთართან გააიგივეოს.
მეორე მხრივ, დადგა დრო, როდესაც უფალი აღმსარებლისგან არა მხოლოდ რჯულს, არამედ ღმერთის საქმეზე ფიქრს, იესო ქრისტესთან შეგნებულ თანაქმედებას, მისი ნების უყოყმანოდ მიღებას და აღსრულებას ელის. ვინც სხვაგვარად იღწვის, უფალი მის მიმართ ბრძანებს: „გამშორდი, სატანა! ჩემი საცთური ხარ! რადგან ღმრთისას კი არ ფიქრობ, არამედ კაცისას“ (მათ. 16:23). ასეთი იყო პეტრეს პირველი მწარე გაკვეთილი, რომელიც მან თავის ახალ მისიასთან ერთად იმის გამო მიიღო, რომ ჯვარცმაში და ქრისტეს სიკვდილში მხოლოდ იუდეველთა მიერ განხორციელებული უსამართლობა დაინახა და კაცთათვის გაღებული ღვთაებრივი მსხვერპლი ვერ განჭვრიტა. დასაწყისში პეტრე ვერ შეწვდა მაცხოვრის ჯვარცმის ჭეშმარიტ შინაარსს, ანდა ვის შეეძლო შეეცნო ჯვარზე სიკვდილი და აღდგომა – სიკვდილის სიკვდილით დამთრგუნველ ერთადერთ საშუალებად.
მაცხოვრის მიერ პეტრეს მიმართ ნათქვამმა არ უნდა აღძრას ანალოგია ორმოცდღიანი მარხვის შემდეგ სატანისადმი წარმოთქმულ ქრისტეს სიტყვებთან: „გამშორდი, სატანა, რადგანაც დაწერილია: უფალს ღმერთს შენსას თაყვანი ეცი და მხოლოდ მას ემსახურე“ (მათ. 4:10): ერთ შემთხვევაში ლაპარაკია სატანის მიერ განხორციელებულ მიზანმიმართული ცთუნებების მცდელობაზე, ხოლო მეორეში, ადამიანურ შეცდომაზე. პეტრეს შეცდომა ხალხში დამკვიდრებული ტრადიციებით და უფლის მიმართ დიდი სიყვარულით იყო ნაკარნახევი. წმინდა პეტრე თავისი მარცხით მუდამ ჩვენს შეცდომებზე მიგვითითებს და გვასწავლის, რომ ჩვენი რწმენა დაშვებული შეცდომების გამო არ უნდა ფერხდებოდას. და დაცემას, ყოველთვის უნდა მოჰყვეს წამოდგომა.
სუფევა, პატივი, ძალი და დიდება იესოსი
ფერისცვალება განხორციელდა მაცხოვრის მოღვაწეობის უმნიშვნელოვანეს პერიოდში. აქტიური ქადაგებისა და მრავალთა განკურნების შემდეგ, ცხარდებოდა კამათი იესოს ბუნების, პიროვნებისა და მისიის შესახებ. რელიგიური ჯგუფების მმართველთ შორის, იზრდებოდა არაკეთილმოსურნეთა რიცხვი, ამავე დროს, უფალი სულ უფრო მეტ გულშემატკივარს იძენდა. ხალხის დიდი ნაწილი თითქოს მზად იყო რათა მაცხოვარი იერუსალიმში ეხილათ.
ფარისევლები, სადუკევლები, ჰეროდიანელები, მწიგნობრები საერთო ძალებით ცდილობდნენ მოსახლეობის უფლისაგან ჩამოშორებას და გარკვეული თვალსაზრისით ამას კიდეც აღწევდნენ: ებრაელი ხალხი მესიას ძლიერი მეფის სახით ელოდა, უფალი კი თავმდაბლობასა და მორჩილებას ქადაგებდა; იუდეველები ფიქრობდნენ, რომ მესიის მოსვლის შემდეგ წარმართი ხალხები მათ დაემორჩილებოდნენ, იესოს ქადაგებიდან კი გამოდიოდა, რომ სასუფეველში წარმართებსა და იუდეველებს თანაბარი უფლებები უნდა ჰქონოდათ; ებრაელები იმედოვნებდნენ, რომ მათი კანონები მთელს ქვეყანაზე გავრცელდებოდა და ყველა ხალხებისათვის აუცილებელი გახდებოდა, ამავე დროს მღვდელმთავრებმა ჩათვალეს, რომ მაცხოვარი ამ კანონებს აუქმებდა; და ბოლოს, ხალხი ემზადებოდა დიდი ცვლილებებისა და სახელმწიფო გადატრიალებებისათვის, ზეციური ნიშნებისა და სასწაულებისათვის, მაცხოვარი კი ქადაგებდა: „ღმერთის სასუფეველი არ მოვა სააშკრაოდ; ვერ იტყვიან: აგერ, აქ არის, ან კიდევ: აგერ, იყო; ვინაიდან აჰა, ღმერთის სასუფეველი თვითონ თქვენშია“ (ლუკ. 17:20–21).
ამრიგად, მეტად არაერთმნიშვნელოვანი აღმოჩნდა სასუფევლის მოლოდინი, და ეს პროცესი დღეისათვისაც აქტუალურია. როგორც დავინახავთ მასში გარკვევას წინ უნდა უსწრებდეს პიროვნებაში ფერისცვალების განხორციელების არსში გარკვევა.
პეტრეს აღსარებიდან ფერისცვალებამდე, მათე და მარკოზი ექვს დღეს ითვლიან, ხოლო ლუკა რვა დღეს მიითვლის. რა ხდებოდა ამ შუალედში? ამაზე სახარება პირდაპირ არაფერს გვეუბნება, მაგრამ იმის გამო, რომ ამ დღეების დაწყების წინ მაცხოვარმა პირველად განაცხადა თავისი წამებისა და ჯვარცმის შესახებ, ხოლო ამ განცხადებიდან დაახლოვებით ერთი კვირის შემდეგ, ფერისცვალება განხორციელდა, ჩვენ შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ეს იყო დრო, რომელიც თაბორისა და გოლგოთას მთაზე მოსალოდნელი მოვლენების გააზრებას დაეთმო. სწორედ ამ დღეებში მიმდინარე დაძაბული სწავლების დამაგვირგვინებლად გვესახება მაცხოვრის სიტყვები: „ვისაც სურს მე მომდიოს, განუდგეს თავის თავს, აიღოს თავისი ჯვარი, და გამომყვეს მე. რადგან ვისაც სურს სულის ხსნა, დაჰკარგავს მას; და ვინც ჩემი გულისთვის დაჰკარგავს სულს, ის ჰპოვებს მას“ (მათ. 16:24–25).
და კიდევ, უფალი ბრძანებს: „ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ზოგი აქ მყოფთაგანი არ იგემებს სიკვდილს, სანამ არ იხილავს ღმერთის სასუფეველს, მომავალს ძალმოსილებით“ (მარკ. 9:1).
ჯვარცმამდე ფერისცვალების აღსრულებით მოციქულები მიგვანიშნებენ: მათესაგან ვგებულობთ, რომ ფერისცვალება არის ძე კაცისას დიდებით სუფევა (მათ. 16:28), ამასვე ვკითხულობთ პეტრე მოციქულის მეორე ეპისტოლეში: „ვინაიდან მამა ღმერთისაგან მიიღო პატივი და დიდება“ (2 პეტრ. 1:17); მარკოზის ვერსიაში ვკითხულობთ, მომავალს ძალმოსილებით (მარკ. 9:1), იგივეს ვკითხულობთ წმიდა პეტრესთან: და გაუწყეთ „უფლის ჩვენის იესო ქრისტეს ძალი და მოსვლა“ (2 პეტრ. 1:16).
ერთი სიტყვით, მოციქულები ფერისცვალებას გაგვიმარტავენ, როგორც უფლის მობრძანებას ცათა სასუფეველში და მის სუფევას ძალით, დიდებითა და პატივით, ანუ ფერისცვალებაში ჩვენ მაცხოვრის მეორედ მოსვლის პირველსახეს ვხედავთ.
თაბორის მთაზე ამაღლება პეტრესი, იაკობისა და იოანესი
„აქ მყოფთაგან“– ში უფალმა იგულისხმა სამი მოწაფე: „წაიყვანა იესომ პეტრე, იაკობი და მისი ძმა იოანე, და მაღალ მთაზე აიყვანა ისინი განმარტოებით“ (მათ. 17:1).
ვინც აიყვანა თაბორის მთაზე, – ბრძანებს წმიდა ეფრემ ასური – მათ უნდა ენახათ თუ როგორი იქნება იესო ქრისტე ადამიანურ სხეულში და თავის საუფლო დიდებაში მეორეთ მოსვლის ჟამს. აიყვანა მთაზე კიდევ იმიტომ, რომ უწინარეს როდესაც ჰკითხა მათ: „რას ამბობს ხალხი, ვინ ვგონივარ მე, ძე კაცისა? მათ მიუგეს: ზოგს იოანე ნათლისმცემელი ჰგონიხარ, ზოგს – ელია, ზოგს – იერემია თუ ერთ–ერთი წინასწარმტყველი“ (მათ. 16:13–14), მთაზე კი მოწაფეებს უნდა ენახათ რომ იესო ელია კი არ არის, იესო ელიას უფალია; რომ იესო იერემია კი არ არის, იესო არის ის, ვინც იერემია დედის საშოში აკურთხა; და იესო რომელიმე წინასწარმეტყველი კი არ არის, იესო ღმერთია, რომელმაც წინასწარმეტყველები ხალხთან გამოაგზავნა.
მოწაფეებს უნდა გაეგოთ, რომ იესო ქრისტემ შექმნა ცა და ქვეყანა, რომ ის არის ღმერთი ცოცხალთა და მიცვალებულთა; და რომ მან, ამ შეხვედრისათვის ზეციდან გამოიხმო ელია და მკვდრეთით აღადგინა მოსე.
აიყვანა მოწაფეები იესომ მთაზე და უჩვენა თავისი სასუფეველი, რადგან მას ჯვარცმა ელოდა და მოწაფეებს უნდა სცოდნოდათ, რომ იესო ჯვარს ეცვა არა უძლურების გამო, არამედ საკუთარი ნებით, ქვეყნის გადასარჩენად. (შეადარე. Четвероевангелия, М. Барсова. М. Изд., Лепта, 2002, стр. 57-58).
„მაღალ მთაზე აიყვანა – გვასწავლის თეოფილაქტე ბულგარელი – რადგან გვიჩვენა, ვინც ყოფაზე არ ამაღლდება არ არის ღირსი ასეთი საუფლო სახილველისა“. (Благовестник, Матф. 17:1–2).
ამრიგად, ღირსი თეოფილაქტე გვამცნობს, რომ ფერისცვალების ხილვა სასუფევლის ხილვაა, რასაც მხილველის ამაღლება ესაჭიროება.
ძე კაცისა. ლოცვა, დიდება და ფერისცვალება
იესო თავის სამ მოწაფესთან ერთად ავიდა თაბორის მთაზე (წმინდა წერილში მთა არა ერთხელ წარმოგვიდგება, როგორც უფალთან შეხვედრის ადგილი, მაგ.: იეზ. 40:2; გამოცხ. 21:10 და სხვა მრავალი).
როგორც წმიდა ლუკა ბრძანებს: იესო „სალოცავად ავიდა მთაზე“ (ლუკ. 9:28). ეს იმდენად ძლიერი ლოცვა იყო, რომ შექმნილი განცდის გამო „პეტრე და მასთან მყოფნი დამძიმებული იყვნენ ძილით“ (ლუკ. 9:32). ამ გეთსამანიის ბაღის მსგავს ლოცვით აღსავსე გარემოში (მათ. 26:43; მარკ. 14:40), მოწაფეებმა აიძულეს საკუთარი თავი, დაძლიეს ძილი და შეძლეს ეხილათ სახილველი, რამეთუ ნათქვამია „იოანე ნათლისმცემლიდან მოყოლებული დღემდე, ცათა სასუფეველი ძალით იღება და მოძალადენი მიიტაცებენ მას“ (მათ. 11:12). ეს ფრაგმენტი გასაგებს ხდის თუ რატომ არ ახლდნენ იესოს სხვა მიწაფეებიც და რატომ იხილა მხოლოდ ამ სამმა მოწაფემ იესოს დიდება „და მასთან მდგომარე ორი კაცი“ (ლუკ. 9:32).
მოწაფეების თვალწინ იესომ ლოცვის დროს ფერი იცვალა და დიდებით შეიმოსა. ერთი მხრივ, მოწაფეები ხედავდნენ, თუ რა ძალა აქვს სრულ ლოცვას, ხოლო მეორე მხრივ, მათ დაინახეს – ლოცულობს ძე კაცისა და ამ ფერისცვალებაში, მათ თვალწინ, ადამიანის შესაძლებლობები და დიდება აისახა. ადამიანმა „იცვალა მათ წინაშე ფერი, და მზესავით განბრწყინდა მისი სახე, და ნათელივით გასპეტაკდა მისი სამოსი“ (მათ. 17:2).
ადამიანის სახის გაბრწყინება გამოსვლის წიგნშიც არის აღწერილი, მაგრამ მაშინ, ეს მოსეზე ღვთის დიდების გადმოსვლის გამო მოხდა (გამ. 34:29). იესოს შემთხვევაში კი, ფერისცვალება შიგნიდან მომდინარეობდა. ლოცვის დროს ძე კაცისაში სულიწმიდა შებრძანდა და განათდა არა მხოლოდ იესოს სახე და სხეული, არამედ განათდა და ფერი იცვალა მისმა სამოსმაც. ეს შეძლო მხოლოდ ადამიანმა, რადგან იესომ „დაიმცირა თავისი თავი, მონობის ხატი შეიმოსა და მსგავს კაცთა იქმნა “ (ფილ. 2:7).
ფერისცვალება და ის დიდება რაც მას თან ახლდა იყო ჭეშმარიტი, გულმხურვალე ლოცვის გამოძახილი და პასუხი იესოს უცოდველობისა. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ იესო სრული ადამიანია და თუ ვინმეს ჰგონია, რომ თაბოროს მთაზე მამა ღმერთმა უცვალა ფერი ძე ღმერთს, სცდება უცილოდ. ფერისცვალება მოხდა თვით იესოში – ადამიანში.
სრული ადამიანისა და სრული ღმერთის ძალა და დიდება
ამავე დროს თაბორის მთაზე, იესო – სრული ადამიანი – სრულად გაცხადდა თავისი ჰიპოსტასში, როგორც სრული ღმერთი, ურთიერთშეურევნელად და ურთიერთგანუყოფელად მეორე პირი სამებისა, რომელიც ინარჩუნებს თავის ღვთაებრივ ბუნებას, რაც ამავე დროს, უდაოდ გულისხმობს, რომ: „ძეს არაფერი ხელეწიფება თავისთავად,თუ არ იხილავს მამის საქმეს, ვინაიდან რასაც მამა იქმს, ძეც მის მსგავსადვე იქმს“ (იოან. 5:19).
შესაბამისად, ქრისტიანს უნდა შესწევდეს უნარი იხილოს რასა იქმს ქრისტე – სრული ღმერთი და სული წმიდის მადლით თვითონაც იმას იქმოდეს და რადგან მამა და ძე ქმედებაში ერთნი არიან, ამით ქრისტიანი იმასა იქმს, რასაცა მამა. ამ შესაძლებლობის ამსახველი ფერისცვალების სახილველად მოამზადა უფალმა თავისი მოწაფეები, რადგან ასეთი ფერისცვალების გარეშე ადამიანის უფალთან მიახლოვება შეუძლებელია. შემდგომ ეს ჭეშმარეტება იქადაგეს მოციქულებმა, როგორც იუდეველთათვის, ისე წარმართთათვის, ამ ჭეშმარიტებასვე ქადაგებს დღეს ეკლესია.
გარდა იმისა, რომ მოწაფეებმა შეძლეს ეხილათ როგორ იცვალა ფერი იესომ, მათ დაინახეს იესოსთან მოსაუბრე დიდებით მოსილი ორი მამაკაცი (ლუკ. 9:31). ეს კი იმაზე მეტყველებს, რომ მოწაფეები შესაბამის სულიერ მდგომარეობაში იყვნენ, რადგან მათ, ჩვეულებრივმა ადამიანებმა, შეძლეს ეხილათ „სასუფეველი ღმრთისაი“ (მარკ. 9:1; ლუკ. 9:27) და ძე კაცისა, მომავალი თავის სუფეველში (მათ. 16:28).
სასუფეველში მოწაფეებმა ამოიცნეს მოსე – სახე ძველი აღთქმის სჯულისა, და ელია წინასწარმეტყველი, რომელიც არის სახე აღსრულებულ და ჯერ კიდევ აღუსრულებელ ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველებისა. მოსე და ელია იმისათვის გახდნენ ხილულები – თავის კომენტარში გვასწავლის ღირსი თეოფილაქტე ბულგარელი – რათა მიწაფეებს ეხილათ იესო, როგორც უფალი სჯულისა და წინასწარმეტყველებისა, მიცვალებულებისა და ცოცხალებისა.
იესო, მოსე და ელია – საუბარი იესოს განსვლაზე და სამყაროს გასრულებაზე
მოსესა და ელიას წინაშე იდგა თვითონ იესო ქრისტე და ეს ნიშნავს სჯულს, გზასა და სასუფეველს ანუ საქმის სისრულეს. დარჩენილი იყო ერთი უმძიმესი ნაბიჯი „და აჰა, ორი კაცი ესაუბრებოდა მას; ესენი იყვნენ მოსე და ელია, დიდებით მოვლენილნი და მისი გასვლისათვის ესაუბრებოდნენ იესოს, რაც უნდა აღსრულებულიყო იერუსალემს“ (ლუკ. 9:31), და რომელიც ძეს ჯვარცმით უნდა დაესრულებინა. დასაწყისში, განსვლის საპირისპიროდ, წინასწარ ქადაგებდა „იოანე ნათლისღებას სინანულისას მთელი ხალხის მიმართ “ (საქ. 13:24). ამ ორი მუხლის შეჯერება გვაძლევს საშუალებას ვიფიქროთ, რომ განსვლაში ნაგულისხმებია არა მხოლოდ იესოს ჯვარცმა, ანუ მისი მიწიერი ცხოვრების დასრულება, რის შესახებაც უფალმა, აუწყა პეტრეს: (2 პეტ. 1:15), არამედ აღდგომაც და ცათა სასუფეველში, მამა ღმერთთან ამაღლებაც: (იოან. 16:28), კვლავდაბრუნებაც და ცოცხალთა და მკვდართა დიდებით განსჯაც. თვითონ ის ფაქტი რომ საუბრში მოსე, ელია და უფალი იესო ქრისტე მონაწილეობს, საფუძველს გვაძლევს ვიფიქროთ, რომ საქმე ეხებოდა სრულ შესაქმეს. რადგან იესო არის აღსრულება რჯულისა და წინასწარმეტყველებისა და ფსალმუნისა (ლუკ. 24:44).
ახლა კი, ამ სინამდვილეში – როგორც კვლავაც წმიდა ეფრემ ასური გვიბრძანებს – ეს მთაზე ასვლა უდიდესი სიხარულის მომგვრელი იყო. ხარობდნენ იესოს ადამიანური ბუნების შემხედვარე მოსე და ელია, რადგან აქამდე ისინი იესოს მხოლოდ როგორც უფალს სცნობდნენ, ხარობდნენ მოციქულები, რადგან პირველად იხილეს იესო ქრისტეს ღვთაებრივი ბუნება. და დიდი იყო ძველი და ახალი აღთქმის წინამძღოლთა და მასწავლებელთა სიხარული და ბედნიერება. (Четвероевангелия, М. Барсова. М. Изд., Лепта, 2002, стр. 57-58).
და პეტრე, კვლავაც გვასწავლის
უცნაური, მიუწვდომელი ბედნიერების შეგრძნების მიუხედავათ, სახილველს მოციქულები სრული დუმილითა და სიმშვიდით ადევნებდნენ თვალს. ბოლოს მაინც პეტრემ, შეუცნობელი აღფრთოვანება შემდეგნაირად გამოხატა: „უფალო! რა გვიჯობს აქ ყოფნას? თუ გნებავს, გაგიკეთებეთ სამ კარავს: ერთს შენ, ერთს მოსეს, და ერთსაც ელიას“ (მათ. 17:4). უმჯობესია აღარ დავბრუნდეთ იმ მუქარით, ბოროტებითა და სიმუხთლით აღსავსე ქვეყანაში – ფიქრობდა პეტრე. (შეადარე Арх. Аверкий, „Четвероевангелие“. М., 2002. стр. 172). ლუკა პეტრეს ამ ნათქვამს ასეთ კომენტარს უკეთებს: „რადგან არ იცოდა რას ამბობდა“ (ლუკ. 9:33).
ღირსი თეოფილაქტე ხაზს უსვავს, რომ ამ ურთულეს ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაში პეტრემ ქრისტიანული სიყვარული და მორჩილება გამოავლინა. მან ასე მიმართა იესოს: „უფალო… თუ გნებავს“. ის, რომ ასეთი მიმართვა ქრისტიანისათვის სიმდაბლის, სიმშვიდისა და სასოების მაგალითია, ზეთის ხილის მთაზე, თვით იესოს მიერ მამა ღმერთის მიმართ წარმოთქმული სიტყვებითაც დასტურდება: „მამაო, თუ გნებავს ამაცილე ეს სასმისი! თუმცა იყოს არა ჩემი ნება, არამედ შენი“ (ლუკ. 22:42). ამავე დროს, როგორცა სჩანს, ეს პეტრეს მიერ ჩვენი სწავლებისათვის დაშვებული კიდევ ერთი შეცდომა იყო, რადგან:
- ფერისცვალება ქრისტიანისათვის ზეიმია, მაგრამ ამავე დროს ზღვარია ძველ და ახალ ტრადიციებს შორის, პეტრე, ჯერ კიდევ ებრაული, ტრადიციების და ამჯერად კარვობის დღესასწაულის (ლევ. 23:34–36, 39–43; რიცხ. 29:12–34; რჯლ. 16:13–17) გავლენას განიცდიდა. ეს დღესასწაული იუდეველთა როგორც წარსულის, ისე მომავლის სიმშვიდისა და მყუდროების სიმბოლოს წარმოადგენს;
- როგორცა ჩანს, პეტრემ მიიჩნია, რომ ეს არის იესო ქრისტეს დიდების დრო. ასეთ შემთხვევაში გამოდის, რომ მან კვლავ ვერ შეაფასა მაცხოვრის ჯვარცმის მნიშვნელობა (შეად. მათ. 16:22). სახარება გვასწავლის – არ არის დიდება ახალი აღთქმისა ჯვარის გარეშე;
- და ბოლოს, პეტრემ იესო ქრისტე მოსეს და ელიას გაუთანაბრა, რადგან სამივესათვის კარავი მიიჩნია საჭიროთ. ნათქვამია: „აი, უპირველესი მცნება: ისმინე, ისრაელ! უფალი ღმერთი ჩვენი ერთი უფალია!“ (მარკ. 12:29).
ჩვენება წმიდისა სამებისა და ხმა ღრუბლით გამო
როდესაც პეტრე უფალს კარვების აგებას სთავაზობდა, „სიტყვის დასრულება ვერც კი მოასწრო, რომ, აჰა, ნათელმა ღრუბელმა ჩრდილით დაბურა ისინი“ (მათ. 17:5), როგორც ტექსტიდან ჩანს ეს არაჩვეულებრივი, საიდუმლო ნათლით აღსავსე ღრუბელი, უცბათ გაჩნდა და უცბათვე გაიფანტა.
უფლის გამოცხადებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ღრუბელს (გამ. 13:22; 16:10; 24:16; 40:34–38). საინტერესოა ისიც, რომ სინას მთაზეც, უფლის გამოცხადებას ღრუბელში ვხედავთ (გამ.19:16–19; 24:15–18). უფრო სწორად, უფალი ღრუბლით არის დაფარული – მოცული. მაგრამ თუ ძველ აღთქმაში, ხალხი მხოლოდ შორიდან უცქერდა ღრუბელს, აქ, ამ ეპიზოდში „ნათელმა ღრუბელმა ჩრდილით დაბურა ისინი“ (მათ. 17:5).
ამის შემდეგ, ღრუბელი თითქოს შეეხო მოწაფეებს: „და შეშინდნენ ღრუბელში შესვლისას და გაისმა ხმა ღრუბლით,რომელმაც თქვა: ეს არის ძე ჩემი საყვარელი, უსმინეთ მას“ (ლუკ. 9:34–35). სიტყვებით, „ეს არის ძე ჩემი…“ მამა ღმერთი თითქოს ეხმაურება პეტრეს შეცდომას.
ეს ღრუბელი არის ნათელი და არა დაბურული, როგორც ძველ აღთქმაში; რადგან იგი მსწავლელია და არა შიშის მომგვრელი. ხმა ისმის ღრუბლიდან და ეს ხმა არის ღმერთის და არა მოსესი ან ელიასი – განგვიმარტავს ღირსი თეოფილაქტე ბულგარელი.
გამოსვლის 24–ე თავიდან მოყოლებული, ზეციდან შესმენილი უფლის სიტყვის საფუძველზე, ჯერ რჯულის წიგნები იწერებოდა, შემდეგ კი ქრისტეს შესახებ გაისმოდა: „ძე ხარ ჩემი“ (ფსალ. 2:7). იგივეს ბრძანებს უფალი ნათლისღების დროს „ეს არს ძე ჩემი საყვარელი, რომელშიაც კეთილად გამოვჩნდი მე“ (მათ. 3:17), „შენ ხარ ძე ჩემი საყვარელი“ (მარკ. 1:11, ლუკ. 3:22). ფერისცვალების დროს კი პირველად გაისმა მოსეს, ელიას, მოციქულებისა და ყველას გასაგონად უფლის მიერ წარმოთქმული მოწოდება „უსმინეთ მას“: „ეს არის ძე ჩემი საყვარელი უსმინეთ მას“ (ლუკ. 9:35, მარკ. 9:7); „ეს არის ძე ჩემი საყვარელი, რომელშიც კეთილად გამოვჩნდი მე. მას უსმინეთ“ (მათ. 17:5).
ამით ნათქვამია, რომ ყველა ეტაპი დასრულდა, კაცობრიობამ ყველა საფეხური გაიარა, დადგა ბოლო ჟამი და მხოლოდ იესო ქრისტეს მოსმენას შეუძლია ადამიანი აიყვანოს ცათა სასუფევულში.
იესო ქრისტემ პირველად მისცა საშუალება თავის მოწაფეებს ეხილათ უფლის დიდება. ეს იყო შეხვედრა სამებასთან: მამა ღმერთი – ხმა ღრუბელიდან, ძე ღმერთი – ძე კაცისას სახით და სული წმიდას ნათელით განათებული სასუფეველი. ძველ აღთქმაში მოსემ ვერ გაუძლო სახილველს „იმ წამსვე მიწად დაიხარა მოსე და თაყვანი სცა“ (გამ. 34:8), ვერ გაუძლეს მოწაფეებმაც: „ეს რომ ჩაესმათ მოწაფეებს, პირქვე დაემხნენ თავზარდაცემულნი“ (მათ. 17:6). მაგრამ განსხვებით ძველი აღთქმისაგან მოწაფეებს მიუახლოვდა იესო „ხელი შეახო და უთხრა მათ: ადექით, ნუ გეშინიათ“ (მათ. 17:7). ისინი წამოდგნენ, ღრუბელი გაფანტული იყო, მოსე და ელია აღარსად სჩანდნენ, მათ წინ მხოლოდ იესო ქრისტე იდგა.
იესო ქრისტე წინასწარმეტყველებათა ერთადერთი შემსრულებელია, სრული სჯულის მატარებელია, ერთადერთი შუამავალია. ამრიგად, დღეს ცნობილია გზაც, მეგზურიც და სასუფეველიც.
იესო ეკუთვნის არა მხოლოდ პეტრეს, იაკობს და იოანეს, არამედ ყველას, ვისაც შეუძლია ფერისცვალების დღეს, სულით შეიგრძნოს მაცხოვრის ხელი და ჩაესმას:
„ადექით და ნუ გეშინიათ“! ეს არის ფერისცვალება.
თბილისი როლანდ-რომილე ჩხეიძე
- 07. 2008