არქიმანდრიტი სოფრონი (სახაროვი): იხილო ღმერთი როგორიც არის

                                                             

შესავალი

არქიმანდრიტი სოფრონი (სერგეი სემიონის ძე სახაროვი) დაიბადა მოსკოვში მორწმუნე, შეძლებულ და განათლებულ ოჯახში 1896 წლის 22 სექტემბერს. მისი ძიძა ეკატერინე ღრმად და გულმოჯერედ მლოცველი იყო. ტაძარში ის დიდხანს ლოცულობდა, ამ დროს მის ფეხთით პატარა სერგეი იჯდა ხოლმე… ცხოვრების პირველ წლებში სერგეის სუსტი ჯანმრთელობა ჰქონდა, ის ხშირად ავადმყოფობდა. თანდათანობით ლოცვისა და ძიძასთან სეირნობის შედეგად მის ჯანმრთელობას გამოსწორება დაეტყო.

ჩვიდმეტი წლის ასაკამდე სერგეი აქტიური მლოცველი იყო. მას ხატვაც უყვარდა და ბევრს ხატავდა. მისი შემოქმედებითი ნიჭით არაერთი სპეციალისტი იყო დაინტერესებული. ამ პერიოდში ახალგაზრდა ქრისტიანი მისტიკური ლიტერატურითაც დაინტერესდა. 1921 წელს სერგეი სახაროვმა რუსეთი დატოვა და როგორც ემიგრანტმა, ჯერ რამდენიმე წელი იტალიაში გაატარა, შემდეგ ბერლინში გადავიდა და ბოლოს პარიზში დასახლდა. ემიგრაციის დროს სახაროვმა მსხვილი სამხატვრო გამოფენებიდან არაერთი მიწვევა მიიღო, მაგრამ სერგეის ეს ყოველივე სიხარულს არ ჰგვრიდა, მისი სული მაინც ღმერთის ძიებაში იყო. 1924 წელს, აღდგომის დღესასწაულზე, ღვთის მადლით მას საოცარი გამოცხადება ჰქონდა, სერგეიმ უქმნელი ნათელი იხილა.

ნანახის გამო შთაბეჭდილება იმდენად დიდი იყო, რომ სერგეიმ სიმშვიდე დაკარგა, ხატვა მიატოვა და მხოლოდ იმის შემდეგ დამშვიდდა, როდესაც გადაწყვიტა, თავისი ცხოვრება ღმერთისათვის მიეძღვნა. 1925 წელს ის პარიზის წმინდა სერგის საღვთისმეტყველო ინსტიტუტში ჩაირიცხა. სწავლის პროცესში სერგეი სახაროვი დიდი მასწავლებლების ცხოვრებას, მნიშვნელოვან თარიღებს, ეკლესიის ისტორიულ სირთულეებს და ქრისტიანობასთან დაკავშირებულ სხვა მასალებს ეცნობოდა, მაგრამ ეს ყველაფერი მას მაინც არ აკმაყოფილებდა, სერგეის სურდა მარადიულობას მიახლოებოდა. ვინაიდან დღისით და ღამით ადამიანი ღმერთს მხოლოდ მონასტერში ემსახურება, რაღაც მომენტში მან აშკარად შეიგრძნო, რომ მისთვის ერთადერთი გამოსავალი სამონასტრო ცხოვრების დაწყება იყო. საკმაოდ მალე გაჩნდა შესაძლებლობა და სერგეი ჯერ იუგოსლავიაში გაემგზავრა, ხოლო იქიდან ათონის მთაზე გადასახლდა.

გარკვეული დროის შემდეგ სერგეი წმინდა დიდმოწამე პანტელეიმონის რუსულ მონასტერში სოფრონის სახელით ბერად აღიკვეცა.

1930 წლის გაზაფხულზე მის ცხოვრებაში უმნიშვნელოვანესი მოვლენა მოხდა _ მამა სოფრონი უხუცეს სილუანე ათონელს შეხვდა. ღირსი სილუანე ახალგაზრდა ბერის მოძღვარი გახდა და მამა სოფრონმა, როგორც თავად იტყოდა, ბევრ „სასოწარკვეთილ“ კითხვაზე, რომელიც მთელი ცხოვრება აწუხებდა, პასუხი სწორედ მოძღვრის დახმარებით იპოვა. ღირსი სილუანეს სწავლება ის პირველი და მთავარი დასაყრდენი გახდა, რაზედაც მამა სოფრონმა მთელი თავისი ცხოვრება ააგო. 1932 წლის 30 აპრილს ბერი სოფრონი იეროდიაკვნად აკურთხეს.

1935 წელს იეროდიაკონი სოფრონი მძიმედ დაავადდა, პრაქტიკულად სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე იყო. ბევრი, მათ შორის თავად მამა სოფრონი, დარწმუნებული იყო, რომ მცირე ხნის სიცოცხლე ჰქონდა დარჩენილი, მაგრამ ღვთის მადლით და ღირსი სილუანეს ლოცვით მამა სოფრონს კიდევ მრავალი წლის სიცოცხლე მიეცა.

1938 წლის 24 სექტემბერს უფლისად მიიცვალა მამა სოფრონის მოძღვარი და მესაიდუმლე ღირსი სილუანე. სიკვდილის წინ მიძღვარმა მამა სოფრონს საკუთარი ჩანაწერები გადასცა. ამ მასალის მნიშვნელოვანი რედაქტირების შემდეგ მამა სოფრონმა საყოველთაოდ ცნობილი თხზულება _ „უხუცესი სილუანე“ შეადგინა.

მოძღვრის განსვენების შემდეგ მამა სოფრონი მონასტრის წინამძღვრის კურთხევით „უდაბნოში“ გადასახლდა. ერთხანს ის ჯერ კარულისა და შემდეგ ათონის სხვა სკიტებში იღვწოდა.

1941 წლის თებერვალში მამა სოფრონი მღვდელმონაზვნად აკურთხეს და ამ მომენტიდან ათონზე მისი სულიერი მსახურება დაიწყო. მალე მამა სოფრონი წმინდა პავლეს მონასტრის მოძღვარი გახდა.

ომის შემდეგ სხვა რუს ბერებთან ერთად, პოლიტიკური მოსაზრებებით, მამა სოფრონი ათონის მთიდან გაასახლეს. 1947 წელს მღვდელმონაზონი სოფრონი საფრანგეთში ჩავიდა, სადაც მას სენტ ჟენევიევ დე ბუდას სასაფლაოზე წმინდა მიძინების ტაძარში მსახურება დაევალა.

ერთი წლის შემდეგ, 1948 წელს, მამა სოფრონმა პირველი რონეოციპული (ფოტოთი გამრავლებული ხელნაწერი) წიგნი „უხუცესი სილუანე“ 500 ეგზემპლარად გამოსცა (ამჟამად ეს წიგნი ბიბლიოგრაფიული იშვიათობაა).

1952 წელს პარიზში გამოვიდა პირველი ტიპოგრაფიულად გამოცემული „უხუცესი სილუანე“, ხოლო რამდენიმე წლის შემდეგ ამ წიგნის (ოდნავ შემოკლებული) ინგლისურენოვანი ვარიანტი დაიბეჭდა.

თანდათანობით მამა სოფრონის გარშემო მონაზვნობის მოსურნე მოწაფეებმა და სულიერმა შვილებმა მოიყარეს თავი. 1956 წელს საეკლესიო იერარქების ლოცვა-კურთხევით მამა სოფრონმა საფრანგეთში, კოლარის ფერმაში სამონასტრო თანამეგობრობა ჩამოაყალიბა.

უკვე ამ პერიოდში მამა სოფრონი მართლმადიდებლური მონასტრის დაფუძნებაზე ოცნებობდა. მას სურდა, ღირსი სილუანეს მცნებები ახალ მონასტერში განხორციელებულიყო. საფრანგეთში ასეთი მონასტრის ორგანიზება არ მოხერხდა და 1958 წლის ნოემბერში, თავის რამდენიმე სულიერ შვილთან ერთად, მამა სოფრონი დიდ ბრიტანეთში, ესექსის საგრაფოში გადავიდა. აქ მათ შეიძინეს მიწა, რომელზეც წმინდა იოანე ნათლისმცემლის მონასტრის მშენებლობას შეუდგნენ. შემდგომში ეს მონასტერი გახდა ინგლისელი მართლმადიდებლებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანი თაყვანისცემის ადგილი. აქ, ამ მონასტერში, ღირსი სილუანეს სულიერ საზრდოსთან ზიარების მსურველნი მსოფლიოს ყველა კუთხიდან ჩამოდიან.

სიცოცხლის ბოლომდე მამა სოფრონი იოანე ნათლისმცემლის მონასტერში ჯერ წინამძღვარი იყო, ხოლო 1974 წლიდან მონასტრის უხუცესად მოღვაწეობდა.

1993 წლის 11 ივლისს ესექსის იოანე ნათლისმცემლის მონასტერში არქიმანდრიტი სოფრონი მშვიდად მიიცვალა.

მამა სოფრონის წიგნები მრავალ ენაზე ითარგმნა. ყველასათვის კარგადაა ცნობილი მისი „უხუცესი სილუანე“. სხვა ნაწარმოებთა შორის მრავალ ენაზეა თარგმნილი მისი „ლოცვის შესახებ“ და „იხილეთ ღმერთი, როგორიც არის“. ამ უკანასკნელი წიგნის შესახებ მამა სოფრონი წერდა: „…აქ ჩემი სრული აღსარებაა და ჩემი ცხოვრება სრულად არის აღწერილი. აქ მოცემულია ყველაფერი და რაც ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანია, ეს არის ჩემი უფალში ცხოვრება…“

იმისათვის, რომ ადამიანებმა, რომლებსაც საკუთარი პიროვნება ურწმუნოდ მიაჩნიათ, ყველაფერი ადვილად გაიგონ, მამა სოფრონი უფალში თავისი ცხოვრების შესახებ უბრალო, ჩვეულებრივი სიტყვებით მოგვითხრობს. მთელი სამყაროსა და ყოველი ცალკეული ადამიანის მომცველმა „მაცხოვრის სიყვარულის“ ცეცხლით მოქმედმა თავისუფალმა სიტყვამ ღმერთის შესახებ საუბარში არავითარი რელიგიური, ფილოსოფიური და პოლიტიკური საზღვრები არ იცის. როგორც თავად არქიმანდრიტი სოფრონი წერს, „ჩვენთვის, ქრისტიანებისთვის, უცხო და შეუფერებელია ყოველგვარი შეზღუდვა, ყოველგვარი ჩაკეტვა და ყოველგვარი შიში“. „ყოველი ადამიანისადმი, როგორც ერთადერთისა და განუმეორებელი ფასეულობისადმი“, მამა სოფრონის უსაზღვრო სიყვარული აღავსებს ყოველ მის სიტყვას, ვისი მისამართითაც არ უნდა იყოს ეს სიტყვა წარმოთქმული. არქიმანდრიტი სოფრონი თავისი ცოცხალი მაგალითით გვიჩვენებს, „როგორ დგას ყოველი ჩვენგანი აუცილებლობის წინაშე „გახსნას ყველაფრისათვის“ და ყველასათვის საკუთარი პიროვნება, იმისათვის, რომ თვითონ გახდეს ნამდვილი ქრისტიანი“.

                                                                                   

სიკვდილის ცოდნის მადლი

მას შემდეგ, რაც ხუთი ათეული წელი გავიდა, შეუძლებელია მეხსიერებაში თანმიმდევრულად აღვიდგინო მოვლენები, რომლებიც ჩემს შინაგან სამყაროში მიმდინარეობდა. გონების თვალით შეუძლებელია შეიცნო სულის მოძრაობა. თავად უფალმა უთხრა ნიკოდიმოსს: „ქარი სადაც სურს, ქრის, და გესმის მისი ხმა, მაგრამ არ იცი, საიდან მოდის ან საით მიდის; ასევეა სულის მიერ ყველა შობილიც“ (ინ. 3:8). მოცემულ შემთხვევაში ჩემი აზრები იმ ზოგიერთი მტკივნეული და სასოწარკვეთილი მდგომარეობის გარშემო ტრიალებს, რომელიც შემდგომში შეცნობის მეტად ფასეულ თავგადასავლად და ისეთი ძალების მამოძრავებელ წყაროდ გადაიქცა (რომელიც მომავალი დიდი საქმეების დაძლევაში დაგვეხმარება), რომ იმ დიდი საქმეების განხორციელებაში დაგვეხმაროს, რაც წინ გველოდება. ჩემ მიერ განვლილი გზა ჩემი ცხოვრების სხეულს საჭრეთელით ამოტვიფრული ღარებივით ატყვია და სწორედ ეს მაძლევს საშუალებას ვისაუბრო იმის შესახებ, რასაც ჩემგან ღმერთის მარჯვენა ქმნიდა.

მარადისობის შესახებ ფიქრმა ჩემს სულში თავისი ადგილი ჯერ კიდევ მოზარდობის ჟამს დაიმკვიდრა. ერთი მხრივ, ეს იყო ცოცხალი ღმერთისადმი, ვისთანაც ჩემი წინაპრები წავიდნენ, ბავშვური ლოცვის ბუნებრივი გამოძახილი; მეორე მხრივ _ ბავშვები, ვისთანაც მე მაშინ მქონდა ურთიერთობა, გულუბრყვილო ხალისით აყოვნებდნენ თავის გონებას და სრული სერიოზულობით ცდილობდნენ შეეცნოთ უკვდავების საიდუმლო. ვიზრდებოდი და უსასრულობის, ანუ იმის შესახებ, რაც ყოველთვის მყოფობს, ანუ არსებობს, სულ უფრო მეტად ვფიქრობდი; ფიქრები ჩემს ძმასთან ნიკოლაისთან (1898-1979) საუბრებით გრძელდებოდა. ნიკოლაი ჩემზე ოდნავ უმცროსი იყო და ჩემზე უფრო საინტერესოდ აზროვნებდა. მე მისგან ბევრი რამ ვისწავლე. როდესაც პირველი მსოფლიო ომი (1914-1918) დაიწყო, ჩემთვის მარადისობაზე ფიქრი მთავარ საკითხად გადაიქცა. ფრონტზე ათასობით მოკლული უდანაშაულო ადამიანის შესახებ მოსული ინფორმაცია ტრაგიკული სინამდვილის პირისპირ მაყენებდა. შეუძლებელი იყო იმასთან შეგუება, რომ, თურმე, ახალგაზრდა სიცოცხლე შეიძლება ძალადობამ გაანადგუროს. ამას ისიც ემატებოდა, რომ მთელი ეს პროცესი არაადამიანური დაუნდობლობით და სისასტიკით ხორციელდებოდა. მეტად სავალალო იყო, რომ მეც მათ შორის შეიძლებოდა აღმოვჩენილიყავი; ამ შემთხვევაში ჩემი მთავარი მიზანი ჩემთვის უცნობი ადამიანების მკვლელობა უნდა გამხდარიყო, ხოლო ეს ადამიანები, თავის მხრივ, რაც შეიძლება სწრაფად ჩემს განადგურებას შეეცდებოდნენ. აქ ჩნდებოდა კითხვა: თუ ბოროტი მთავრობების ნებით მოვლენები ასე შეიძლება ვითარდებოდეს, რაღა აზრი აქვს ამქვეყნად ჩვენს გაჩენას? რა მიზანი აქვს ჩემს გაჩენას? მე ხომ ჯერ ახლახან დავიწყე ჩემი პიროვნების ადამიანად შეგრძნება: ამ დროისათვის ჩემში თავისთავად ახალგაზრდული ბუნებისათვის დამახასიათებელმა კეთილქმედებების ცეცხლმა დაიწყო გიზგიზი; მეუფლებოდა ნათელისა და საყოველთაო ცოდნის დაუფლების დაუოკებელი სურვილი. ამ დროს კი თურმე მე, ახალგაზრდამ და სიცოცხლით სავსემ, ყველაფერი უნდა დავთმო. თან, თურმე უნდა დავთმო, და დავთმო, აი, ამგვარად! ვის, რის გამო უნდა დავუთმო ყველაფერი? რა ფასეულობების სანაცვლოდ უნდა მოვიქცე ასე?

ბავშვობის ლოცვებიდან ვიცოდი, რომ წინა თაობები ამქვეყნიურ ცხოვრებას ღმერთის იმედით ტოვებდნენ; მაგრამ მაშინ, როდესაც მე ამ ლოცვებს ვკითხულობდი, ჩემში ბავშვური რწმენა ღვიოდა. მე მჯეროდა, რომ ისევე, როგორც ყველა სხვა ადამიანის სიცოცხლე, ღმერთის დახმარებით, ჩემი ცხოვრებაც მარადიულია და სიკვდილი სადღაც შორს, გადაკარგულშია… მაგრამ თუ ყველა ჩვენგანი არყოფნის ბნელეთში უნდა დაინთქას? ეს კითხვა, უწინდელი წყნარი ფიქრის საპირისპიროდ, ახლა უკვე უსახო გავარვარებული მეტალის სახეს იძენდა. მე ვიგრძენი, რომ გულის სიღრმეში უცნაური, ყოველგვარი მიწიერებისგან გაქცევის სურვილი ჩამისახლდა. ამ გრძნობაში რაღაც ახალი და შეუცნობელი იმალებოდა.

ერთი შეხედვით, მე მშვიდად გამოვიყურებოდი; ხშირად მხიარულადაც ვიცინოდი; ვცხოვრობდი ისე, როგორც ყველა. ჩემს გულში რაღაც მამშვიდებელი ხდებოდა; ამიტომ ყოვლად მიმნდობი გონი გულს უმზერდა. ჩემი ქვეყნის უკიდეგანო სივრცეებს უზარმაზარი სახნისი სერავდა; ეს ძალა წარსულის ყოველგვარ ფესვს დაუნდობლად გლეჯდა და ანადგურებდა. მთელი ხალხი ერთიანად, მაგრამ სხვადასხვა მიმართულებით მოქმედებდა; ირგვლივ ადამიანურ ძალებზე აღმატებული დაძაბულობა შეიგრძნობოდა. ვისაც შეეძლო ეს დაენახა, ხედავდა, რომ უცნაური დაძაბულობა კაცობრიობის ახალი ერის მომასწავებელი მოვლენების მიმანიშნებელი უნდა ყოფილიყო. ჩემს სულს ასეთი მოვლენები არ იზიდავდა და მიმდინარე პროცესების ანალიზი ჩემს გონებაში თავის ადგილს ვერ იკავებდა. გარშემო ბევრი რამ ინგრეოდა, მაგრამ ყველაფერზე ინტენსიური ჩემი შინაგანი რყევები იყო, უფრო მეტიც _ ეს უკანასკნელი მე გაცილებით უფრო მაინტერესებდა.

ვიკითხავთ: რატომ იყო ასე? მე იმ დღეებში ლოგიკური აზროვნების უნარი დაკარგული მქონდა. ჩემი აზრები ჩემს შიგნით იბადებოდა და ისინი ჩემი სულიერი მდგომარეობის შესაბამისი სახის მატარებლები იყვნენ. თუ მე უნდა მოვმკვდარიყავი, ანუ „არაფრად“ უნდა ვქცეულიყავი, მაშინ ყველა დანარჩენი, ჩემი მსგავსი ადამიანებიც უკვალოდ უნდა გამქრალიყვნენ… ასე რომ ყველაფერი ამაოება ყოფილა… როგორც ჩანს, ჭეშმარიტი ცხოვრება ჩვენთვის არავის უბოძებია. შესაბამისად, მთელი ეს მსოფლიო თავისი თავბრუდამხვევი მოვლენებით სხვა არაფერია, თუ არა ადამიანის ბოროტად გამასხარავება.

ჩემი სულის ტკივილების მიზეზი მაინც გარე კატასტროფები იყო, და მეც, ამ კატასტროფებს ბედთან ვაიგივებდი. მიმაჩნდა, რომ ყველაფერი, რაც მე შევიცანი და რაც ყოფითად ჩემთან იყო დაკავშირებული, ჩემი სიკვდილით მთავრდებოდა. ეს უკვე მხოლოდ ომით გამოწვეული შეგრძნება აღარ იყო. ის, რომ მე გარდაუვალი სიკვდილი მელოდა, უსასრულოდ მცირე მნიშვნელობის მოვლენად აღარ აღიქმებოდა, ანუ ეს უბრალოდ „ერთით ნაკლების“ შთაბეჭდილებას აღარ ტოვებდა. ჩემში და შესაბამისად ჩემთან ერთად კვდებოდა ყველაფერი, რასაც ჩემი ცნობიერება მოიცავდა: ახლობელი ადამიანები, მათი გაჭირვებები და სიყვარული, მთელი ისტორიული პროცესები, მთელი დედამიწა, მზე, ვარსკვლავები და თვალუწვდენელი სივრცეები; თავად ყოველივე ამის შემოქმედიც კი ჩემთან ერთად უნდა მომკვდარიყო და მთელი ყოფიერება დავიწყებას უნდა მისცემოდა. მე მაშინ ჩემი სიკვდილი ასე მესმოდა. იმ ეტაპზე ჩემი სული მიწიერებას მოსწყდა და მე რაღაც ბნელ სივრცეში აღმოვჩნდი; ეს იყო ახალი გარემო, სადაც დრო სრულებით არ მოქმედებდა.

ამ ახალ საუკუნო არარაობას თან სდევდა ცნობიერების დახშობის მსგავსი შიშის სევდა. ჩემი ნების საწინააღმდეგოდ, ეს განცდა ჩემს გრძნობებს ეუფლებოდა და გულს მიმუსრავდა. ის, რაც ხდებოდა, მუდმივად მახსენებდა, რომ მსოფლიო ისტორიის აღსასრული გარდაუვალი იყო. ბნელეთის უფსკრულის შეგრძნებისაგან შვებას მხოლოდ ცალკეულ შემთხვევაში ვგრძნობდი. სიკვდილის შიში თანდათან ძლიერდებოდა და ბოლოს სამყარო, მთელი ჩვენი სამყარო ისეთ მირაჟად აღვიქვი, რომელიც ყოველ წუთს შეიძლებოდა უსასრულობის სიცარიელეში ჩაკარგულიყო.

მიუხედავად იმისა, რომ მსურდა ამ შეგრძნებებისაგან თავი დამეხსნა, თანდათან სხვა, არამიწიერი, ამოუხსნელი რეალობა მეუფლებოდა. ბრწყინვალედ მახსოვს: როგორც ყველა, მეც ცხოვრებისეული ყოველდღიურობით ვიყავი დაკავებული, მაგრამ ხანდახან ფეხქვეშ მიწას ვეღარ ვგრძნობდი, ამ დროს თვალით ყველაფერს კარგად ვხედავდი, მაგრამ სულით უძირო უფსკრულს დავტრიალებდი. ამ უცნაურობას შემდეგ ახალი, არანაკლებ მძიმე უცნაურობა დაემატა: ჩემს წინაშე არაცნობიერი წინააღმდეგობა აღიმართა. ამ სიახლემ ჩემზე ტყვიის სქელი კედლის შთაბეჭდილება დატოვა. მიუხედავად იმისა, რომ ეს კედელი რეალური არ იყო, ის მაინც არანაირ ნათელს: არც გონივრულს და არც ფიზიკურს _ ჩემამდე არ ატარებდა. ეს კედელი ყოველთვის ჩემს თვალწინ იდგა, მე მას ვერსად ვემალებოდი და საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე ამ ბნელი ძალის გამო ვითრგუნებოდი.

ჩემს გარშემო ომი, ავადმყოფობა და მსგავსი ათასი უბედურება ხდებოდა, მაგრამ საკუთარი პიროვნების რომელიმე დღისათვის სიკვდილმისჯილად აღქმა _ ჩემთვის მაინც აუტანელი იყო და ამასთან შეგუება ჩემთვის შეუძლებელი იყო. და აი, იმის მიუხედავად, რომ მე მიზანმიმართულად არაფერი მსგავსის შესახებ არ მიფიქრია, ჩემს გულში მოულოდნელად ასეთი აზრი შემოიჭრა: თუ ადამიანს შეიძლება ამგვარი განცდები ჰქონდეს, მაშინ ის, თავისი ბუნებით, უდიდესი არსება ყოფილა. ის ფაქტი, რომ მისი სიკვდილის გამო მთელი სამყარო და ყველაფრის შემოქმედი ღმერთიც კი კვდება, განა იმის მტკიცებულება არ არის, რომ გარკვეული თვალსაზრისით, თავად ადამიანია სამყაროს ცენტრი? მთელ სამყაროში ღმერთისთვის, რა თქმა უნდა, სწორედ ეს არსება უნდა იყოს ყველაზე ძვირფასი ქმნილება.

უფალმა იცის, რომ მე მისი მადლიერი ვარ. მან მე დამინდო და სანამ მე მეფედ მომიწოდებდა, ყველაფერი წინასწარ განამზადა და განახორციელა, თუნდაც „ბუნდოვნად“ (შეადარეთ იოანე ოქროპირის ლიტურგიის კანონის დასაწყისს და 1 კორ. 13:12: „…ახლა ბუნდოვნად ვხედავთ, როგორც სარკეში, მაშინ კი პირისპირ ვიხილავთ; ახლა ნაწილობრივ ვიცი, ხოლო მაშინ შევიცნობ, როგორც თავად შევიმეცნები“). ო, ამ მადლმოსილი, ღმერთთან შეხვედრის მომენტის საშინელებავ! არავის ძალუძს, მასთან მიმავალ გზაზე თავად გაიაროს ეს საცდურები. ეს ფიქრები იმ კოსმონავტს მახსენებს, რომელიც „მიწას“ სასოწარკვეთილი მოუწოდებდა, როგორმე იმ კოსმოსურ სივრცეში მიახლოებული სიკვდილისგან გადაერჩინათ; რადიომიმღებში სულ უფრო მეტად ძლიერდებოდა მისი ხმა, მაგრამ დედამიწიდან მისი შველა არავის შეეძლო. ვფიქრობ, გარკვეული თვალსაზრისით, პირობითი პარალელიც შეიძლება გავავლოთ ჩემს შეგრძნებებთან, თუმცა სხვადასხვა იყო, რასაც საცოდავი კოსმონავტი განიცდიდა და რასაც მე ვგრძნობდი. როდესაც ჩემი შეგრძნებებით ბნელი უფსკრულისკენ მივექანებოდი, მაშინ ჩემი სული მიწისკენ კი არ იყო მიმართული, მე იმისკენ მქონდა გულისყური, ვისაც ჯერ კიდევ არც კი ვიცნობდი, მაგრამ ვის არსებობაშიც ღრმად ვიყავი დარწმუნებული. მე არასოდეს მენახა იგი, მაგრამ რაღაცნაირად ის ჩემთან იყო. მე გაუაზრებლად მესმოდა, რომ მას ჩემი გამოხსნა შეეძლო. ჩემმა გონებამ სულით იცოდა, რომ მისით არის აღვსილი მთელი სამყარო, მაგრამ ჩემთვის ის დაფარული იყო. მე ვხედავდი სიკვდილს, მაგრამ არა სხეულებრივს, არა მიწიერს. რასაც მე ვხედავდი, ეს იყო მარადიულობაში ჩაძირული სიკვდილი.

ამგვარად: ჩემში „მინუსის ნიშნით“ ცხადდებოდა სიღრმობრივი ყოფიერება. მატერიალური სამყარო _ თავის კონსისტენციას, ხოლო დრო თავის ხანგრძლივობას და ქმედითობას კარგავდა. მე იმის გამო ვიტანჯებოდი, რომ არ მესმოდა, რა ხდებოდა ჩემში. იმ დროს არანაირი ცოდნა არ მქონდა ეკლესიის მამების გამოცდილებისა და სწავლების შესახებ. ამ მნიშვნელოვან საკითხებში გაუთვითცნობიერობლობის გამო მე გამიტაცა არაქრისტიანული აღმოსავლეთის მისტიკურმა ფილოსოფიამ. ორმოდან, რომელშიც ჩემი უგუნურობის გამო აღმოვჩნდი, გამოსავლის ძებნა ამ სწავლებებში დავიწყე. საუბედუროდ, საკმაოდ დიდი დრო მოვახმარე ამ უაზრობას. ერთი სიტყვით, ჩემი ამპარტავნება საკმაოდ დიდხანს დამახეტიალებდა უაზრო სივრცეში და ამ დროის მანძილზე ჩემი სულიდან არაერთხელ შევიგრძენი ღვთის მადლის გასვლა. ხანდახან ვფიქრობ: აი, თურმე სულიერი უმეცრება რა დიდი უბედურებაა… მაგრამ ჩემს შემთხვევაში ამ უმეცრებამ, ღვთის წყალობით, ისეთი მნიშვნელოვანი სიკეთე მარგუნა, როგორიც არის სიკვდილის შეგრძნების მადლი. ამ სიკეთეს წმინდა მამები ძალიან მაღალ შეფასებას ანიჭებენ. და მართლაც, როდესაც წმინდა ასკეტების ნაშრომებს გავეცანი, რომლებიც ამ ნიჭს უგალობდნენ, მაშინ ჩემში გაჩნდა საშიშროება დამეკარგა ისეთი მნიშვნელოვანი შენაძენი, როგორიც ჩემი პიროვნების არარაობის შეგრძნება იყო.

ხოვრების იმ რთულ, მაგრამ დაუვიწყარ პერიოდში ჩემი შემოქმედის მიმართ მგმობელი ფიქრების გამო მრავალგზის გამოვიცადე. მე არ მესმოდა, რა ხდებოდა ჩემს ცხოვრებაში და ამიტომ ღმერთს ვუპირისპირდებოდი. მე მაშინ უფალი მტრულად განწყობილ მბრძანებლად წარმომედგინა: „ვინ იყო ის, ვინც მტრული ძალებით, არაფრისაგან მე გამომიხმო?“ (პუშკინი). ადამიანები ერთი ბუნებრივი ძირიდან არიან ამოზრდილნი და ამიტომ ჩემს პირად განცდებს ზოგადსაკაცობრიოდ მივიჩნევდი. ჩემი მოკლე ჭკუა იმ უადგილო საჩუქრის გამო, რასაც ამქვეყნიური ცხოვრება ჰქვია, ყველა „შეურაცხყოფილის“ ნაცვლად იყო „ამბოხებული“. რადგან დაწერილია: „მიწა დაიწყევლოს შენს გამო: ტანჯვით მიიღებდე მისგან საზრდოს მთელი სიცოცხლე“ (დაბ. 3:17), მე გული მწყდებოდა, რომ ისეთი მახვილი არ გამაჩნდა, რომელიც საშუალებას მომცემდა, ეს „დაწყევლილი მიწა“ შუაზე გამეპო და ამ საშინელი აბსურდისათვის ზღვარი ერთხელ და სამუდამოდ დამედო… თავში სხვა მრავალი იდიოტური აზრიც მიტრიალებდა, მაგრამ ყველაზე უკიდურესი და მძიმე, მგონი, ეს აზრები იყო. საბედნიეროდ, ამგვარი მწარე განცდები ჩემს გულში უფრო ღრმად არასდროს შემოჭრილან: ჩემი გული უბრალოდ დაკავებული იყო. სადღაც სულში კი ყოველთვის ისეთი იმედი სუფევდა, რომელიც ყოველთვის ყოველგვარ სასოწარკვეთილ პარადოქსიზმზე შორს მიდიოდა. მუდმივად იდგა საკითხი: საიდან სუფევს ჩემში სიკეთის არსებობის იდეა? თუ არა სიკეთეში ყოვლისშემძლე, სხვა ვინ შეიძლება იყოს ამის მიზეზი? და ამიტომ ჩემი შინაგანი ყური ყოველთვის რეალურზე და ამავდროულად შეუცნობელზე იყო კონცენტრირებული.

ვერასოდეს შევძლებ სიტყვით გამოვხატო იმ დღეების თავისებური სავსება და სიუხვე, როდესაც უფალმა, ჩემი პროტესტების მიუხედავად, თავისი ძლიერი მკლავით და თითქოს მრისხანებითაც, ამიტაცა და მის მიერ შექმნილი სამყაროს უსასრულობაში დამნთქა. რაც არ უნდა ითქვას, ეს ყველაფერი მაინც სიმკაცრეს ჰგავდა, მაგრამ ამ გზით ჩემთვის სხვაგვარი ყოფის ჰორიზონტებმა გამოანათა. მათთან შეუგუებლობის გამო ჩემ განცდებთან დაკავშირებული პერიპეტიები მძიმე ხასიათს ატარებდა, შეიძლება ითქვას, რომ ეს იყო „აგონიაში გასეირნება“.

გერმანიასთან ომი რუსეთისათვის სამწუხარო დასასრულისკენ ვითარდებოდა. ამ პერიოდში უკვე ახალი, ბევრი თვალსაზრისით საერთაშორისოზე უფრო მძიმე, სამოქალაქო ომი დაიწყო. ადამიანის ყოფიერების ტრაგიზმი ჩემს პიროვნულ სულში შეიზარდა და სადაც არ უნდა ვყოფილიყავი სიკვდილზე ფიქრი არ მტოვებდა. გახლეჩას უცნაურად შევიგრძნობდი: ჩემი სული ისეთ შეუცნობელ სფეროში იყო მიქცეული, რომლის სიტყვებით გამოხატვა ყოვლად შეუძლებელია, ხოლო ჩემი ცნობიერება და სამშვინველი თავისი ყოველდღიურობით იმგვარ ყოფაში იყო, როგორითაც ყოველი ადამიანია დაკავებული.

მე ვაჩქარებდი ჩემს ყოფნას: ყოველ საათს ვუფრთხილდებოდი, ვცდილობდი არა მხოლოდ ხელოვნებაში, არამედ ყველაფერში მაქსიმუმი შემეცნო; ჩემს ვრცელ და მშვიდ ატელიეში ბევრს ვმუშაობდი როგორც ფერმწერი. რამდენიმეჯერ ვიმოგზაურე რუსეთსა და ევროპაში; თვეობით ვცხოვრობდი იტალიასა და გერმანიაში, ბოლოს საფრანგეთში დავსახლდი. ვხვდებოდი ბევრს, ძირითადად ხელოვნებასთან დაკავშირებულ ადამიანებს, მაგრამ არასდროს არავისთვის იმ „პარალელური“ ცხოვრების გამო, რაც ჩემს სულში ხორციელდებოდა, სიტყვა არ მითქვამს: ასეთი გახსნილობისკენ შინაგანად არაფერი მიბიძგებდა. ის, რაც ხდებოდა, ჩემზე უფრო მაღალ საწყისთან იყო დაკავშირებული და პროცესები ნების მიღმა, ანუ ჩემი ინიციატივის გარეშე ვითარდებოდა: მე არ მესმოდა ეს ყველაფერი, იმას კი ვგრძნობდი, რომ სიწმინდესთან მქონდა შეხება.

მე მიპყრობდა ხილული სამყაროს ბრწყინვალება და მისივე აღქმის უცნაურობა. ის, რაც სათუთი გრძნობების შეცნობის საშუალებას მიქმნიდა, ჩემი შემოქმედებითობა იყო, აქ მე უჩინოს და დროის მიღმიერს ვესწრაფოდი. ბოლოს დადგა წუთები, როდესაც ჩემში მხატვრის გატაცებებმა სიკვდილის გაძლიერებულ შეგრძნებებში ჩაძირვა დაიწყო. ბრძოლა არც ხანმოკლე და არც მსუბუქი არ აღმოჩნდა. ორმხრივი ბრძოლის ველს თავად მე წარმოვადგენდი: სიკვდილის ცოდნის მადლი დედამიწისკენ არ მექაჩებოდა, ზემოთ, მაღალი სფეროებისკენ მიხმობდა, ხოლო შემოქმედებით პროცესს თითქოს რაღაც უცნაურად ტრანსცენდირებულ მიწიერებასთან და ამავე დროს ამაღლებულსა და უსასრულოსთან სურდა შეხება. ყველა მცდელობა ამაო იყო: აშკარად ჩანდა უთანასწორობა და ჩიხური მდგომარეობა. ბოლოს მაინც ლოცვამ გაიმარჯვა. საკუთარი პიროვნება დროებითობაში მოქცეულ ფორმასა და მარადისობის სივრცეს შორის მყოფად შევიგრძენი. ეს მარადისობა ჩემსკენ თავისი „უარმყოფელი“ სახით იყო მობრუნებული: ყველაფერი სიკვდილით იყო შეფუთული.

აქ შეუძლებელია ყველა იმ ფორმაზე საუბარი, რაც განჭვრეტილი ყოველგვარი სიცოცხლის გაქრობის სახით ჩემსავე სულში იბეჭდებოდა. აშკარად მახსოვს იმ დღეებისთვის დამახასიათებელი ერთ-ერთი შეგრძნება: „ვუზივარ მაგიდას, ვკითხულობ; თავი ხელებში მაქვს ჩარგული, მოულოდნელად ჩემს ხელებში თავის ქალას ვგრძნობ და მე ამ ქალას გარედან გონების თვალით ვათვალიერებ. ფიზიკურად მე ჯერ კიდევ ახალგაზრდა და საკმაოდ ჯანსაღი ვიყავი. არ მესმოდა ჩემში მიმდინარე მოვლენების შინაარსი და ამიტომ განცდებიდან, რომლებიც ჩემი მშვიდი შემოქმედებითი პროცესისათვის, ჩემი აზრით, მავნებელი იყო, თავის დახსნას ვლამობდი. მე მშვიდად ვეუბნებოდი საკუთარ არსებას: „დაწყნარდი, შენს წინაშე მთელი ცხოვრებაა; დაახლოებით ორმოცი, შესაძლებელია, ორმოცდაათი წელიც… მერე?“ ჩემდაუნებურად პასუხიც არ აყოვნებდა: „ათასი წელიც რომ იყოს… რა მერე?“ ჩემს ცნობიერებაში ეს ათასი წელიც სწრაფად, ჩემი თვალსაზრისის ჩამოყალიბებამდე ქრებოდა.

ყველაფერი ხრწნადი ჩემთვის უფასურდებოდა. როდესაც ადამიანებს ვაკვირდებოდი, უწინარეს ყოვლისა, მათზე სიკვდილის ძალას და მათში მოკვდავობის ნიშანს ვხედავდი. მე განვიცდიდი და გული თანაგრძნობით მევსებოდა. „მოკვდავებზე“ არც ძალაუფლებას ვესწრაფოდი და არც სიყვარულს ველოდი „მოკვდავებისგან“. მძულდა მატერიალური ფასეულობები და პატივს არც ინტელექტუალურს მივაგებდი, ჩემში აღძრულ კითხვებს ვერც ერთი და ვერც მეორე ვერანაირად ვერ პასუხობდა. ამ დროს ჩემთვის ბედნიერი ცხოვრებით უზრუნველყოფილი საუკუნეები რომ შემოეთავაზებინათ, უარს ვიტყოდი. ჩემი სული მარადისობის ძიებით იყო დაკავებული. მარადისობა… როგორც შემდეგ გაირკვა, მარადისობა ჩემს წინაშე იყო და ჩემი გარდაქმნის პროცესს ახორციელებდა. მე ბრმა და უგუნური ვიყავი. მარადისობა სულის კარზე მიკაკუნებდა, ხოლო შიშით შეპყრობილი ჩემივე სული საკუთარ თავში იყო ჩამძვრალი. ეს უცნაური მდგომარეობა იოანეს გამოცხადებიდან მაცხოვრის ერთ მოწოდებას მახსენებს. უფალი ბრძანებს: „გირჩევ იყიდო ჩემგან ცეცხლით გაწმენდილი ოქრო, რათა გამდიდრდე, და სპეტაკი სამოსი, რათა შეიმოსო და აღარ გამოჩნდეს შენი სიშიშვლის სირცხვილი, და საოლავი იცხო თვალზე, რათა იხილო. ვინც მიყვარს, მას ვამხილებ და ვწვრთნი. მაშ, ეშურე და შეინანე. აჰა, კართან ვდგავარ და ვაკაკუნებ. თუ ვინმე გაიგებს ჩემს ხმას და კარს გამიღებს, შევალ და მასთან ვივახშმებ, ხოლო ის _ ჩემთან“ (გამოცხ. 3:18-20).

მე ღრმა განცდებში ვიყავი ჩაფლული. გამოსავალს ლოცვის გარდა ვერაფერში ვხედავდი. ლოცვა ამ დროს ჩემში თავისთავად გამოვლინდა; ეს იყო ლოცვა შეუცნობლის, უფრო სწორად, ჩემს მიერ დავიწყებულის მიმართ. მგზნებარე, ბუნებრივმა ლოცვამ მე თავის წიაღში გამიტაცა და მრავალი წლის მანძილზე არც სიზმარში და არც ცხადში არ მივუტოვებივარ. ხანგრძლივი იყო ჩემი თვითგვემაც. მე დავცარიელდი, დაიშრიტა ჩემი ძალები. ამ დროს ძალიან მოულოდნელად ჩემს წინ არსებული სქელი ტყვიის კედელი წვრილმა ნემსმა გააპო და წვრილ ღრიჭოში უფლის შუქმა შემოანათა.

ხშირ შემთხვევაში ავადმყოფმა არ იცის, რა დაავადებითაა შეპყრობილი, ექიმს თავისი სუბიექტური შეგრძნებების შესახებ უყვება და მისგან ობიექტურ დიაგნოზს ელის. მეც სწორედ ასე, ჩემი „სუბიექტური“ განცდების შედეგად დაგროვებული გამოცდილების ისტორიას მოგითხრობთ.

სიკვდილის ცოდნა ჩვენი სულის გამორჩეული მდგომარეობაა და ის არაფრით არ ჰგავს არცერთ სხვა ცოდნას იმის შესახებ, რომ რომელიმე დღეს ჩვენ უნდა მოვკვდეთ. სიკვდილის ცოდნის საოცარი ძალა ჩვენს სულს მიწიერების მორჩილებისგან ათავისუფლებს. ამ დიდი მადლის შესახებ წმინდა მამათა სწავლებაში ამოვიკითხე. ეს არის ზეცით მოსული ძალა და ის ვნებებზე მაღლა გვაყენებს, გვათავისუფლებს წუთიერი შეგრძნებების და გატაცებების ტყვეობიდან. სიკვდილის ცოდნა, თუნდაც ნეგატიური ფორმით, მაგრამ მაინც ბუნებრივ წმინდა ცხოვრებასთან გვაზიარებს. ეს ცოდნა მარადისობასთან გვაერთიანებს.

სიკვდილის ცოდნით ჩვენ ვღებულობთ უვნებო ყოფის გამოცდილებას. მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არ არის ღმერთის სრულფასოვანი სიყვარული; ღმერთის სიყვარულს ნამდვილი უარყოფითი, ანუ სიყვარულის საპირისპირო მხარე არ გააჩნია. ღმერთის სიყვარული აღკვეთს ვნებების ძალას, რის შედეგადაც მთლიანად იცვლება ჩვენი ცხოვრების ძირითადი თავისებურებები და ნივთთა ბუნება. სიკვდილის ცოდნა, ამ ცოდნის განცდა, სამყაროს დასრულების მტკიცებულებაა. ადამიანი ღვთის ხატია და უსასრულოა, მას საკუთარ არსში ღმერთიც შეუძლია დაიტიოს და მთელი ღვთის ქმნილი უსასრულობაც. სწორედ ეს არის ჩვენში ღვთის მიერ ბოძებული იპოსტასური პრინციპის კონკრეტიზაციის დასაწყისი. ეს ცოდნა ჩვენს სულს ქრისტიანობის უფრო რეალური აღქმისათვის და იმ ღვთისმეტყველებისათვის ამზადებს, რის საფუძველშიც სხვაგვარი ყოფიერების გამოცდილება გამოვლინდება.

როდესაც სიკვდილის ცოდნის ძალით მთელმა ჩემმა არსებამ მარადიულ სივრცეში გადაინაცვლა, მაშინ, ჩემს ბავშურ ძიებებს, ანუ ხელოვნებით გატაცებას, რასაც მე უბრალოდ ვემონებოდი, ბუნებრივი წერტილი დაესვა. სავალალო და ვიწროა ჩვენი რწმენის თვალსაწიერი: როდესაც გვემული გონი დროის მიღმიერ ინტესივობაში გაირინდება, მთელი ჩვენი მიწიერი ცხოვრების სახის _ ჩვენი სხეულის დაღარულობა, ყველა დონეზე, სწორედ მაშინ გამოვლინდება. ამ ყოფითობის ჭვრეტის სანაცვლოდ, გულის სიღრმეში უკვე მზად გვაქვს უჩვენოდ ქმნილი აზრები; ამ აზრებში ღმერთთან შემდგომი მიახლოების წინაპირობაა დაუნჯებული. ეს უდიდესი მადლი ჩვეულებრივი სიტყვებით არ გამოითქმის. გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ მისი აღქმისთვის საჭირო ნიჭის ასიმილირება ყოველმხრივი ქანცგამოლეულობის შემდეგ ხდება. მხოლოდ ამის შემდეგ სავსებით მოულოდნელად გამოჩნდება ყველა ჭრილობის განმკურნებელი _ უქმნელი შუქი. ამ ნათლით განათებულ „ვიწრო“ ბილიკზე განვლილი გზა ადამიანს დამაშვრალ ქრისტეს მიამსგავსებს, რის შემდეგაც მას ებოძება ღმერთის ძეობა.

იმის შესაბამისად, რამდენადაც აბსოლუტური ყოფიერება განგვიცხადდება, სულ უფრო მეტად აღვიქვამთ ჩვენს არარაობას და უწმინდურებას. ეს შეგრძნება მძიმე გადასატანია. თუმცა ვწუხვარ, რომ ღრმა სიბერეში ნეტარების შეგრძნება ჩემში შენელდა. უფალმა მომმადლა მისი წყალობის ნაკადთა გარემოცვაში მეცხოვრა, მაგრამ მე არაფერი მესმოდა: მიუხედავად ამისა მან საბოლოოდ ბნელში მაინც არ მიმატოვა. ღმერთში ყველაფერი განსაკუთრებულადაა: უფალმა ნეტარი სილუანეს ფეხთით დამაყენა, და ამ მიყვანებამ მე აშკარად დამანახა, რომ მთელი ჩემი განვლილი გზა და ამ გზაზე ნაფიქრალი მისი სწავლების მისაღებად საჭირო სამზადისი იყო.

ნეტარი იყოს სახელი უფლისა უკუნითი უკუნისამდე.

                                                                    

ღვთისმოშიშების შესახებ

შიში ღვთისა ადამიანის სულიერი გაბრწყინების შედეგია. ამ მოვლენის ბუნება ფსიქოლოგებისათვის აუხსნელი რჩება. ასეთ შიშს ხორციელ შეგრძნებებთან საერთო არაფერი აქვს. არსებობს ღვთის შიშის მრავალი ხარისხი და ფორმა, ჩვენ ამჯერად მხოლოდ ერთ-ერთ მათგანზე, ჩვენს მდგომარეობაში მყოფი ადამიანის გამოხსნისთვის შედარებით უფრო მნიშვნელოვანზე შევჩერდებით. უფალი ბრძანებს: „ვისაც მამა ან დედა ჩემზე მეტად უყვარს, არ არის ჩემი ღირსი; და ვისაც ძე ან ასული ჩემზე მეტად უყვარს, არ არის ჩემი ღირსი; ვინც არ აიღებს თავის ჯვარს და არ გამომყვება, არ არის ჩემი ღირსი“ (მათ. 10:37-38). „საშინელებაა“ მიუღებელი იყო ღმერთისათვის, რომელიც მიუჩრდილებელი ნათელია. ის, ვინც ამ წმინდა შიშს შეიგრძნობს, ყოველგვარი მიწიერი საშიშარისაგან თავისუფლდება. თანამედროვე ადამიანისათვის წარმოუდგენელია, რომ სულის გულითადი მსახურებისათვის უდაბნოში გახიზნული ჩვენი მამები (ასეთები ახლაც მოიძებნებიან) შხამიანი გველებისა და გარეული ცხოველების გარემოცვაში, მკაცრ ბუნებრივ პირობებში და უკიდურეს სიღატაკეში ცხოვრობდნენ. ეს ყველაფერი კი იმისათვის კეთდებოდა, რათა ღმერთისგან განშორების ტკივილი მარტოობაში მყოფ ადამიანს უფრო აშკარად შეეგრძნო, ამ გრძნობას ღრმა სინანულით შეხვედროდა და მოძალებული სევდა ცრემლით დაეძლია.

ყველას არ შეუძლია გაიგოს, რატომ არის, რომ სულიერი სიმშვიდის მაძიებელი მამაკაცები, რომლებმაც ყველაფერი ამქვეყნიური მოიძულეს, არანაკლები და უფრო მეტი გულამოსკვნით გოდებენ, ვიდრე კუბოსთან მყოფი უსაყვარლესი შვილის დამტირებელი დედა. ამ განდეგილმა ადამიანებმა საკუთარ არსში სიბნელით აღვსილი უფსკრული განჭვრიტეს და საკუთარ სავალალო მდგომარეობას დასტირიან: „ბოროტების შეცნობის“ პროცესში ადამიანი ღრმა ფესვებს აწყდება და ხვდება, რომ მისი ძალებით ამ ჭირის ამოძირკვა შეუძლებელია. მეორე მხრივ, მისთვის, ვინც თავის ნამდვილ, ადამიანურ ბუნებას არ დაინახავს, პიროვნული სულიერების ჭეშმარიტი შინაარსი სამუდამოდ შეუცნობელი რჩება. გარეშე თვალისთვის ეს ყოველივე დაფარულია, რადგან ხედვის ასეთი მადლი მხოლოდ მან შეიძლება მიიღოს, ვინც სრულად და თავისი ნებით მიენდობა ღმერთს _ იესო ქრისტეს. ამ მადლს სხვაგვარად ღვთის სიყვარულის ნიჭი ჰქვია, ამ მადლის გარეშე ადამიანის თვალს ჭეშმარიტი სინანულის ცრემლი ვერ მოსწყდება.

ღვთის სიყვარული ადამიანში სიწმინდისაკენ ლტოლვისთვის საჭირო შემართებას ბადებს. ასე მაგალითად, დასაწყისში იესოს მოწაფეები „მცირე სამწყსოს“ და სულმოკლე ადამიანთა ჯგუფს წარმოადგენდა, ხოლო მას შემდეგ, რაც მათში ღვთის ჭეშმარიტმა სიყვარულმა იმძლავრა და მათზე სულიწმინდა გადმოვიდა, ისინი გაბედულებით აღივსნენ და მთელი ქვეყნისათვის სულიერი ბრძოლებისათვის განემზადნენ. ნიშანდობლივია, რომ ამ ბრძოლაში თითქმის ყოველი მათგანი მოწამებრივი სიკვდილით აღესრულა. საოცარი სიტყვები უთხრა ანდრია მოციქულმა პატრის მმართველს, რომელიც მას ჯვარცმით დაემუქრა: „ჯვრის შიში რომ მქონოდა, ჯვარს არ ვიქადაგებდი“. ანდრია პირველწოდებული ჯვარს აცვეს და ჯვარცმული მოციქული უფალი იესო ქრისტეს ჯვარცმას ქადაგებდა.

შეუფასებელია სულიწმინდის მადლი, რადგან ყოველგვარი ჭეშმარიტი ძღვენი სხვა არაფერია, თუ არა, სიკეთით აღვსილი სიყვარულის ცეცხლი. მაგრამ იმისათვის, რათა ჩვენმა გულმა ქრისტეს ნამდვილი სიყვარული მისი ნათელი გამოვლინების სახით შეიგრძნოს და მიიღოს, მრავალ გამოცდას უნდა გაუძლოს და სიწმინდის ბრძმედი გამოიაროს. ხორციელ ნეტარებაში სულიერი უნარები ატროფირდება და სული ქრისტესმიერი ღვთაებრივი უნივერსალური სიყვარულისთვის შეუვალი ხდება. ასეთი სულის მქონე ადამიანები ცხოვრობენ და ისე კვდებიან, რომ მათთვის ცათა სასუფეველი შეუცნობელი და მიუწვდომელი რჩება. ერთი მხრივ, ცით ბოძებულსა და მეორე მხრივ, თავად ადამიანის მიერ რწმენით მიკვლეულს და მოხვეჭილს შორის გარკვეული თანაფარდობაა: ყველა, ვინც ქრისტეს მცნებებით ცხოვრობას ცდილობს, თვით მცნებების აღსრულების პროცესში გარდაიქმნება: ერთნი _ მეტად, მეორენი _ ნაკლებად, იმის შესაბამისად, თუ პიროვნების მიერ ამ ბრძოლაში რამდენად დიდი გულმოდგინებაა გამოვლენილი. თავად პროცესში, უფალის სიყვარულის გამო მრავალგზის ჯვარცმის შემდეგ, მორწმუნეზე მადლი გადმოდის და ეს არის მორწმუნის მიერ მიკვლეულ ნათელში რეალურად მოქმედი ღვთაებრივი სიყვარული, ცხოველმყოფელი სიკეთე და იგი ადამიანს ღვთაებრიობას ანიჭებს.

სინანულის მადლი მათ ეძლევა, ვინც სრული რწმენით ღებულობს ღვთის სიტყვას იმის შესახებ, რომ თუ ჩვენ არ ვიწამეთ ქრისტე, მისი ღვთაებრიობა, არ მივიღეთ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებად ყოველივე, რაც მან აღგვითქვა, ჩვენთვის და ჩვენში ცოდვის საიდუმლოს ონთოლოგიური სიღრმე ვერ გაიხსნება, და ჩვენ „ჩვენსავ ცოდვაში მოვკვდებით“ (შეად. იოან. 8:21,24).

თავად ცოდვა მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება იქნეს გაგებული, თუ ღმერთს _ აბსოლუტსა და ადამიანს _ ქმნილებას შორის ურთიერთობას წმინდა და ცოცხალი პიროვნული ხასიათი აქვს. თუ ეს არ არის, ღმერთის შესახებ მხოლოდ ინტელექტუალური წარმოდგენა რჩება, ანუ უფალი ამა თუ იმ საფეხურამდე მისული სრულყოფილების ჩვენგან განყენებულად არსებულ სახედ წარმოგვიდგება. ცოდვას ყოველთვის მამის მიერ გამოვლენილი სიყვარულის საწინააღმდეგო დანაშაულის სახე აქვს. ღმერთისგან განშორება ჩვენში ვნებების გამო ვლინდება, ხოლო სინანული ყოველთვის ცოდვებისადმი მიდრეკილებისაგან თავშეკავებას გულისხმობს. ზოგიერთი ვნებების წინააღმდეგ ბრძოლა ქრისტიანობის მიღმაც მიმდინარეობს; ცალკეულ ადამიანურ ე. წ. სისუსტეებს ჰუმანიზმიც უპირისპირდება; მაგრამ რადგან სხვა მოძღვრებებში არ არის ცოდვის სიღრმისეული მიზეზის _ ამპარტავნების დანახვის შესაძლებლობა, რადგან ეს ბოროტი ფესვი სხვაგან ყველგან ხელშეუხებელი რჩება, ისტორიის ტრაგიზმი არ წყდება, ის ძლიერდება და უფრო მეტად ღრმავდება.

წმინდა მამები გვასწავლიან, რომ მხოლოდ სიმდაბლითაც კი შეუძლია ადამიანს თავი ცოდვის ტყვეობიდან გამოიხსნას და მხოლოდ ამპარტავნებაა ის ძალა, რამაც ადამიანი საბოლოოდ შეიძლება გაანადგუროს. ვნებების კომპლექსზე გამარჯვება ღვთივკურთხეული ყოფიერებით არის შესაძლებელი. ყველა ვნება გარკვეულ, ხილულ, მენტალურ ფორმაში ხორციელდება. მწვავე სინანულით აღსრულებული ლოცვის პროცესში ქრისტიანის სული ხილულ მოვლენებს შენიღბვის გარეშე, განძარცვულად ხედავს და მათ ჭეშმარიტების გადმოსახედიდან განიკითხავს. ყველა ხილული და უხილავი ფორმებიდან გონის გამონთავისუფლების პრაქტიკა სხვა ასკეტურ კულტურებშიც მოქმედებს. მათში, და არამხოლოდ ამ კულტურებში, თუ ლოცვა ცოდვის გულწრფელი შეგრძნებითა და ჭეშმარიტი სინანულის გრძნობით არ მიმდინარეობს, გონის გამოთავისუფლების შედეგად „წარმოქმნილ წიაღში“ ცოცხალ ღმერთთან ადამიანის პიროვნული სულის შეხვედრა არ მოხდება. ამ შემთხვევაში კი მხოლოდ კალეიდოსკოპური ყოველდღიურობიდან ერთგვარად განთავისუფლება და მშვიდ მდგომარეობაში მოსვენებაა შესაძლებელი.

ღმერთის განშორებასთან და მის დაკარგვასთან დაკავშირებული დიდი მწუხარების გამო მატერიალური და მენტალური ხატები ადამიანის სულს თავისთავად ჩამოშორდება. და ამის შემდეგ გონიერი სული იმ ზღვართან იწყებს მიახლოებას, რომლის იქით ჭეშმარიტი ნათელი ბრწყინდება. მაგრამ თუ ამ დონემდე მისული გონი მხოლოდ საკუთარ თავში ჩაღრმავებით დაკმაყოფილდება, მიღწეული ზღვარი შეიძლება გადაულახავი დარჩეს. ამ მდგომარეობაში ისეთი შემთხვევაც არ შეიძლება გამოვრიცხოთ, როდესაც გონი თავის თავს, როგორც ნათელს, ისე იხილავს. ასეთი ნათელი ადამიანის გონებისათვის დამახასიათებელია, რადგან ჩვენი გონი, შეურევნელი ნათელის სახით განცხადებული, ღვთის ხატად არის შექმნილი: „ღმერთი არის ნათელი და არ არის მასში არავითარი ბნელი“ (1 იოან. 1:5). ამგვარად ხდება ადამიანის აზროვნების სხვა სივრცეში, სხვა ფორმაში, სხვა სახის გონიერებაში გადანაცვლება. გონიერების ეს მდგომარეობა გაცილებით უფრო მაღალია, ვიდრე მეცნიერულ-ემპირიული აზროვნება. აღსარების პროცესში ჩამოშორებულ წარმავალობას ჩვენი სული გარკვეული სიმაღლიდან დასცქერის და მთელი ჩვენი პრაქტიკული ცოდნის შედარებითობას და პირობითობას აშკარად ხედავს. და ამ შემთხვევაშიც კვლავაც და კვლავაც: ღმერთი ისე აღიქმება, როგორც ნათელი ჭეშმარიტი და ცეცხლი განმწმენდელი.

„სიბრძნის დასაბამია _ შიში უფლისა“ (ფსალმ. 110:10). ეს შიში ზეციდან გვაქვს ბოძებული. ეს შიში, უწინარესად, ღმერთისა და შემდეგ ჩვენი პიროვნული სულიერი მდგომარეობის შეგრძნებაა. საერთოდ როდესაც ჩვენს გვერდით ცოცხალ ღმერთს შევიგრძნობთ და ჩვენთვის ჩვენი უწმინდური მდგომარეობა აშკარა ხდება, შიში გვეუფლება. ეს შიში შემდეგნაირად მოქმედებს: შიშს თავად მივყავართ ღმერთთან, რათა ღვთის მიერ ვიქნეთ განკითხულნი; ჩვენთვის ნათელი ხდება, რომ ჩვენი დაცემა იმდენად დიდია, რომ ჩვენ გამო მწუხარება ჩვენივე ღრმა ტანჯვად გადაიქცევა. ეს უფრო დიდი ტანჯვაა, ვიდრე უკუნთან შერწყმა, დამბლადაცემული უგრძნობელობა და ვნების მონობა. ეს შიში წააგავს ცოდვებში ჩაძირული საუკუნეობრივი ძილიდან გამოფხიზლებას. მაგრამ ეს ის შიშია, რომელსაც ჩვენთვის გონიერების ნათელი მოაქვს: ეს შიში, ერთი მხრივ, გვიჩვენებს ჩვენს დამღუპველ მდგომარეობას, ხოლო მეორე მხრივ _ სწორედ ეს შიში გვაგრძნობინებს ღვთის სიწმინდეს და მის სიახლოვეს.

საოცარია ამ ნეტარი შიშის ბუნება: მისი განმწმენდელი მოქმედების გარეშე, შეუძლებელია ღმერთის ჭეშმარიტი სიყვარულისკენ მიმავალი გზა დავინახოთ. ეს შიში არის არა მხოლოდ სიბრძნის, არამედ სიყვარულის დასაწყისი. ამ შიშს შეუძლია შეძრას ჩვენი სული, დაგვანახოს, რანი ვართ, ამ შიშის მხილველი გრძნობს ღმერთის საიმედოობას და ამ შიშით შეპყრობილ ადამიანს ღმერთთან ყოფნის დიდი სურვილი უჩნდება. განცხადებული ღმერთის გამო ეს შიში აღძრავს გაოცებას. ადამიანი ხედავს საკუთარ უღირსობას და უძლურებას ღმერთის წინაშე. მძიმეა, საკუთარი პიროვნება სრულ ცოდვიანობაში თვალნათლივ იხილო. ასეთ შემთხვევაში ჩვენ შევიგრძნობთ, რომ ჯოჯოხეთურ სიბნელეში ვიმყოფებით და ღვთაებრიობის ნათელში ისიც კი გამოვლინდება, რისი ნახვაც არ შეგვიძლია, რასაც ვერ „ვხედავთ“. ეს ხილვები გვაიძულებს, გავერიდოთ ჩვენი დაცემის დამთრგუნველ წყვდიადს, იქ მივიდეთ, სადაც სიყვარული და ღვთის ნათელია, სადაც ღმერთია.

მხოლოდ უფალი იესო ქრისტე გვაძლევს საშუალებას დავინახოთ უქმნელი და ქმნილი სამყაროს სინამდვილე და რეალობა. მაგრამ ამისათვის საჭიროა, რომ მთელი ჩვენი საყოველთაო და დროებითი ყოფიერება ქრისტეს მცნებებზე ავაგოთ. ქმნილ ტაძარში სალოცავად ძალიან ბევრი ადამიანი დადის, მაგრამ არც ისე ბევრია ისეთი, რომელიც იმ „ვიწრო გზას“ ეძებს, რაც ცათა სასუფევლის ხელთუქმნელ სავანემდე მიიყვანს. შეადარეთ: „…ვიწროა ბჭე და ძნელია გზა, რომელსაც მივყავართ სიცოცხლისაკენ, და მცირედნი პოვებენ მას“ (მათ. 7:14).

აღსარების დასაწყისში თითქოს ჩვენი შინაგანი ცოდვილი მდგომარეობის მეტს ვერაფერს ვხედავთ, მაგრამ რაღაც მომენტში, ჩვენში ძალიან უცნაურად ისეთი ნათელი ჩნდება, რომელიც ჩვენს ბუნებაში ცოცხალი ღმერთის არსებობას გვაგრძნობინებს. თუ ამ დროს უფლის სამოსელის კიდეს ორივე ხელით მაგრად ჩავეჭიდებით, ჩვენი არსების ღმერთში ყოფნა გაძლიერდება და იესო ქრისტეს საოცარი სახე დაიწყებს გამოვლინებას. ამასთან ერთად იმასაც განვჭვრეტთ, სამყაროს შემოქმედის ჩანაფიქრით, როგორი უნდა იყოს ადამიანი. თვალნათლივ დავინახავთ, რომ ღვთივ ბოძებული ნიჭის სიუხვის გამო ადამიანის გული რომ არ გაამპარტავნდეს, უფლის შესაქმე მას ისეთ პირობას უქმნის, რომლის მიხედვითაც, პიროვნებამ ჭეშმარიტების შეცნობისათვის ციცაბო აღმართზე უნდა იაროს და ამ გზაზე მისი გონებაც, სულიც და ხორციც ბოლომდე უნდა მოიქანცოს.

მოსაგრეს უფალი დროდადრო მაცდურის წინაშე, თავისი ძლიერი მკლავის გარეშე ტოვებს, და იმისათვის, რათა შეირყეს ადამიანის გული და გონება, გარმიანელი სული მას სასიამოვო წუთებს უქმნის. აქედან უნდა გვესმოდეს, რომ ჩვენ არასოდეს არ უნდა ვგრძნობდეთ უზრუნველობას, როდესაც ჩვენზე უფლის სიკეთით სავსე დიდი მადლი გადმოდის _ მაშინაც უნდა გვახსოვდეს, რომ არ „ვმაღლდებით“ და ასეთ შემთხვევაში სამოქმედოდ მადლით ვივსებით. იმავეს ამბობს მოციქული პავლე თავის წერილში: „თავს რომ არ გამსვლოდა გამოცხადების უჩვეულობით, ჩემდა საწამებლად მომეცა ნესტარი ხორცში, სატანის ანგელოზი, რათა დაეთრგუნა ჩემი ზვაობა“ (2 კორ. 12:7). ასე იყო ქრისტიანობის დასაწყისში და ასე იქნება სამყაროს აღსასრულამდე.

ენით აღუწერელია ღვთის მოწყალების სიდიადე და ძნელია მოძმეების წინაშე არ იამაყო იმ სიკეთის გამო, რომელიც ღვთისაგან გებოძა. ღვთაებრივი სიყვარულის დახმარებით, ეს შესაძლებელია, რადგან უფალი _ თავად არის სიმდაბლე.

                                                                                  

სინანულისა და აღსარების შესახებ

ჩვენი უფალი „ნათელსა მყოფ არს მიუწდომელსა“ (1 ტიმ. 6:16). ის უცვალებელად ჩვენგან დაფარულ ღრმა იდუმალებაშია დავანებული. ეს იმ შემთხვევაშიც ასეა, როდესაც ჩვენ მის სიახლოვეს ან მისით სისავსეს შევიგრძნობთ. მაგრამ ღვთის მსგავსებად ქმნილი ადამიანიც იდუმალებითაა მოსილი. შესაბამისად და რადგან უფალმა ბრძანა: „მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო, და დაიმკჳდრეთ განმზადებული თქუენთჳს სასუფეველი დასაბამითგან სოფლისაჲთ“ (მათ. 28:34), არ უნდა ცხრებოდეს სწრაფვა და წადილი,  ამ მოწოდების ღრმად შესწავლისა.

ღმერთი ყოველ საწყისთა საწყისია და აბსოლუტური მყოფობაა. ადამის შთამომავლობას უფალი გამოეცხადა, როგორც „მე ვარ“, ანუ როგორც პირი, როგორც იპოსტასი, – როგორც პერსონა: „და ჰრქუა მოსე ღმერთსა: აჰა ესერა, მე მივიდე ძეთა ისრაჱლისათა და ვჰრქუა მათ: ღმერთმან მამათა თქუენთამან მომავლინა მე თქუენდა და მკითხვიდენ, თუ რაჲ არს სახელი მისი, რაჲ ვჰრქუა მათ? და ჰრქუა ღმერთმან მოსეს: მე ვარ ღმერთი, მყოფი რომელი ვარ, და ესრე არქუ ძეთა ისრაჱლისათა: რომელ-იგი არს, მან მომავლინა მე თქუენდა“ (გამ. 3:14-15). ახლა კი ჩვენ ღმერთს ერთასი ძის სახით ვეცნობით: დაწერილია: „ღმერთი არავინ სადა იხილა; მხოლოდ-შობილმან ძემან, რომელი იყო წიაღთა მამისათა, მან გამოთქუა“ (იოან. 1:18). და რადგან უფალი ბრძანებს: „ხოლო ნუგეშინის-მცემელი იგი სული წმიდაჲ, რომელი მოავლინოს სახელითა ჩემითა მამამან, მან გასწაოს თქუენ ყოველი და მოგაჴსენოს თქუენ ყოველი, რაოდენი გარქუ თქუენ“ (იოან. 14:26),  ახლა უკვე სულიწმიდას დახმარებით ვუახლოვდებით უფალს. აი სწორედ ამ ცოცხალმა ცოდნამ და ღმერთთან სიახლოვემ გაგვათავისუფლა ყოველგვარი ინტელექტუალური აღმაფრენების აბსურდისგან, ეგრეთ წოდებული სუფთა ყოფისაგან, რომელსაც ტრანსცენდირებულ სივრცეში, ანუ უმყოფობაში გადაყავს ყოველი მიმნდობი არსი.

დაუსაბამო – განკაცებულმა ლოგოსმა, თავისი მისია, მამასა და სულიწმიდასთან ერთად, ცოდვილთა მოწოდებით დაიწყო: „შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათაჲ“ (მათ. 4:17). მან მოგვცა ცოდნა, როგორც მამის, ისე სულიწმიდის შესახებ. მათ – ამ ორმა დაამოწმეს ქრისტეს შესახებ. და ძემ მამისკენ მიმავალი შეუმცდარი გზა დაგვანახა.

ჩემი ცხოვრების მიწურულს სურვილი მაქვს, მისგან ბოძებულ იმ დიდ სიკეთეს, რასაც სინანულის მადლს ვუწოდებთ, ჰიმნი მივუძღვნა… ამისთვის კი მეფსალმუნის შთაგონებით აღვსილი სიტყვები მინდა მოვიშველიო.

ღმერთო ჩემო! ღმერთო ჩემო! დიდ და საკჳრველ არიან საქმენი შენნი. შენ, წმინდა ხარ და მიუჩრდილებელ ნათელში ცხოვრობ. შენ გესვიდეს მამანი ჩუენნი, გესვიდეს შენ და იჴსნენ იგინი;

ღაღად-ყვეს შენდა მიმართ და წყალობითა შენითა იჴსნენ იგინი,

ხოლო მე მატლ ვარ და არა კაც,

საყუედრელ კაცთა და შეურაცხ ერისა;

შენ ხარ, რომელმან გამომიყვანე მე საშოჲთ;

და შენ დედისმუცლით ჩემითგან, ღმერთი ჩემი ხარი შენ.

ნუ განმეშორები ჩემგან, მიუთხრა სახელი შენი ძმათა ჩემთა და შორის:

 „მოშიშნი უფლისანი აქებდით მას, რამეთუ არა შეურაცხ-ყო, არცა მოიწყინა ლოცვა გლახაკისა.

მან არცა გარემიაქცია პირი ჩემგან, მის მიმართ არს ქებაჲ ჩემი ეკლესიასა შინა დიდსა“ (შეად. ფსალმ. 21)

 „გინა თუ ჴორცითა, არა ვიცი, გინა თუ თჳნიერ ჴორცთასა, არა ვიცი“ (2 კორ. 12:2), მაგრამ სწორედ ასე ხდება, როდესაც ადამიანი სრული გულრწფელობით ცდილობს მონანიებას. აღმსარებლის შემუსვრილი სული მთელი არსის უშრეტი წყურვილით, თავგანწირული მიილტვის მხსნელი ღმერთისკენ. თავად ცოდვილმა არაფერი იცის იმის შესახებ როდის და როგორ დაიწყო მასში გარდაქმნა. მაგრამ იმას გრძნობს, რომ წაუყრუა ყოფით სამყაროს და სხეულიც კი აღარ ახსენდება. ამასთან, მასში აშკარად იკვეთება პირი-პერსონა და შეიძლება ითქვას, რომ ასე ცხადად თავისი თავი არასოდეს არ შეუგრძვნია. ცხოვრობს ისე, თითქოს სულია მხოლოდ, უსხეულოა და ამ შემთხვევებში ეს ადამიანი ზეციდან იღებს კურთხევას შეიცნოს სხვა ცხოვრება – ურღვევი ყოფა.

ისე მოხდა, რომ: ჩემმა სულმა საკუთარი მე გარკვეულ უსაზღვრობაში აღმოაჩინა, ეს უსაზღვრობა უცნაურად გამჭვირვალეა, მაგრამ შუქით არ არის განათებული. არ შემიძლია გამოვხატო ამ უზღვარო სფეროს შეგრძნება. ის კი უნდა ვთქვა, რომ ჩემი სული სრულად იყო ლოცვით მოცული: ღმერთის გარდა არაფერი ვიცოდი, ვერაფერს ვხედავდი. დიდი მოციქული პავლე კორინთელების მიმართ ეპისტოლეში წერდა, რომ ის „მიიტაცა სამოთხედ და ესმნეს უთქუმელნი სიტყუანი, რომელ არა ჯერ-არიან კაცთა სიტყუად“ (2 კორ. 12:4). რა ჰქონდა მოციქულს მხედველობაში, როდესაც უმაღლეს შეგრძნებებზე, როგორც „გამოუთქმელ სიტყვებზე“ საუბრობდა? იყო კი ის ხმები, ჩვენეული ადამიანური სიტყვები, თუ ეს იმ სულიერი სამყაროს გამოვლინება იყო რომელშიც მოციქული იქნა „მიტაცებული“? მონათხრობში მან სრულად არ გახსნა თქმული ამბავი.

ჩემში ჩნდება გაბედული აზრი: პავლეს მთელი ცხოვრების მანძილზე ახსოვდა, რომ ის „სდევნიდა ეკლესიათა ღრმთისათა“ (1 კორ. 15:9); რომ ის იყო მორწმუნეების მჩაგვრელი და მგმობელი. პავლე სწორედ უკიდურესად დაძაბულ სინანულში იყო როდესაც ის ღმერთმა „აღიტაცა… ვიდრე მესამედ ცადმდე“ (2 კორ. 12:2). უნდა ვთქვა, რომ ქრისტესგან განდგომას თავად მეც, როგორც მისი სიყვარულის საპირისპირო, აუტანელ და უსინდისო დანაშაულს, ისე განვიცდიდი. ქრისტეს ჩემდამი სიყვარული მე ადრეულ ბავშვობაში შევიგრძენი, მაშინ უფალი საკუთარ ცხოვრებას მიძღვნიდა, ხოლო მე მხოლოდ ჩემი უგუნურების დათრგუნვის ხარჯზე შევდიოდი ლოცვაში და ქმნილ სამყაროს უკეთურებიდან, ლოცვას ძალით გამოვყავდი. როდესაც ჩვენი შინაგანი სიბნელის ცოდვის – ინფერნალური (ჯოჯოხეთური) არსის ხედვას ნათლად ვაწყდებით, მაშინ ჩემში მართლაც იწყებოდა მადლის შეგრძნება: ის შეიძლება უქმნელი ნათლის გაბრწყინებაში, ღვთის სიტყვის ახლებურად შეცნობაში,  გამოცხადებაში ან სხვა მსგავსი არამიწიერ სიკეთეში გამოვლენილიყო.

მამები გვასწავლიან, რომ საკუთარი ცოდვის შეგრძნება – ანგელოზების ხილვაზე უფრო დიდი ღვთივბოძებული მადლია. მე დიდი ხნის მანძილზე, სულიერი სიბრმავე მჭირდა:  ვშორდებოდი ჩემი ბავშვობის ღმერთს და ამაში ცოდვას ვერ ვხედავდი. „რამეთუ უმეცრებით ვიყავ ურწმუნოებასა შინა“ (1 ტიმ. 1:13). მეგონა სახარებაზე უფრო ღრმა სივრცეებს ვიკვლევდი; თუმცა ამ უკანასკნელისგან განდგომის პროცესში სიძულვილს ვერ ვგრძნობდი, უბრალოდ მივიჩნევდი, რომ ის ვერ მაძლევდა უმაღლეს ცოდნას. სინამდვილეში ცოდვის არსის შეცნობა მხოლოდ ქრისტე-უფალის რწმენის და ჩვენზე უქმნელი ნათელის მოქმედების შემთხვევაშია შესაძლებელი „უკუეთუ არა გრწმენეს ჩემი, რამეთუ მე ვარ, მოსწყდეთ ცოდვათა შინა თქუენთა“ (შეად. იოან. 8:24).

ადამიანს თუ არადეტერმინირებულ პერსონად, როგორც თავისუფალ სულად მომქმედ თვითგამორკვევის უნარის მქონე არსებად წარმოვიდგენთ, დავინახავთ, რომ ის  შეიძლება ხედავდეს ერთგვარ აბსოლუტს, უცილობელ „ღვთაებრიობას“, და მისთვის უკვე აღარ იარსებებს სხვაგვარი ღმერთის საჭიროება. მან შეიძლება ერთარსი საწყისი საკუთარი პიროვნების ნათესავადაც მიიჩნიოს; შეუძლია თვითგანღმერთება, ანუ საკუთარი პირველსაწყისის ყოფიერებაში დაბრუნება მოინდომოს. ერთხანს ინდური მისტიკური ლიტერატურისა და იმ ადამიანების გავლენის ქვეშ მოვექეცი, რომლებიც ისეთი ქვეყნებიდან იყვნენ, სადაც ასეთი მისტიკის კულტივირება საუკუნეების მანძილზე მიმდინარეობს და ამიტომ მე შემიძლია ვთქვა, რომ ახალგაზრდობაში მე ასეთ  გაუგებრობაში ვცხოვრობდი. ასეთი აბერაციიდან გამოსვლა – ადვილი საქმე ნამდვილად არ არის: შენს წინაშე შეიძლება მუდმივად ჩნდებოდეს საკითხი, რომელიც მიგანიშნებს, რომ ჯერ კიდევ სრულად არ გესმი რას ნიშნავს კოსმიური მყოფობა. იმისათვის, რათა სრულყოფილებისაკენ მიმავალმა უფრო მეტი გაიგო – უწინარესად შენში პერსონალურობის პრინციპი, როგორც ყოფიერების დროებითი ფორმა უნდა დაინახო და გადაილახო, რადგან ეს მისტიკური მდგომარეობა მიგანიშნებს, რომ ყველა ზღვარი, რომელიც ადამიანს ექმნება ჩვენი პერსონალურობის გამო ჩნდება. ერთი სიტყვით, იმისათვის რათა არანაირ ოკეანეში ზეპერსონალური აბსოლუტის სუფთა ყოფის გზას შეერწყა, ნებით უნდა მოსპო ან დაანგრიო შენი ადამიანური პიროვნულობა.

მე ვერ შევძელი გავქცევოდი კითხვას: თუ ჩემი პერსონა უნდა განადგურდეს, მაშინ ვინ არის შემმეცნებელი? ვინ თვითმკვიდრდება? და კიდევ ერთი კითხვა: თუ მე უსაწყისობის (რომელშიც ამ ლოგიკით უნდა დავბრუნდე (რ. ჩ.)) პრინციპიდან გამოვედი, მაშინ როგორ შეიძლებოდა ჩემს მყოფობაში ასეთი დეგრადაცია მომხდარიყო? იმისათვის, რათა სხეულისგან გავთავისუფლდე და ჩემს საწყის მდგომარეობას დავუბრუნდე, ვიყო ის, რაც აბსტრაქტულ გონებრივ ხილვებში ყოველთვის ვიყავი და რაც ახლაც ვარ, რატომ მიხდება ამ ჩემი სხეულის, რომელშიც ახლა ვიმყოფები, ანუ უცხო სხეულის ჩამოცილებისათვის, ასეთი დიდი ძალისხმევა?

მედიტაციები მიწიერი ყოფიერებისათვის დამახასიათებელი ყოველდღიური საზრუნავებისგან და დაბნეულობისგან მათავისუფლებდა. მედიტაცია მჩუქნიდა ინტელექტუალური ტკბობის წუთებს, –  გავყავდი წარმოსახვით სულიერ სივრცეებში, – მიქმნიდა ისეთი შეგრძნებებს, რაც ჩემ გარშემო მყოფ საზოგადოებაზე უფრო მაღლა მდგომად მაგრძნობინებდა თავს. ფილოსოფიურად აბსოლუტური საწყისი პერსონად შემეძლო მომეაზრებინა. ნაწილობრივად ამის მიზეზი ის ზოგადად არასწორი შეხედულებები იყო რითიც მაშინდელი საზოგადოებრივი წრეები იყვნენ გატაცებულნი. ეს იყო პერსონისა და ინდივიდის გაგებების ერთმანეთან აღრევა და მათი გაიგივება, და ეს მაშინ, როდესაც ფილოსოფიურად ისინი დიამეტრალურად ურთიერთსაპირისპირო შინაარსის მატარებელი სიტყვებია. ბავშვობაში იმ მერადიული ზეციერი მამა ღმერთის მიმართ ლოცვას მიმაჩვიეს, ვისთანაც ჩემი წინაპრები იმყოფებიან. მაშინ ჩემ ბავშვურ რწმენაში (შეადარ. „და ჰრქუა: ამენ გეტყჳ თქუენ: უკუეთუ არა მოიქცეთ და იქმნნეთ, ვითარცა ყრმანი, ვერ შეხჳდეთ სასუფეველსა ცათასა“ (მათ. 18:3) და (ლუკ. 18:17)), პერსონა და მარადიულობა ადვილად შერწყმად გაგებებად წარმომიდგებოდა. ჩემ მიერ ბავშვურ ასაკში შეთვისებულმა ასეთმა ქრისტიანულმა პერსონალიზმმა, რაღაც კონკრეტულ მომენტში, ჩემ ცნობიერებაში ყველაფერზე უფრო მნიშვნელოვანი კითხვა გააჩინა, მე დავინტერესდი: შესაძლებელია თუ არა პერსონალური იყოს აბსოლუტური ყოფიერება? ჩემმა გულრწფელმა „აღმოსავლურმა“ გამოცდილებამ – გულის მოღმიერი წმინდა ინტელექტუალური ფორმით, გონებრივი გატაცებების შედეგად აღძრულ ასკეზაში დაიწყო გამოვლინება. თანდათანობით მე ვრწმუნდებოდი, რომ სწორი არ იყო ის გზა რომელსაც მე ვადექი და ამ გზით, ღმერთს, მიახლოვების ნაცვლად ვცილდებოდი.

ეს იყო მეტად დაძაბული პერიოდი: ჩემი გონება ისეთ მდგომარეობაში აღმოჩნდა, როგორც უკუნ ღამეში ტალღების ტყვეობაში მოქცეული პატარა ნავი. ჩემს გარეთ არსებული ტალღა გონებას ხან რაღაც სიმაღლეზე აიტაცებდა, ხანაც რისხვით უკუნეთში დაანარცხებდა. მაგრამ მან, ვინც მე იმის გამო მივატოვე, რომ „არ მესაჭიროებოდა“, ბოლომდე ზურგი არ შემაქცია და მუდმივად ეძებდა შემთხვევას, რათა ჩემთვის ხელი გამოეწოდებინა: მოულოდნელად ჩემში სინას მთის გამოცხადების სიტყვები განსახდა: „მე ვარ ღმერთი, მყოფი რომელი ვარ“ (გამ. 3:14), მე ვარ მყოფობა, ღმერთი,  მეუფე ყოველგვარი პერსონალური ვარსკვლავეთისა – მე ვარ.

ამ სახელით ჩემთვის გაიხსნა უსასრულობა, მიუწვდენელი სივრცეები. ეს არ იყო აბსტრაქტული აზროვნება, აქ ჩემთვის ის მყოფი პიროვნული ღმერთი გამოაშკარავდა, რომელშიც თურმე მე მთელი ჩემი არსით ვცხოვრობდი. მთელმა ჩემმა სულიერმა ცხოვრებამ ერთბაშად ფერი იცვალა და გარდაისახა – ჩემმა სულმა ჯერ კიდევ ბუნდოვნად, მაგრამ მაინც უკვე შეიტყო რა უნდა მოეძია: პოლარული ვარსკვლავის ნათელი ჩემი თვალის ჩინამდე აღწევდა და ჩემი გონებისათვის ის მისაწვდომი ხდებოდა. აშკარა იყო, რომ ეს უფალი საშინლად შორსაა, მაგრამ ჩვენი სულისათვის ის მაინც მისაწვდომი აღმოჩნდა. იგრძნო საკუთარი პიროვნება ღმერთად ამ ერთადერთის გარეთ, სრული სისულელეა, ყოველგვარ სხვა სისულელეზე უფრო დიდი სისულელე. და როდესაც მე ამას მივხვდი მთელი ჩემი არსება გლოვამ მოიცვა. ეს იყო ცხარე გოდება, რადგან მე ჩემი დაცემულობა აშკარად დავინახე: ამ დროს უფალმა მე სასოწარკვეთის მადლი მომანიჭა. და როდესაც ჩემს ცოდვილ პიროვნებას მდუღარე ცრემლით დავტიროდი, ამ აგონიურ პროცესში, უფალი თავის ნათელში გამომეცხადა. ასე დაუდო მან სათავე ჩემს ახალ ცხოვრებას, სინანულის ცრემლებში ასე დავიბადე მე მეორედ. ყოველგვარი ხიბლი დაეკარგა ყველაფერს, რაც მიწიერ ცხოვრებაში, ამ მომენტამდე, ჩემთვის მიმზიდველი იყო და ასეთ მდგომარეობაში, როდესაც აღარაფერი მეფიქრებოდა, მთელი ჩემი არსება ლოცვაში ჩაიკარგა. ვერ ვიტყვი, რომ ყოველგვარი ვნებებისგან, რასაც მე მგზნებარედ ვეძლეოდი გავთავისუფლდი, ან ეს პრიცესი ადვილი და ხანმოკლე იყო. ჩემთვის გამორჩეულად ძნელი იყო ფერწერულ სამუშაობზე უარის თქმა.

სინანულის მადლი ღვთაებრივი ნათლით მოხიბლული სულის ღმერთით გატაცებაა. ღვთაებრივი ნათელი დასაწყისში სრულებით არ სჩანს, მაგრამ გული მისი სითბოთი მაინც აჩვილებულია. ეს ნათელი ადამიანს პიროვნული ნამდვილობის მხილველად აქცევს და მის სულს გაორება ეუფლება: ერთი მხრივ, მძიმე სინამდვილის ხილვა მას საშინელი განცდებით სტანჯავს, ხოლო მეორე მხრივ, ცოცხალ ღმერთთან რეალური შეხვედრა არნახულ ძალას აგრძნობინებს. საკუთარი ცოდვების მიზეზით, ამ დროს მეც ისეთი სასოწარკვეთა დამეუფლა, რომ მაშინაც კი, როდესაც უფალი ჩემთან იყო და მის სიახლოვეს სულით ვგრძნობდი, ჩემს მძიმე ცოდვიანობას თავისი მეტაფიზიკური არსით ყოველგვარ მიწიერ დანაშაულზე უფრო მეტად განვიცდიდი და გლოვას ვერ ვწყვეტდი. ძლიერი სურვილი _ როგორმე ნამყო ცხოვრება ჩამომეშორებინა, ჩემში წარსულის სიძულვილის სახეს იძენდა. მაგრამ ვნებების გამო გაჩენილი შეგრძნებებიდან გათავისუფლების პროცესს ის დადებითი მხარე ჰქონდა, რომ ამ დროს ვმკვიდრდებოდი უფალში, რომელიც ჩემთვის გაიხსნა.

საკუთარი ცოდვებისადმი წმინდა სიძულვილიდან ლოცვას ძლიერი ენერგია გადაეცემა და ეს ენერგია მძლავრ განმწმენდ ცეცხლად გადაიქცევა. სული ამ დროს წყვდიადსაც, სიკვდილსაც გამოივლის და ბოლოს სასოებით შეპყრობილი მაცხოვრამდე მიდის. უეჭველია, ჩემი ლოცვის ძლიერება ჩემგან არ იყო _ ღვთისგან მოდიოდა. ასეთი ლოცვა, ყოველგვარ ფსიქოფიზიკურ ძალას მაცლიდა. იყო წუთები, როდესაც სულს საოცარი სიმშვიდე ეუფლებოდა და რაღაც სხვა, უცნაური ცხოვრების სითბოში ვეხვეოდი. ამ მომენტში აშკარად ვგრძნობდი, რომ ღმერთს თავისი გონიერი ქმნილება ძალიან უყვარდა.

უქმნელ ნათელს დაპირისპირებულ ვნებებთან ბრძოლის ღვაწლი მძიმეა და მტკივნეული. წმინდა ასკეტთა მრავალსაუკუნოვანი გამოცდილება უდავოს ხდის, რომ ადამიანში სულიწმინდის გაცისკროვნების მთავარი მოწინააღმდეგე ამპარტავნებაა. ალბათ ამიტომ, ლოცვას უფალი მაშინ მმადლიდა, როდესაც ჩემი ძალები ყოველმხრივ იწურებოდა. ჩანს, მე ამ წუთებში აღთქმულ სიმდაბლეს ვეხებოდი. ნათლით აღვსილი სფერო სულში სწორედ ამ დროს შემოდიოდა და ჩემში არსებულ სულიერებას და უფალს შორის არანაირი დაპირისპირება აღარ იგრძნობოდა… მიუწვდომელია ღვთის თავმდაბლობა; ის აშკარად არაშეტოლებითია; უფალი არასოდეს არავის ედრება, ეს არის ღვთაებრივი სიყვარულის თავისებურება, რომელშიც უფლის მიერ სიკეთე ყოველგვარი საწყაულის გარეშე გაიცემა.
ჩვენი წინა თაობები ლოცვის ღვაწლში და წმინდა წერილშიც, ღმერთის იმ სახელებით სარგებლობდნენ, რომლებშიც ჩვენთან მიმართებაში მისი დამოკიდებულება აისახებოდა: უფალი არის ნათელი, უფალია _ ჭეშმარიტება, სიყვარული, მოწყალება და სხვა მრავალი. ვბედავ და დავუმატებ: უფალი სიმდაბლეა. ვერაფერი უწმინდური, ანუ ამპარტავნული მას ვერ შეეხება. ამპარტავნება ღვთაებრივი მადლის ანტიპოდი და საზიზღარი სიბნელეა; ამპარტავნება ბოროტების არსებობის პრინციპია, ყოველგვარი ტრაგედიის ძირია, შუღლის მთესველია, ქვეყნიერების დამღუპველია, ღვთივდადგენილი წესრიგის მტერია; ჯოჯოხეთის არსი ამპარტავნებაშია.
ამპარტავნება ის “უკუნი სიბნელეა”, რომელში მოქცეული ადამიანიც უეჭველად დაკარგავს ღმერთის სიყვარულს. “ნათელი მოვიდა ქვეყნად, მაგრამ ხალხმა უფრო შეიყვარა ბნელი, ვიდრე ნათელი” (იოან. 3:19), _ ბრძანებს უფალი. ამ ჯოჯოხეთიდან თავის გათავისუფლება მხოლოდ სინანულით არის შესაძლებელი.

კაცობრიობისათვის სინანულის გრძნობა შეუფასებელი საჩუქარია. სინანული ღვთის სასწაულია, რომელმაც დაცემული უნდა აღადგინოს. სინანული ღვთივბოძებული შთაგონების ძალაა; სინანულმა ღვთის ნათელსა და სიყვარულში ცხოვრებისათვის უნდა განგვამზადოს და ღმერთამდე აღგვამაღლოს. ადამიანის განღმრთობა სინანულში ხდება. ეს აუხსნელად დიდებული მოვლენაა. ეს მადლი ჩვენ ქრისტეს გეთსიმანიურმა ლოცვამ, გოლგოთაზე მისმა სიკვდილმა და აღდგომამ მოგვივლინა: “მაშინ გაუხსნა მათ გონება, რათა შეეცნოთ წერილი. და უთხრა მათ: ასე დაიწერა და ასე უნდა ვნებულიყო ქრისტე, მესამე დღეს კი აღმდგარიყო მკვდრეთით, და ქადაგებულიყო მისი სახელით სინანული ცოდვათა მისატევებლად ყველა ხალხში, იერუსალიმიდან მოყოლებული” (ლკ. 24:45-47).

ამპარტავნება ის უძირო უფსკრულია, რომელშიც ადამიანი დაცემის შედეგად ჩაიკარგა. საკუთარი ნებით სიბნელისკენ გადახრის შედეგად სულიერი თვალის ჩინი ჩაუქრო და ის უნარი დაკარგა, რომლის საშუალებითაც გულსა და გონებას ღვთის მიერ შთაბერილი სულის ნება უნდა შეეცნო და აღესრულებინა. ამ მდგომარეობაში, იესო ქრისტეს ღვთაებრიობით ბოძებული უქმნელი ნათელის საშუალებით, მხოლოდ მორწმუნეს შეუძლია იხილოს ამპარტავნების ნამდვილი მეტაფიზიკური სახე. სულიწმინდის მადლი გულს ანათლებს და ადამიანი თავის არსში იმ ავთვისებიან სიმსივნეს პოულობს, რომელიც მარადიული სიკვდილით ემუქრება. ის, ვისაც ღვთაებრივი სიყვარულის გამოცდილება გააჩნია, უეჭველად შეიგრძნობს სპეციფიკურ მომწავლავ სიმყრალეს და დროულად განაგდებს ამპარტავნების ამ მავნე ბაცილას. მაგრამ თუ ამპარტავნება ადამიანს მოიხელთებს, ღმერთს ჩამოაცილებს, დაამარტოვებს, ჩაკეტავს მას და საკუთარ ჯადოსნურ წრეს არ გააცილებს. ასეთ შემთხვევაში როგორი ინტელექტუალურიც უნდა იყოს ამპარტავანი, ყოველთვის და სამუდამოდ ქრისტეს სიყვარულის მიღმა დარჩება. სწორედ ასე გადაირია და ჯოჯოხეთის ტყვედ გადაიქცა სამოთხეში ლუციფერული თვითგანღმრთობის ტკბილ შარბათს დაწაფებული პირველი ადამიანი. თვითმიპყრობილი ნებისმიერი პიროვნება, ადრე თუ გვიან, უეჭველად მომქანცველ სიცარიელეს ეზიარება; ეს ის ფუტუროა, საიდანაც თავის დროზე უფალმა კაცი სიცოცხლეში გამოიყვანა. ასეთი უსაგნო მდგომარეობის შეგრძნების სანაცვლოდ ამპარტავანი სიხარულის ძებნას ყოფიერებაში იწყებს და ისეთ გახრწნილებამდე შეიძლება მივიდეს, რომ დანაშაულის შეგრძნებაც კი დაეკარგოს.
ენით აღუწერელია ამპარტავნების ფორმათა სიმრავლე, მაგრამ ყოველ მათგანს ადამიანში ღვთის ხატის გაუკუღმართება აერთიანებს. ქრისტეს გარეშე კაცობრიობის მიწიერი ისტორიის ტრაგიზმი დაუძლეველია, სწორედ ამიტომ დედამიწის ატმოსფერო სისხლის სუნით არის გაჯერებული. სამყაროს ყოველდღიური მკვლელობებისა და ძმათამკვლელ ომებში დამარცხებულების წამების ხმებით კვებავენ და ზეციურ ნათელს სიძულვილის პირქუში ღრუბლებით ფარავენ. საკუთარ ჯოჯოხეთს თავად ადამიანები იქმნიან. უკეთესისკენ მიმართული ტოტალური ცვლილებები, ყველაზე დიდი წყლულებისგან, ომებისგან თავის “გამოხსნა”, არ შეიძლება, ჩვენი სინანულის გარეშე განხორციელდეს. ამ პირობებში, მოკრძალებული და მოსიყვარულე ქრისტიანისთვის უმჯობესია, თავად იყოს მოკლული, ვიდრე სხვა მოკლას.

ხანდახან ჩვენი სული მადლიერ აღფრთოვანებას განიცდის, ეს მაშინ ხდება, როდესაც ქმნილ გონს დაუტეველი ღვთის ნათელი მოეფინება. ამ დროს მონანიე გრძნობს, რომ ცოცხალია უფალი და მას შეიძლება საუბარში შენობითაც მიმართო. გამაოგნებელია მისი უბრალოება, თუმცა მისი სიდიადე მაინც გვაშინებს; მისკენ მიმავალნი რამდენადაც არ უნდა გავიზარდოთ, ეს აღმასვლა უფრო მეტ სიხარულს განგვაცდევინებს და უფალი უფრო მიუწვდომლად წარმოგვიდგება. არის შემთხვევა, როდესაც სრულიად მოქანცულები, მზად ვართ, გავჩერდეთ. ამ დროს სასოწარკვეთა გვეუფლება და გზაჯვარედინზე გარინდებულებს, სიყვარულით და მზრუნველობით თავად უფალი გამოგვიჩნდება. ღმერთი საოცრად უცნაურია… თითქოს გსურს ჰკითხო: სად იყავი მაშინ, როდესაც მე ასე მიჭირდა? მაგრამ როდესაც მას გვერდით იგრძნობ, არ შეიძლება ეს კითხვა დასვა. იმის გამო, რომ ჩვენი მოუმზადებლობა დავინახოთ და გავიგოთ, რომ გზის მთავარი მონაკვეთი ჯერ კიდევ არ გაგვივლია, შეიძლება ღვთისგან მიტოვებულობის შეგრძნება დაგვეუფლოს; ჩვენ უნდა ვიგრძნოთ, რომ უფრო დიდი ღვაწლისათვის უნდა განვემზადოთ, რომ ჩვენც იმ სასმისს უნდა ვეზიაროთ, რაც მან მიიღო: “ჩემს სასმისს შესვამთ” (მთ. 20:22), ბრძანებს უფალი. მაშ ასე, კრძალვით, შიშსა და მტკიცე იმედში სული სულ უფრო მორჩილი ხდება, გულს სიხარულის ალი ედება, ასე მტკიცდება ხსნის გზებთან ჩვენი მიახლოება.

ღმერთის კეთილი ნება ჩემთან მიმართებაში იმით გამოვლინდა, რომ მე მან სინანულის მადლი მომანიჭა (ლუკ. 24:47). ჩემი ცხოვრების მძიმე, მაგრამ მადლმოსილი პერიოდის დასაწყისში უპირატესად ეს იყო ლოცვის პროცესში გაჩენილი უიმედო სევდა, რომელსაც არც თუ ისე იშვიათად თან სდევდა ცეცხლის შეგრძნება. ასეთი ცეცხლის ბუნება ჩემთვის უცხო იყო; თუმცა არც კი მიცდია გავრკვეულიყავი მის წარმომავლობაში, რადგან ჩემი გონი მისკენ – ჩემი უფლისაკენ იყო მიმართული. ეს ცეცხლი ჩემში რაღაცას ანადგურებდა და ამის შეგრძნება უმტკივნეულო არ ყოფილა. მრავალი წლის შემდეგ, უკვე ათონის მთაზე, როდესაც ჩემი სული სრულ სიმშვიდეს განიცდიდა, მახსენდებოდა შინაგანად განცდილი მოვლენა, რომელმაც ჩემი ცხოვრება გარდამქმნა და ახალ ორბიტაზე, სხვა ყოფიერებაში გადაიყვანა. ყოველივე ამის გამო ღმერთის მიმართ დიდი მადლიერების გრძნობით ვიყავი განმსჭვალული.

მსურს გამოვტყდე და ვთქვა, რომ ჩემ მიერ განცდილი სასოწარკვეთის აღწერა მეტად მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო და შესაძლებელია არა მხოლოდ ჩემთვის. როგორ გასაკვირადაც არ უნდა მოგვეჩვენოს: დროებითი ყოფიერების ფორმიდან ჩემი გამოთავისუფლების პროცესში, ჩვეულებრივი ცხოვრებიდან მე სადღაც შორეთისკენ მივიწევდი. სწორედ იქ, ამ გზაზე მომწვდა მე უფლის ხელი. ეს იყო მისი ნებით, ჩემი მეორედ შექმნის მომენტი: მან მე „არყოფნიდან“ ყოფნაში – ნათელ ცხოვრებაში გამომიხმო. ყველაფერი ხდებოდა ყველაფერი ძალიან უცნაურად და ძალიან უცნაურად მოხდა ყველაფერი.

როდესაც ჩვენს ქმედებას ჩვენვე ვაანალიზებთ და ვამართლებთ, ჩვენ ძალა არ შეგვწევს „ცოდვა“ დავინახოთ. ცოდვის ნამდვილი სახის ხილვა იმ სულიერი გეგმისთვისაა შესაძლებელი, რომლიდანაც ჩვენი დაცემით ჩვენვე ამოვქრით. ცოდვის შემეცნება შესაძლებელია მხოლოდ სულიწმიდის ნიჭისა და პიროვნული აბსოლუტის, ჩვენი შემოქმედისა და მამის დახმარებით. აქ ჩვენ ღმერთთან ჩვენი პირადი ურთიერთობის შესახებ ვსაუბრობთ და არა რაიმე სხვაზე.

საოცრებაა, მასთან ცოცხალი ურთიერთობა. მე მისი სიყვარულის წინაშე დანაშაული მიმიძღვის. მე მას ისეთად არ ვცნობდი, როგორიც სინამდვილეშია. მაგრამ მიუხედავად ამისა, მე მაინც არ შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემ უგუნურებაში ბრალი არ მიმიძღვის. მანამდე, სანამ ჩვენში ჩვენივე ნება ღმერთისგან განმაშორებელი ქმედებისკენ გადაიხრება, ჩვენი სამშვინველი ინტუიციურად ჩვენივე სინდისისაგან წინააღმდეგობას შეიგრძნობს. მოზარდობის ჟამს მეც ასეთივე გრძნობა მეუფლებოდა. ვგულისხმობ უკვე მონათხრობ ამბავს, როდესაც ჩემი შინაგანი მტრის მიერ შემოთავაზებულ იდეას დავყევი.

როდესაც ვაკვირდები შინაგან პროცესს, რომელიც ჩემი დაცემის შემდეგ ღმერთთან დაბრუნების თანმდევი იყო, ასეთ შედარებას ვხედავ: ღვთაებრივი ნათელი, ნათელი სულიწმიდისა, რომელიც მე ვერ ვხედავდი, სადღაც ჩემს ზურგს უკან ბრწყინავს და იმ შორეულ სულიერი ადგილს მიჩვენებდა, სადაც მე ვიმყოფები. ამ ადგილს ჯოჯოხეთი ჰქვია. მე ნათელს, როგორც ასეთს ვერ ვხედავდი, მაგრამ ნათელი თვალს მიხელდა, რათა ის  სიბნელე დამენახა, რომელშიც ვცხოვრობდი. თუ ამ სიბნელის საპირისპირო ნათელი არ იმოქმედებდა, მე მას ვერ აღვიქვავდი. ჩემთვის ამ უხილავი ნათელის დახმარებით იქმნებოდა მდგომარეობა, რომლის დროსაც მე ვიწყებდი ჩემი შემომქმედის იმ იდეის ჭვრეტას, რომელიც ქვეყნის შექმნამდე მოქმედებდა (იოან. 17:24). ჩემ მიერ ცოცხალი ღმერთის შემეცნების ჯერ კიდევ დაწყებით პროცესს ქრისტეს იმ ხატის დანახვამდე მივყავდი, რომლის მიხედვითაც ჩვენ შევიქმენით: „თქვა ღმერთმა: გავაჩინოთ კაცი ჩვენს ხატად, ჩვენს მსგავსებად. ეპატრონოს ზღვაში თევზს, ცაში ფრინველს, პირუტყვს, მთელს დედამიწას და ყველა ქვემძრომს, რაც კი მიწაზე დახოხავს. შექმნა ღმერთმა კაცი, თავის ხატად შექმნა იგი, მამაკაცად და დედაკაცად შექმნა ისინი“ (დაბ. 1:26-27). ჩემი გული წუხდა და დარდით ივსებოდა: „იმისათვის, რომ საუკუნეების მანძილზე ჩვენს უქმნელ მამასთან ერთად ვიყოთ, მასთან ერთიანი შეუბღალავი ცხოვრებით  ვიცხოვროთ, აი თურმე როგორი უნდა იყოს ყოველი ჩვენთაგანი. ჰოი უბედურებავ: ეს ყოველივე შორს არის ჩემგან. მარადისობის შესახებ აზრი ჩემში ბავშვობიდან ამოქმედდა; მე მასთან მიახლოვების და უქმნელ ყოფიერებაზე ფიქრის გარკვეული გამოცდილება მომეცა. მე კი ყველა თვალსაზრისით ჩემი უგუნურების ბნელში ვიღუპები“.

ტყვიის კედელივით აღმართული ეს სიბნელე, ჩემსა და ღმერთს შორის იდგა და თავისი გადაულახავი ძალით ღმერთს მაშორებდა. ამ მძიმე კედელს წმინდა მოციქულმა „შჯული ცოდვისა და სიკუდილისა“ უწოდა (რომ. 8:2). ჩვენი უფალი ის ნათელია, რომელშიც არანაირი ბნელი არ იპოვება: მას არ სურს ჩვენი ბნელის გაზიარება. ჩვენ უნდა განვიწმინდოთ და გავთავისუფლდეთ ჩვენში არსებული უწმინდურობისა და ჭუჭყისაგან, სხვაგვარად ვერ შევალთ ჭეშმარიტებისა და ნათელის სასუფეველში: „ვერ შევა მასში ვერავითარი უწმინდური, ვერცერთი ცრუ და ბილწი“ (გამოცხ. 21:27).

იმ წუთიდან, როგრც კი ჩემზე სინანულის მადლი გადმოვიდა, საკუთარი თავი მე მაშინვე ჯოჯოხეთში დავინახე. ადამის ცოდვილი შვილებისათვის, დროდადრო რა მძიმე და მტკივნეულიც არ უნდა იყოს ეს გზა, ღვთაებრივი უსასრულობის კარიბჭისკენ მიმავალი სხვა გზა არ არსებობს. მძიმეა ჩემი ცოდვების გამო ჩემი მწუხარება, მაგრამ იქ, ბოლოში ნათელი მოჩანს. ძალიან ვწუხდები როდესაც მსურს ვიპოვო სიტყვები და ღმერთის მიმართ ჩემი აღფრთოვანება გამოვხატო. მაღალფარდოვანი სიტყვებს ბავშვობიდან არ მიმაჩვიეს, ახლა კი ყველა სიტყვები, ყველა ენა ისეთ გახუნებულ  საღებავებად მეჩვენება რომლითაც შეუძლებელია ღმერთის მიმართ ჩემი მადლიერება გამოიხატოს.

როდესაც ღვთის ხელი, ნათლით შეგვმოსავს და ახალ, აქამდე ჩვენთვის უცნობ „სიმაღლეზე“ აღმოვჩნდებით, ჩვენ მივადგებით ორ გრანდიოზულ საფეხურს: ერთის სახელწოდებაა „ჯოჯოხეთი სინანულისა“, ხოლო მეორესი – „ჯოჯოხეთი სიყვარულისა“. სინანული ორ მცნებასთანაა დაკავშირებული – მათ შორის უფრო მეტია: „შეიყუარო უფალი ღმერთი შენი ყოვლითა გულითა შენითა და ყოვლითა სულითა შენითა და ყოვლითა გონებითა შენითა“ (მათ. 22:37-38). ჩვენ არ ვფლობთ ამ სიყვარულს და მის მოსაპოვებლად დიდი ჯაფა გვესაჭიროება. შემდეგი, არანაკლებ მტკივნეული საფეხური, დაკავშირებულია მეორე მცნებასთან: „შეიყუარო მოყუასი შენი, ვითარცა თავი თვისი“ (მათ. 22:39). უფალს არც ერთი ცოდვით არ შეუცოდავს (შეად. იოან. 8:46; ლუკ. 23:41) და ამიტომ მისთვის სინანული და აღსარება არანაირ საჭიროებას არ წარმოადგენდა. მიუხედავად ამისა უფალმა ქვეყნის ცოდვები სრულად იტვირთა (შეად. იოან. 1:29). ის ჩავიდა მოყვასთან სიყვარულის ჯოჯოხეთში, და ჩავიდა უკიდურეს სიღრმემდე, ანუ დასაბამიდან ყოველ კაცად-კაცამდე. იესო ქრისტეს ღვთაებრივი სიყვარული, ადამიდან მოყოლებული ქალის მიერ შობილი ყოველი ადამიანის მიმართ გამოვლინდა. მან თავისი სული მეგობრებისა და მტრებისათვის დადო. ჩვენ კი თუ დავაკვირდებით მეორე მცნებას დავინახავთ, რომ ჩვენ სინანული და აღსარება ჯერ არც კი დაგვიწყია. ჩვენ რომ შეგვძლებოდა იმ სისავსით გვეცხოვრა რაც გაგვაჩნია, მაშინ ჩვენ, შევიცნობდით ჩვენს უკვდავებას და ერთ ღმერთს – სამ იპოსტასში (შეად. მათ. 16:28).

სხეულში ცხოვრება ძალიან გვიშლის ნათლად შევიმეცნოთ და ვიცხოვროთ იმ ამოცანის შესაბამისად, რომელიც ჩვენ წინაშე დგას. ხორცი თავისთავად ერთგვარ არასრულფასოვნებას და დაფარულობას გულისხმობს. თუმცა-ღა მერყეობისა და ეჭვის არარსებობის, ანუ სრულფასოვანი რწმენის არსებობის შემთხვევაში, ჭეშმარიტად მონანიეს სულიწმიდა ჯოჯოხეთში ჩასვლის, ჯოჯოხეთში გამობრძმედილი სიყვარულსა და ჯერ კიდევ ამ მიწიერ ცხოვრებასა და სხეულში სულის აღდგომის გამოცდილებას მიჰმადლის.

პეიზაჟების მხატვრისათვის ერთერთი ყველაზე რთული ამოცანა მოელვარე ცისფერი ცის დახატვაა; ფერად ფოტოზე ეს ფერი შეიძლება ცისფრი ლაქით შეღებილ ავტომობილის ძარას მივამსგავსოთ. მე არ გამოვრიცხავ, რომ ჩემი სულიერი ცხოვრების აღწერა, მრავალგზის გამეორებების გამო, ასეთივე მოსაწყენ შთაბეჭდილებას ტოვებდეს. სინამდვილეში კი ეს ღრმა კონტრასტებით აღსავსე, მუდმივად დინამიური პროცესი იყო. მე კი მაინც შევეცდები, ჩემი განცდების აღსარების ეს მძიმე საქმე, კვლავაც გავაგრძელო.

ცოცხალი ღმერთი მე ბავშვობის ასაკში შევიგრძენი. იყო შემთხვევები, ტაძრიდან გამოსვლის დროს, უფრო სწორად, როდესაც ხელში აყვანილი ტაძრიდან გამოვყავდი, ორი სახის ნათლით განათებულ ქალაქს ვხედავდი, ეს ქალაქი ჩემთვის მთელ სამყაროს წარმოადგენდა. მზის სინათლე არ ფარავდა სხვა ნათელს. ამ სხვა ნათელის გახსენება ახლაც სათნო სიხარულით მავსებს. თითქმის ყველა ამ დროინდელი მოვლენა ჩემ მეხსიერებაში უკვალოდ გაქრა, მაგრამ ეს ნათელი სრულიად  დაუვიწყარი რჩება.

შემდეგ, ყმაწვილკაცობაში მე გავერიდე ჩემ ღმერთს. ისეთი დანაშაული, რომელიც კანონით ისჯაბა მე არ ჩამიდენია, მაგრამ ჩემ გონებასა და გულში ყველა სახის ეშმაკეული ძალები თავისუფლად მოძრაობდნენ.

ხელშეუვალია ჩვენი უფალი; უხილავია და მიუწვდომელი; შეუცნობელია ჩვენს მიმართ ღვთაებრივი განგებულება. სრულიად ამოუცნობია, როგორ მომინადირა მისმა სათუთმა, მაგრამ ძლიერმა მკლავმა მაშინ, როდესაც მეონიურ (ზღაპრულ) სიცარიელეში ახალგაზრდული უტიფრობით მივექანებოდი? მაშინ ზეციურმა ცეცხლმა ჩემს არსში გაიარა და ჩემი გული ცეცხლმა გაალღვო. ჩემს აღსარებას, წმინდა უფლის წინაშე მიწაზე გაკრული, ლოცვით ამოვთქვამდი. რა დიდი სირცხვილით ვიყავი იმ წლებში დამძიმებული. ჩემი ამაყი უგუნური სურვილის გამო, მეჯობნა ღმერთისთვის, საკუთარ პიროვნებას ყველაზე უსინდისო დამნაშავედ ვგრძნობდი. მისი სიყვარულის საწინააღმდეგოდ განხორციელებული ყოველი ჩემი ცოდვა საშინელების სახით მიბრუნდებოდა. თავს თვითმკვლელად ვგრძნობდი, ოღონდ არა ხრწნადი სხეულის მკვლელად, არამედ საბოლოოდ განშორებულად შემომქმედისგან. მას კი თავისი უზომო სიყვარულით სურდა,  ნათლით მოსილ უსასრულობას ვზიარებოდი. მე კი ამ დროს დროის მიღმა არსებული სიკვდილის კარზე ვაკაკუნებდი. საკუთარი თავი მეჯავრებოდა და ჩემი მწუხარებისა და სირცხვილის გამო ათწლეულების მანძილზე ცრემლად ვიღვრებოდი.

მე მწარედ ვტიროდი (შეად. მათ. 26:75). არ ვიცი, შეიძლება გარკვეული თვალსაზრისით კიდევაც ვიცი, ქრისტეს უარყოფის შემდეგ როგორ ტიროდა პეტრე და წმინდა გადმოცემის მიხედვით, მთელი ცხოვრების მანძილზე, როგორ არ ივიწყებდა თავის შეცდომას, როგორ სთხოვდა ჯალათებს ჯვარს თავქვე ეცვათ. არ მახსენდება, უარი მეთქვა ქრისტიანობაზე. მე გატაცებული ვიყავი ტრანსცენდენტალური ჭვრეტებით. მეჩვენებოდა, რომ ცხოვრების დაბალი – ფსიქიური და მშვინვარე დონე: „გიყვარდეს ღმერთი და გიყვარდეს მოყვასი“ უკვე ამოვწურე. როდესაც ჩემი შინაგანი მოძრაობების არსი გამეხსნა, როდესაც დავინახე, რომ ადამის დაცემას ვიმეორებდი და ჩემს ლოცვაში უკვე ჩემი თავით უკმაყოფილებას ვგრძნობდი, მაშინ შევშფოთდი. ამ ლოცვის დროს ჩემი გონი ჩემით აღარ იყო დაკავებული; ჩემს მდგომარეობას მე არ ვაანალიზებდი; მე განვიცდიდი დიდ მღელვარებას და მიმაჩნდა, რომ ცოდვების მიტევებას არ ვიმსახურებდი. მექმნებოდა შთაბეჭდილება, რომ ვიდექი საშინელი სამჯავროს უმაღლესი ტრიბუნალის წინაშე: მთელი ჩემი ყურადღება ეპყრა ჩემს სასამართლოს. მე სიტყვებს ვერ ვპოულობდი: მე უკაზმავი სიტყვით და გულისტკივილით ვლოცულობდი. საკუთარ თავს ვერაფრით ვერ ვამართლებდი; არანაირი იმედი არ გამაჩნდა. იქნებ უფრო სწორი იქნება ითქვას: მე ისეთი იმედით ვლოცულობდი, რომელიც სასოწარკვეთაზე მეტია. ამ ლოცვის პროცესში იყო შემთხვევები, როდესაც ვკარგავდი საკუთარი სხეულის შეგრძნებას. (ამას მხოლოდ მას შემდეგ ვგრძნობდი, როდესაც ნორმალურ მდგომარეობას ვუბრუნდებოდი.) ამ დროს ჩემი სული რაღაც ისეთ გონიერ სფეროში შედიოდა, რომლის კიდეებიც მუდმივად მიუწვდომელი რჩებოდა; ღმერთო ჩემო, თურმე იმის გამო, რომ ეს კიდეები არ არსებობდა. ამ სულიერ უფსკრულში ჩემი სამშვინველი მხოლოდ ღმერთის ძებნით იყო დაკავებული. აქ მე ვიყავი მარტო: „იქ“ არ იყო არც ნივთები, არც ჩემთან მყოფი რომელიმე პიროვნება. მე როგორღაც მესმოდა, რომ თუ ღმერთი მოისურვებს, სადაც არ უნდა ვიყო, ის ჩემთან ძალიან ადვილად მოვიდოდა. და მან ეს მოისურვა.

რადგან ჩემი სული ყოველი ქმნილის თანაზიარი იყო, არ ვიცი ვუწოდო თუ არა ამ ლოცვას „სუფთა“? არ ვიცი როგორ გადმოვცე ის რაც ჩემში ხდებოდა, მაგრამ ამ ლოცვის დროს, ჩემთვის მხოლოდ ღმერთი არსებობდა, მთელ სამყაროში – მხოლოდ ის, და მე – ეს საცოდავი არსება ვიყავი.

                                                                         

აღსარებისა და სულიერი ბრძოლების შესახებ

მთელი ჩვენი მიწიერი ცხოვრება დაბადებიდან ბოლო ამოსუნთქვით აღსრულებამდე როგორც ერთიანი, არც თუ ხანგრძლივი აქტი წარმოგვიდგება. მისი შინაარსი და ხარისხი შეიძლება რაღაც წამიერ მომენტში შევიგრძნოთ. წარმოვიდგინოთ წყლით სავსე იდეალურად სუფთა ჭურჭელი; შეხედვისთანავე შეგვიძლია დავასკვნათ ეს ჭურჭელი რამდენად სუფთა წყლით არის სავსე. მაშინ სწორედ ასე იქნება, როდესაც სხვა სივრცეში ჩვენი გადასვლის დრო დადგება. ასე იქნება, რადგან ყოველგვარი – თუნდაც ჩვენს მიერ ქმნილი უმნიშვნელო ჩქამი, ჩვენს ცხოვრებაში თავის კვალს ტოვებს.

წარმოვიდგინოთ, რომ მთელი ჩემი მიწიერი ცხოვრების მანძილზე ბოროტმა აზრმა, მაგალითად, მკვლელობის სურვილმა ჩემს გულში (შეად. “ვინაიდან გულიდან გამოვლენ: უკეთური ზრახვანი, კაცისკვლანი, მრუშობანი, სიძვანი, პარვანი, ცილისწამებანი, გმობანი” (მათ. 15:19).) მხოლოდ ერთხელ გაიელვა, თუ იგი ჩემი არსიდან სინანულითა და აღსარებით არ განიდევნა, ჩემი ცხოვრების სხეულზე ეს ერთადერთი აზრი შავ ლაქად დარჩება. “ვინაიდან არ არსებობს დაფარული, რომ არ გამოჩნდეს, და არც რამ საიდუმლო, რომ არ გამჟღავნდეს. ამიტომ, რაც სიბნელეში თქვით, სინათლეზე გაიგონება, და რაც შინ ჩასჩურჩულეთ ყურში ერთმანეთს, ერდოებზე იქადაგება” (ლკ. 12:2-3), ანუ არაფერი იფარება და ვერაფერი დაიმალება.

ჩვენ თავს ხშირად ვაწყნარებთ და ვარწმუნებთ, რომ, რასაც ვფიქრობთ და ვაკეთებთ არავის დაუნახავს და არავინ არაფერი იცის. მაგრამ, როდესაც მარადიულობაში გადასვლის სამზადისში ვართ, უწინარესად ყველაფერი ჩვენთვის იცვლება და ვცდილობთ ჩვენში არსებული ყოველგვარი შავი ლაქისაგან თავი დავიხსნათ.

“თუ ვამბობთ, რომ არა გვაქვს ცოდვა, თავს ვიტყუებთ და ჭეშმარიტება არ არის ჩვენში. თუ ვაღიარებთ ჩვენს ცოდვებს, მაშინ ის, სანდო და მართალი, მოგვიტევებს და გაგვწმენდს ყოველგვარი უსამართლობისაგან” (1 იოან. 1:8-9). ღვთისა და ადამიანის წინაშე სინანულითა და თვითგმობით ადამიანი სრულად გაპატიოსნდება, გულრწფელი აღსარებით წმინდა ჭურჭელში არსებული წყალიც გასუფთავდება და თავის სიწმინდეს დაუბრუნდება. როდესაც მე ვინანიებ, ყველა ცოდვაში საკუთარ თავს ვადანაშაულებ, რადგან ქვეყნიერების ცოდვათა შორის ვერ ვპოულობ ისეთს, რაშიც, თუნდაც გონების ოდნავი შეხებით, მე თავად არ შემიცოდავს. ჩემი სულის სხვაგვარი მოძრაობაც კი ჩემი ცოდვიანობის ნიშანია. ვის შეუძლია იყოს დარწმუნებული, რომ აღძრული საკუთარი იდეების ტყვეობაში არ იმყოფება? და ვისა აქვს იმის გარანტია, რომ უნებლიედ მოახლოვებული უკეთურება მასში სამარადისოდ არ დამკვიდრდება?

სანამ ჩვენ კიდევ ამ ქვეყნადა ვართ, მდგომარეობის გამოსწორების შესაძლებლობა გაგვაჩნია; მაგრამ მას შემდეგ რა იქნება, როდესაც წუთისოფლის მიღმა აღმოვჩნდებით, არ ვიცით. მატერიალური თვალსაზრისით თუ ვიმსჯელებთ: თეორიულად, მასამ, რომელიც დედამიწის მიზიდულობის ველიდან გასვლისას საკმაოდ ძლიერი ბიძგით გაიტყორცნება, შეიძლება უსასრულო სივრცეში იფრინოს; იქნებ იგივე ხდება სულთან დაკავშირებითაც? ღვთის სიყვარულით შეპყრობილი, სხეულისაგან და შესაბამისად გრავიტაციის (სხეულთა ურთიერთმიზიდულობის) თავისებურებისაგან განთავისუფლებული _ უკიდეგანო კოსმოსში მოქცეული სული, იქნებ სწორედ ღმერთისკენ გაემართება? ან პირიქით: ხომ არ მოხდება ისე, რომ ღმერთის უარმყოფელნი “გარესკნელის ბნელში გაიყრებიან” (მათ. 8:12) და სიყვარულისა და ნათლის საპირისპირო მდგომარეობაში აღმოჩნდებიან? ამქვეყნიურ ცხოვრებაში ჩვენ გვაქვს საშუალება საკუთარ პიროვნებას ვხედავდეთ. ამიტომ, იმისათვის, რათა ჩვენი ცოდვები საიმქვეყნოდ არ დავიტოვოთ, სინანულსაც უნდა განვიცდიდეთ და აღსარებასაც უნდა ვამბობდეთ.

არარაობისა და უნებლიეთ გაჩენილი ბოროტი აზრების დასამარცხებლად მათ მიმართ მიჯრით დაპირისპირება ყოველთვის არ არის სასიკეთო. უმჯობესია ხშირად გავიხსენოთ, უფალს კაცთათვის რა აქვს დასაბამიდან ჩაფიქრებული. საჭიროა იმის ცოდნა, რომ სამყაროს ღვთის ნებით შექმნამდე სრულყოფილების სისრულე იყო ადამიანი, ამიტომ ჩვენც უნდა ვეცადოთ ჩვენი ცხოვრებაც ღმერთის ნების შესაბამისად მოვაწყოთ (შდრ. “მაშ, იყავით სრულქმნილნი, როგორც სრულქმნილია თქვენი ზეციერი მამა” (მთ. 5:48); ეფ. 2:10; 1:4-5). ჩვენ მიმართ ღმერთის ინიციალური იდეის დაკნინება არა მხოლოდ შეცდომა, არამედ დიდი ცოდვა იქნებოდა. თუ ადამიანები ვერ ხედავენ, რომ მათ პიროვნებასა და მით უმეტეს მოყვასში, ღირსება მკვირობს, ცხოველებს ემსგავსებიან და ერთმანეთის ხოცვას იწყებენ. ო, რა პარადოქსულად ცვლადია ადამიანი: ერთი მხრივ, ის იწვევს საკვირველ აღფრთოვანებას, ხოლო მეორე მხრივ, სისასტიკისა და ველურობის გამო მისი საქციელი გასაოცრად მტკივნეულია. სული ლოცვისაკენ მიილტვის, მაგრამ როგორც წესი, ეს ლოცვა საბოლოო მიზანს ვერ აღწევს, რადგან არავის და არაფერს შეუძლია ადამიანს მოუშალოს ბოროტებისკენ გადახრის უფლება და არ მისცეს ნება ნათელის ნაცვლად ბნელი აირჩიოს (შდრ. “ნათელი მოვიდა ქვეყნად, მაგრამ ხალხმა უფრო შეიყვარა ბნელი, ვიდრე ნათელი, ვინაიდან ბოროტნი იყვნენ მათი საქმენი” (იოან. 3:19).

ჭეშმარიტი ღმერთისადმი “სულითა და ჭეშმარიტებით” (იოან. 4:23) აღვლენილი ლოცვა უხრწნელი და მოუშლელი მყოფობაა. ფსიქოლოგიურად ჩვენ, ცხოვრების არარაობაში ჩაფლულებმა, ჩვენ მიერ აღვლენილი ასეთი ლოცვის შესახებაც შეიძლება დავივიწყოთ, მაგრამ ღმერთს იგი არასოდეს ავიწყდება (შდრ. “მიუგო იესომ და უთხრა მას: მართა, მართა, ბევრ რამეზე ზრუნავ და შფოთავ; მაგრამ საჭიროა მხოლოდ ერთი რამ. მარიამმა კი უკეთესი წილი ირჩია, რომელიც არ წაერთმევა მას” (ლკ. 10:41-42). საყოველთაო აღდგომისა და დიდი სამსჯავროს დროს, ჩვენ მიერ განხორციელებული ყველა კეთილი საქმე, ჩვენს გასამართლებლად, ჩვენ გვერდით აღმოჩნდება; და პირიქით, ჩვენ მიერ განხორციელებული, მოუნანიებელი ყოველგვარი უკეთურება მამხილებლად გადაგვექცევა. რაც უნდა უცნაურად და არალოგიკურად მოგვეჩვენოს, უგვანო საქციელი და უკეთური გამონათქვამებისგან ჩვენი სამშვინველი ცრემლით განიბანება. რა თქმა უნდა, ცრემლივე ჩამოგვბანს ჩვენი ცოდვის მძიმე შედეგებს. ცრემლით ვიკურნებით ჩვენ მიერ მოყვასის მიმართ ჩადენილი ცოდვების გამო აღძრული ნეგატიური ძალების ზემოქმედებისაგან; ადამიანის ცხოვრების სისრულე ღვთაებრივი ძალით აღორძინდება, მაგრამ არა მხოლოდ ღვთის ნებით, ანუ ცალმხრივად, არამედ მხოლოდ მონანიე და აღმსარებელ მორწმუნესთან ერთად, რადგან ღმერთი ადამიანისათვის ადამიანის გარეშე არაფერს აკეთებს.

ჩვენს პირად ცხოვრებაში ღმერთის მონაწილეობას განგებულებას ვუწოდებთ. ეს განგებულება წარმართული ბედისწერისაგან სრულიად განსხვავებულია. ცალკეულ შემთხვევებში არსებულიდან ჩვენ თავად ვირჩევთ სასურველ ვარიანტებს. როდესაც ჩვენ წინაშე განსხვავებული გზები ჩნდება, სრულიად ნორმალურია თვითონ ვირჩევდეთ და მივილტვოდეთ სასურველისკენ. ეს არჩევანი გარკვეული მსხვერპლის გაღებასთან უეჭველად იქნება დაკავშირებული. შესაბამისად, აქ გამოვლინდება ჩვენი სულიერი თავისუფლება. უფრო ხშირად ადამიანები დროებით სურვილებს ემორჩილებიან და ღვთის მიერ ბოძებულ ნათელზე უარს ამბობენ. ასე თანდათან ადამიანები მაცდური ვნებების ორომტრიალში ექცევიან და ვეღარ ჭვრეტენ სასურველ ნათელს. მაინც უნდა ითქვას, რომ ნებისმიერ არჩევანს გარკვეული მსხვერპლი და ტკივილი მაინც მოჰყვება და თუ ღვთის ნებას მივყვებით, ჩვენ მიერ გაღებული ყოველი მსხვერპლი ღმერთს გვაახლოვებს. თავად იესო ქრისტე ბრძანებს: “მამაო, თუ გნებავს, ამაცალე ეს სასმისი! თუმცა იყოს არა ჩემი ნება, არამედ შენი” (ლკ. 22:42).
იმისათვის, რომ მეტად მივემსგავსოთ იესო ქრისტეს, სიკვდილის საიდუმლოს უეჭველად უნდა შევეხოთ ჩვენი სიცოცხლით. ამ, ჩვენთვის ჯერ კიდევ მიუწვდომელ ზღვარს მიღმა არსებულ მიუჩრდილებელ ნათელში, მხოლოდ ჩვენი ღმერთისა და მამის წყალობით შეგვიძლია გადავინაცვლოთ. ასეთია ჩვენი იმედები ქრისტეში, და ეს იმედები უეჭველად გამართლდება, რადგან, როგორც ათასწლეულებმა და ეკლესიურმა გამოცდილებამ გვიჩვენა, ყოველი მისი აღთქმა უტყუარი და უცვალებელია.

ევანგელიე _ სახარება _ იწყება და მთავრდება სინანულის მოწოდებით. წმინდა ასკეტებიც და ჩვენი ეკლესიის მამებიც იმას გვასწავლიან, რომ თუ ადამიანი როგორც ცოდვილი არ ლოცულობს, მისი ლოცვა ღმერთამდე არ აღწევს. “თუ ვაღიარებთ ჩვენს ცოდვებს, მაშინ ის, სანდო და მართალი, მოგვიტევებს ცოდვებს და გაგვწმენდს ყოველგვარი უსამართლობისაგან” (1 იოან. 1:8), რადგან ძე ღმრთისა ბრძანებს: “მართალთა სახმობლად კი არ მოვსულვარ, არამედ ცოდვილთა სინანულად” (მათ. 9:13).

“მყრალი ზღვა ძევს ჩვენსა და ჩვენი გონების თვალით დანახულ სამოთხეს შორის, ეს ზღვა მხოლოდ შიშის მენიჩბეების მიერ მართული აღსარების გემით შეიძლება გადაიცუროს. და თუ ამ აღსარების გემს შიშის მენიჩბეები არ მართავენ, ჩვენ ამ მყრალ ზღვაში ჩავიძირებით… აღსარება _ გემია, შიში მესაჭე, ხოლო ღვთაებრივი ნავმისადგომი სიყვარულია… ამ ნავსაყუდისკენ მიილტვის ყოველი დამაშვრალი და მონანიე. როდესაც ცოდვის მყრალ ზღვას გადავლახავთ და ნავსაყუდს სიყვარულით მივაღწევთ, ღმერთთან მაშინ ვიქნებით მიახლებული” (ღირსი ისააკ ასური, 83-ე სიტყვა).

სინანულია ჩვენი ასკეტური ცხოვრების მთავარი ფონი. წმინდა ეფრემ ასურმა მეტად საჭირო ლოცვა დაგვიტოვა: “მომანიჭე მე განცდა თვისთა ცოდვათა”. კიდევ და კიდევ: ღვთის მაძიებლისათვის _ ვისაც სურს ცოცხალი ღმერთის ხილვა, მისთვის ჭეშმარიტად სულიერი აქტია და უდიდესი ფასეულობაა საკუთარი ცოდვების დანახვა. უფრო მეტიც: ეს აქტი ჩვენში ჭეშმარიტი ნათლის მოქმედებაა და ეს ნათელი თავად ღმერთია.

ჩემი სულიერი მსახურების რამდენიმე ათეული წლის შემდეგ დავრწმუნდი, რომ იშვიათად შეხვდები ადამიანს, რომელმაც ცოდვის სიმძიმე და ბუნება გულით შეიგრძნო. როგორც წესი, ცოდვას ჩვენ მორალის დონეზე განვიხილავთ და თუ ოდესმე მორალზე მაღლა აღმოვჩნდით, განხილვის სიღრმე მაინც არასაკმარისი იქნება.

იმ გზებიდან, რომელიც საკუთარი ცოდვის შეცნობაში უნდა დაგვეხმაროს, უმნიშვნელოვანესია ქრისტეს ღვთაებრიობის შეგრძნება, რადგან სულიწმიდის სიყვარული ადამიანზე სწორედ ამ ნიჭის გამო ვრცელდება. ღმერთთან ურთიერთობის გამოცდილების შედეგად მიღებული ღვთაებრივი სიყვარულის ცეცხლი ადამიანს მოასურვებს, მუდმივად ამ მადლმოსილ მდგომარეობაში იყოს. და თუ ასეთ მდგომარეობაში მყოფი პიროვნება ღვთის მადლის კლებას შეიგრძნობს, ყოველგვარი რაციონალური ფსიქოანალიზის გარეშე მიხვდება, რომ თავისი საქმით ან შინაგანი მდგომარეობით ღმერთს განუდგა და მისი ქმედება ღვთის სამართალს არ შეესაბამება. მორწმუნის სული აღსარებისთვის განემზადება და სინანულით აღვსილი გულწრფელი ლოცვით ღვთის სიყვარულის მოპოვებას კვლავ შეეცდება. რაც უფრო ძლიერია სულიწმიდის მადლის შეგრძნება, მით ღრმაა ძალა ჭეშმარიტი აღსარებისა. ასეთი ადამიანი ღვთის წინაშეა და განუსჯელადაა ღვთის შიშსა და სიყვარულში. დაწერილია: “ღმრთის სასუფეველი არ მოვა სააშკარაოდ” (ლკ. 17:20), ამ მდგომარეობაში კი ადამიანი თავისთავად მუდმივი განწმენდის პროცესშია.

ცოდვის შეცნობის სხვა შემთხვევაში კაცი საკუთარ პიროვნებას ღვთის სამსჯავროზე დააყენებს. შინაგანი მდგომარეობის გონიერი კონტროლის შედეგად დარწმუნდება, რომ იგი არ იცავს ღვთის მცნებებს და შეეცდება აღსარების გზით მოინანიოს შეცოდებები. იმისათვის, რომ მიზანი ამ გზით იქნეს მიღწეული, აუცილებელია, პიროვნება დიდი გულისყურით მოეკიდოს საღვთო სჯულის შესწავლას, რადგან “ფართო არს ღმერთის მცნებანი” და “ფრიად ღრმაა უფლის ზრახვანი” (შეად. ფსალმ. 118:96; 91:5).

ადამიანური სინდისისა და გონის სულიერად ჭვრეტის შესაძლებლობები გაცილებით მწირია, ვიდრე ღვთისაგან ბოძებული წმინდა მცნებები, “რამეთუ უკუეთუ გუგმობდეს გული ჩუენი, უფროის არს ღმერთი გულისა ჩუენისა და იცის ყოველი” (1 იოან. 3:20). სრული სინანულისათვის ამ ორი გზით ერთდროული მოქმედებაა საჭირო _ გული და გონი, ეს არის ის, რაც შემდეგ, უკვე ჭეშმარიტი მარადიული ცხოვრების პროცესში უეჭველად გაერთიანდება. “ღმერთი სიყუარულისაი არს” (1 იოან. 4:8), მან იცის საკუთარი და ჩვენი ნამდვილი სახე; და მასში ყველაფერი ერთიანია. ამიტომ ადამიანმა უწინარესად ღვთის სიყვარული უნდა შეიგრძნოს და მხოლოდ ამის შემდეგ ეძიოს ცოდნა _ ჯერ ღმერთის და შემდეგ საკუთარი პიროვნების შესახებ. სხვაგვარად ვერ მისწვდება მის მიმართ არსებულ ღმერთის იდეას: “რამეთუ სიყუარული ღმრთისაგან არს და ყოველი, რომელსა უყუარდეს, ღმრთისაგან შობილ არს და იცის ღმერთი. რომელსა არა უყუარდეს, მან არა იცის ღმერთი” (1 იოან. 4,8).
ჩემი აზრები უფრო გასაგები რომ გახდეს, მოვიყვან მაგალითს. ღირსი სვიმონ ახალი ღვთისმეტყველი წერს, რომ გარკვეული ნათელი მას მრავალჯერ გამოეცხადა, წმინდანს უყვარდა ეს ნათელი და მისკენ მიილტვოდა, მაგრამ საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე ვერ ხვდებოდა: ვინ უნდა ყოფილიყო ეს ნათელი. ერთხელ, ნათელის ხილვის პროცესში, მოიკრიბა გაბედულება და იკითხა: ვინ ხარ შენ? პასუხი მიიღო და მიხვდა, რომ ამ ნათელში იესო ქრისტე ეცხადებოდა. ამის შემდეგ ღირსი სვიმონის ცხოვრება არა მხოლოდ სიყვარულით იყო აღვსილი, არამედ მან უკვე “იცოდა”, რას წარმოადგენდა ეს სიყვარული. ასეთ კავშირს, განცდას და შემეცნებას, ჩვენს ცხოვრებაში დიდი საიმედოობა მოაქვს.
სხვა ასკეტების ასეთივე გამოცდილება გახდა ის საფუძველი, რაზეც შემდგომში აიგო ეკლესიური სწავლება უქმნელი ნათელის შესახებ.

“და ჰრქუა მათ, რამეთუ: ესრეთ ჯერ-იყო ვნებად ქრისტესა და აღდგომად მკუდრეთით მესამესა დღესა. და ქადაგებად სახელითა მისითა სინანული და მოტევებაი ცოდვათაი ყოველთა მიმართ წარმართთა” (ლკ. 24:46-47). დიდებულია გამოუთქმელი ნიჭი აღსარებისა: სწორედ მას უკავშირდება დაუსაბამო ღმერთის _ ჩვენი მამის შეცნობის საიდუმლოში ადამიანის სულის შეღწევის შესაძლებლობა. ყოფიერების ნამდვილი შინაარსის გამოცხადება: მხოლოდ სინანულისა და აღსარების ძალით შეიმეცნება ის, რაც დაბადებამდე ადამიანის შექმნასთან დაკავშირებული წმინდა სამების მარადიული თათბირის შინაარსი იყო.

ყველგან მსუფევი ღმერთის, მისივე ქმნილების მიერ შემეცნება ნებისმიერ სივრცეშია შესაძლებელი. მაგრამ შეუძლებელია ამ ცოდნის, მხოლოდ წიგნებისა და საღვთისმეტყველო სკოლების დახმარებით მოპოვება. ღვთის შესახებ ჭეშმარიტი ცოდნის მიღება ჩვენთვის მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ ჩვენს პიროვნულ სულში, აბსოლუტურად აუხსნელად, ღვთაებრივმა ნათელმა შემოაღწია და ეს ჭეშმარიტი ცოდნა მხოლოდ მაშინ მკვიდრდება, როდესაც ჩვენთან არის ღმერთი. ჩვენში უფლის ქმედითად ყოფნა ნიშნავს ჩვენს ზიარებას ღმერთის ყოფასთან. სწორედ ამ გზით ენიჭება ჩვენს სულს ღმერთთან ერთობა, ანუ ის წილი, “რომელიც არ წაერთმევა მას” (ლკ. 10:42). ამ სიკეთის მიღწევის ყველაზე ვარგისი საშუალება იესო ქრისტეს მიერ ჩვენს ღრმა რწმენაში ჩანერგილი სინანულის გულმხურვალე ლოცვაა.
ადამიანის გამო ღმერთის საწყისი შემოქმედებითი იდეა თუ არ განვჭვრიტეთ, თუ არ განვიცადეთ უფლის სიწმინდე, ვერ შევიგრძნობთ იმ დიდ სინანულს, რაც ჩვენი დაცემის თანამდებია. ჩვენ შეიძლება მეტად გვტკიოდეს არსებული სინამდვილე; შეიძლება ცხოვრების რაღაც მანძილზე ღვთაებრივი ცეცხლიც განვიცადოთ და ჩვენი ცოდვიანობის მისაწვდომ შეგრძნებებში სინანულიც დაგვეუფლოს, მაგრამ სხვაგვარია ტოტალური სინანული, რომლის დროსაც უქმნელი ნათლის წყალობით, ერთი მხრივ, სრულად ვიხილავთ იმ ჯოჯოხეთურ მდგომარეობას, რომელშიც ჩვენი არსია მოქცეული, ხოლო მეორე მხრივ, დავინახავთ იმ შეუვალ სიწმინდეს, რაც ცოცხალი ღმერთის გარშემო მკვიდრობს.

ჩვენი ცოდვების გამო დიდი გლოვის შედეგად, ჩვენში ღმერთი სასწაულებრივად იწყებს მოქმედებას. ამ დროს მის მამობრივ სითბოს ვგრძნობთ და ჩვენდაუნებურად იმასაც ვაცნობიერებთ, რომ ჩვენი ძალებით ასეთ მდგომარეობას ვერ შევინარჩუნებთ. როდესაც ამ სითბოს შეგრძნება ჩამოგვშორდება, კვლავ სიკვდილის წყვდიადში ჩავიძირებით; ამ მდგომარეობაში კვლავ ვიწყებთ ღმერთის ძებნას, მაგრამ ჩვენდა გასაოცრად, ყოვლისმომცველი უფალი ჩვენთვის მიუწვდომელ შორეთში აღმოჩნდება.
როდესაც ჩემი ყოფის საწყაო იესო ქრისტეს მცნებები ხდება: როდესაც ვიცი, რომ ღმერთი მთელი არსით, ხოლო მოყვასი, როგორც საკუთარი თავი, ისე უნდა მიყვარდეს, მაშინ ჩემთვის შეუძლებელია იმის განსაზღვრა, თუ რამდენად შორს არის ჩემგან ის სანუკვარი მიზანი, რომელსაც მიველტვი. ამ დროს მეჩვენება, რომ ჯერ კიდევ ვერ მივუახლოვდი აღმსარებლობას, ანუ იმ წმინდა ცეცხლს, რომელიც უკვე შემეხო და საკუთარი სითბო შემაგრძნობინა. თავის დროზე შემძრა მომაკვდავი სისოი დიდის სიტყვებმა, რომელიც მაშინ წარმოთქვა, როდესაც დაუსაბამო უფალი გამოეცხადა: “უფალო იესო, მომეც ცოტა დრო აღსარებისთვის”… მის სარეცელთან მდგომმა გაოცებულმა ძმებმა ჰკითხეს სისოის: “შენ ამბობ მამაო, რომ ვერ მოასწარი აღსარების თქმა?” წმინდანმა უპასუხა: “დამიჯერეთ, ძმებო, რომ მე ჯერ არც კი დამიწყია აღსარება”. ძმებისთვის ეს იმის ნიშანი იყო, რომ სისოი დიდმა სრულყოფილებას მიწიერ ცხოვრებაშივე მიაღწია.

პარადოქსულია, მაგრამ სწორედ ასე აღიქმება ღვთაებრივი დაუსაბამობა. როდესაც ჩვენი შესაძლებლობები ცოცხალი ღმერთის მომქანცველი წყურვილით გადაილახება, ეს ძალა ჩვენსავე სულს ყოველივე ყოფითისაგან ათავისუფლებს და ის ისეთ გამოუთქმელ უძირო სულიერ სივრცეში გადაჰყავს, სადაც ღმერთია, რომელიც სიყვარულია და მისი უსაზღვროების მეტი არავინ და არაფერი იპოვება. იქ ნათელი, როგორც ასეთი, არ აღიქმება, მაგრამ იქ არც ბნელია. ეს უსაზღვრობა უცნაურად გამჭვირვალეა და გონიერი თვალი უსაზღვრობაში დაუბ-რკოლებლად მიიქცევა, და მიქცეული ამ მოგზაურობაში კიდეს ვერასდროს აღწევს.

მორწმუნე, რომელიც იესო ქრისტეს ჭეშმარიტ შემომქმედად და კაცთა მოდგმის ცოდვის ტყვეობიდან გამომხსნელ ღმერთად შეიგრძნობს, სინანულში ჯოჯოხეთსაც დაინახავს და სხეულებრივად აღსრულების ჟამს აღდგომასაც იხილავს. აღსარება გონებრივი, ანუ სამყაროში მიმდინარე მოვლენებისადმი და ყველაფრისადმი რაც ჩვენთან არის დაკავშირებული, მხოლოდ ჩვენი ინტელექტუალური დამოკიდებულების შეცვლის პროცესი არ არის. ეს არის ცვლილება, ამ ცვლილებას თან სდევს ღმერთისა და მისი სიწმინდის წინაშე საკუთარი ცოდვიანობისა და ღმერთის სიწმინდისაგან დაშორებით გამოწვეული ტკივილი და გულითადი სინანული. არ არსებობს უფრო დიდი მწუხარება ვიდრე ამგვარი შეგრძნება, რადგან ასეთ შემთხვევაში ადამიანი საკუთარ პიროვნებას ყველაზე და ყველაფერზე უარეს არსებათ მიიჩნევს. ყოველგვარი მიწიერი განცდა დროებითია, მაგრამ დროებითი არ არის ჩვენი ურთიერთობა ღმერთთან. როდესაც მარადიული სულიერების სივრცეში აღმოვჩნდებით, საკუთარი ცოდვიანობის სიძულვილი  გაგვიძლიერდება და ჩვენში წარმოქმნილი ვედრების გრძნობა თავდავიწყებულ ლოცვაში გადაიზრდება.

ღვთაებრივი რეალობების ჭვრეტა მხოლოდ იმდენად არის შესაძლებელი, რამდენადაც კონკრეტული ადამიანის პიროვნული სული ღმერთთან იქნება მიახლოებული და მოცემულ მომენტში მისი მდგომარეობა რამდენად იქნება ღვთაებრივი პიროვნების ჭვრეტის შესაბამისი. მართლაც: როგორ უნდა შეძლოს საკუთარ სამშვინველში ამპარტავნების ბრჭყალებით შებოჭილმა პიროვნებამ თვინიერი სულის დატევა? ანდა, შესაძლებელია თუნდაც “ერთი მცირეთა ამათგანი”, რომელსაც, როგორც მამის სახეს “ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ” (მთ. 18:10) გეჯავრებოდეს და ღვთაებრივ სიყვარულს ქადაგებდე? ამრიგად, მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეძლებს ადამიანი ღმერთის უკვდავი დიდებისა და მიუაჩრდილებელი ღვთაებრივი ნათლის ხილვას, თუ მას ეს ნიჭი სულიწმიდის მადლით მიეცემა.

ღმერთთან ყოველი ჭეშმარიტი შეხვედრა უფლის მიერ ადამიანისთვის გაღებული ის მადლია, რომელიც ჩვენ ღვთაებრივი ცხოვრების: სიმდაბლისა და მშვიდობის, სიყვარულისა და მადლმოსილების მოზიარედ გვაქცევს. ჩვენში უქმნელი ძალის დამკვიდრებით დაუსაბამო ცხოვრების მონაწილენი ვხდებით. ეს არის გზა, რომლის საშუალებითაც ადამიანი (არა თავისი არსით, არამედ ღვთაებრივი მადლით) დაუსაბამობას ეზიარება.

ამქვეყნიურობის ფარგლებში მოქცეული გონებითაც უნდა ვცდილობდეთ ჩვენს აზროვნებაში, განცდასა და ვედრებაში ქრისტეს მივემსგავსოთ, რადგან დაწერილია: “იგივე ზრახვები გქონდეთ, როგორიც ქრისტე იესოს” (ფილ. 2:5), “რომელმაც მისი ხორციელად ყოფნის დღეებში ხმამაღალი ღაღადისითა და ცრემლების ფრქვევით შესწირა ლოცვა-ვედრება მას, ვისაც შეეძლო სიკვდილისაგან ეხსნა იგი, და შესმენილ იქნა მისი ღვთისმოშიშების გამო” (ებრ. 5:7).

იქნებ საჭიროა ისიც ითქვას, რომ ისეთი გარე დამკვირვებლისთვის, ვინც ქრისტიანულ ცხოვრების არსს არ მიახლოებია, წვდომით მოპოვებულ უქმნელ ნათელში მნიშვნელოვანი არაფერია. ძონძებში გამოწყობილი მორწმუნე უფრო უდაბნოში მცხოვრები ასკეტია, რომელიც თავისი ფიზიკური გარეგნობით, ამაქვეყნის ძლიერთათვის უბადრუკი, სრულიად დაუცველი არსებაა, მაგრამ შინაგანად ის ჭეშმარიტი ბუმბერაზია, მისი სამეფო ზეცათაგანია და არ არის ამის სოფლისაგანი.

დასაწყისში სინანულისათვის სიმწარის შეგრძნებაა თანმდევი, მაგრამ ძალიან მალე მორწმუნე დაინახავს, რომ ის ცხოვრების ახალი ენერგიით აღივსება და ეს ძალა მის გონებაზე სასწაულებრივ გავლენას მოახდენს. თავად მონანიე მდგომარეობა ღმერთთან სიყვარულში მიახლოების პროცესად წარმოგვიდგება. პოროვნული სულის წინაშე სულ უფრო ნათლად ვლინდება პირველქმნილი ადამიანის ენით აღუწერელი სრულყოფილება. როდესაც ამ ბრწყინვალებას შევცქერით, დაახლოებით გასაგები ხდება ცოდვიანობის გამო, როგორ დაეცა და განადგურდა სამყაროს შემომქმედის ჩვენთვის არსებული იდეა. უფლისა და მამისგან მომავალმა ნათელმა “გაანათლა ჩვენი გულები, რათა გავებრწყინებინეთ ღმერთის დიდების შემეცნებით, რომლითაც სხივოსნობს იესოს სახე” (2 კორ. 4:6). თავად იესომ ამის შესახებ ბრძანა: “ვერავინ მოვა ჩემთან, თუკი მამამ, ჩემმა მომავლინებელმა, არ მოიყვანა” (იოან. 6:44). სინანულის მადლით, ჩვენში არსებულ ძე ღმერთის ხატს ჩვენვე მოვიკვლევთ. ო, რა მტკივნეულია ეს პროცესი. სასტიკმა მახვილმა ჩვენს გულში თავისი გავარვარებული წვერით უნდა გაიაროს. და როგორ უნდა ვთქვა იმ თავზარის შესახებ, რომელიც ამ დროს დაატყდება ადამიანს? და როგორ უნდა აღვწერო ის აქტი, რომლის დროსაც ღმერთი ჩვენს კვალად გებას განახორციელებს? მამასთან ძისა და ლოგოსის ერთარსობა ჩვენში ყველაფრით მასთან მიმსგავსების დიდ სურვილს იწვევს და ჩვენ კვლავ პარადოქსულ სიტუაციაში აღმოვჩნდებით: ვიტანჯებით, მაგრამ იმის გამო, რაც აქამდე ჩვენთვის უცხო იყო. ჩვენთვის ეს ტანჯვა შთამაგონებელია და არა მომაკვდინებელი. ამ ტანჯვას თან უქმნელი ძალა ახლავს. ჩვენ ვიძირებით ღვთაებრივ მიუწვდომლობაში, ჩვენ განცვიფრებულები ვართ იმით, რაც ჩვენში ხდება. ჩვენ ვგრძნობთ, რომ მოვლენა რომლის წინაშეც ვდგავართ ჩვენზე მეტია. ცნობიერებაში ჩვენ ვიბუზებით, ვიკუმშებით, უკიდურესად ვცოტავდებით და ამ დროს სახარებისეული უძღები შვილის მომლოდინე მამის მსგავსად (ლკ. 15:20), უფალი მოდის და გვეკონება. შიშისა და ძრწოლისგან ვთავისუფლდებით და ჩვენში თავის ადგილს “ღმერთით გაოცება” იკავებს. ის გვმოსავს უძვირფასესი შესამოსელით; მრავალგვარი მაღალი ნიჭით გვამშვენებს. ამ ნიჭთაგან ყოვლისმომცველი და ყოვლად უბადლო სიყვარულია. ასე გარდაიქმნება ჩვენი პირველი აღმსარებლობითი ტკივილი სიხარულად და სიტკბოებად; სიყვარული ახლა უკვე ახალი სახით ვლინდება, ეს არის ღვთაებრივი ნათლის მიღმა დარჩენილი ყოველი არსის მიმართ აღძრული თანაგრძნობა.

დიდია აღტაცება კიდევ იმის გამო, რომ ჩვენს მიმართ არსებული ღვთის ნების შემეცნებას ვიწყებთ; ღვთაებრივ შემოქმედებით პროცესს პიროვნულად ვეზიარებით; როდესაც საქმე დაცემიდან ჩვენს წამოდგომას შეეხება, უფალთან ერთად ვმოქმედებთ და აი, ღმერთი თავისი საქმის “თანამონაწილეებად” გვაქცევს. ამგვარია სინანულში ჩვენი პიროვნული სულის აღორძინების გზა.

უფალმა თავის მიწიერ ცხოვრებაში, განხორციელებული მძიმე ცრემლისღვრით მოიპოვა ადამიანური უკვდავება, მისი რიდი და გოდება ის საფუძველი გახდა, რის გამოც იქნა შესმენილი; მიუხედავად იმისა, რომ ქრისტე ძეა, მაინც მძიმე ტანჯვა-წამებით, ტკივილითა და სრული მორჩილებით დაამტკიცა თავისი და ღვთის ყოველი ერთგული ადამიანის მორჩილება და ამგვარად განახორციელა მათი სამარადჟამო გამოხსნა… ამის შესახებ ჩვენ ბევრი საუბარი გვმართებს, მაგრამ ძნელია ქრისტიანული ცხოვრების სიღრმეები გასაგებად აუხსნა მოყვასს, თუ მას ამ საკვირველ სფეროსთან ურთიერთობის გამოცდილება არ გააჩნია (შეად. ებრ. 5:7-11).

“ვისაც ყური აქვს”, იესო ქრისტე “ყველა მისი გამგონისათვის” ერთადერთ გზად გადაიქცა და ყოველ მორწმუნეს შეუძლია ლოცვაში ქრისტეს მაგალითით ისარგებლოს. რა შემიძლია ვთქვა მე, კაცთა შორის ყველაზე მცირემ? ჩემი ხანგრძლივი ცხოვრების მანძილზე “მე ვლოცულობდი ტირილით”. ქრისტეს მცნებებით ჩემს შეცოდებებს განვიხილავდი და ასეთ ლოცვამდე მივდიოდი. ყოფილა შემთხვევა, როდესაც მტანჯველ სიმწარეს აღუწერელ უფსკრულში გადავყოლივარ… შემდეგ ეს ჭირი უკან იხევდა და მაშინ ვივსებოდი ნათლითმოსილი სიყვარულით. ვფიქრობდი, რომ ეს სიყვარული სამუდამოა; მეჩვენებოდა, რომ ვიწექი გადასასვლელში “თვით ფარდის მიღმაც” (ებრ. 6:19), საიდანაც ჩემ მიერ მიტოვებულ მიწაზე დაბრუნებაც კი აღარ მინდოდა. უფალს არ სურდა ჩემი წაყვანა.
მრავალჯერ გამხსენებია მოსე წინასწარმეტყველი, რომელიც ცეცხლმოკიდებული მაყვლოვანის ხილვის შემდეგ ეგვიპტეში გაიგზავნა და შემდეგ მთელი ორმოცი წლის მანძილზე სხვადასხვა სახის ვნებებით იმათგან იტანჯებოდა, ვინც უნდა გადაერჩინა; უნდა გამოეხსნა ისინი, ვისაც თავად არ ჰქონდა ამის სურვილი. როდესაც ამას ვამბობ, ცხადია, მე არც წინასწარმეტყველებს, არც მოციქულებს და არც დიდ მამებს არ ვედრები, მე მხოლოდ ანალოგიის ისეთ მცირე ელემენტს ვხედავ, რომლის გარეშეც გზის გაგრძელებაც შეუძლებელი იქნებოდა. ღმერთმა თავისი სიმდაბლის გამო არ მიმატოვა, უფრო მეტიც, ის საშუალებას მაძლევდა მის უქმნელ ნათელს დავკვირვებოდი. ჩემს ცხოვრებად ქრისტე გადაიქცა; მე იესო მთელი გულით შემიყვარდა და მასთან ვერანაირი პარალელის გავლება ვერ წარმომიდგენია: ერთადერთი უფალი და ღმერთი ჩემთვის ის არის. თითქმის დაუოკებლად მტკივა გული და უამრავი ჩემი შებრკოლების გამო მუდმივად ვშიშობ, მისი გულმოწყალება არ დავკარგო. მასთან ბევრი დავის, ჩემი ჯვრის მრავალჯერ მიტოვების მცდელობის მიუხედავად, მე მაინც მას, ქრისტეს ჯვარს ვეამბორები და ავად თუ კარგად, მაინც ვატარებ ჩემს ჯვარს (შეად.: “მაშინ უთხრა იესომ თავის მოწაფეებს: ვისაც სურს მე მომდიოს, განუდგეს თავის თავს, აიღოს თავისი ჯვარი, და გამომყვეს მე” (მათ. 16:24). და ახლაც ვადიდებ ჩემს უფალს, რომელმაც მომმადლა მე მწარე სინანული და აღსარებაში აღორძინება.

                                                             

სულიერი მგლოვიარების შესახებ

“ნეტარ იყვნენ მგლოვარენი გულითა, რამეთუ იგინი ნუგეშინის-ცემულ იქმნენ” (მათ. 4:5). აი, ჩემს გულს ბრძოლაში ვხედავ, მაგრამ როგორ მოვუთხრო თანამოძმეებს იმ წმინდა მგლოვიარების შესახებ, რომელსაც განვიცდი? ჩემთვის წინასწარ არის ცნობილი, რომ ისინი ზრდასრული ადამიანისგან ყოველგვარ ტირილს და გლოვას სამარცხვინოდ მიიჩნევენ. მართლაც, სასირცხვოა ტირილი, მაგრამ ეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც საქმე გარდამავალ საკითხებს: კარიერას, ქონებას, პრივილეგიებს, სოციალურ მდგომარეობას, ჯანმრთელობას და სხვა ამგვარ საკითხებს შეეხება. მაგრამ მგლოვიარება, რომლის შესახებაც უნდა გესაუბროთ, ღმერთთან ჩვენს ურთიერთობას ეხება: ამ მგლოვიარებაში ყოფიერების სხვა სიბრტყე იგულისხმება. ასეთი მგლოვიარება და ტირილი ჩვენში მხოლოდ მაშინ აღიძვრება, როდესაც ღმერთის სრულიად წმინდა სული შეგვეხება. წარმოიდგინეთ: უფალი გვეწვია… გული უხრწნელი სიყვარულით აღგვივსო, ხოლო გონებას ახლებურად ხედვის ნიჭი მიანიჭა… მან ჩვენი სული ყოფიერების უქმნელ სივრცეებში აიტაცა. ყველა ვნებულისა და გაჭირვებულის გამო ჩვენს ფაქიზ არსებას გეთსიმანიის ლოცვის თანამგრძნობელი ცეცხლი მოედო და ეს უკანასკნელი მთლიანად მოიცვა მობრძანებული სიყვარულის ძალაუფლებამ. ასეთი იყო მოციქულებისა და იმ ჩვენი წმინდა მამების მგლოვიარება, რომლებმაც კურთხევა თავად უფლისგან მიიღეს. ეს ჭეშმარიტი ცეცხლი, რომელიც ჩვენს გულებს მოედო, დედამიწაზე თავად ქრისტეს მიერ იქნა გაჩაღებული (შეად. “ურვილი უფრო გულმხურვალედ ლოცულობდა და მისი ოფლი სისხლის წვეთებად ეპკურებოდა მიწას” (ლკ. 22:44; 12:49).
ძალიან იშვიათია შემთხვევა, როდესაც ღმერთისგან გამომავალი ნათელი ძალა ჩვენზე ასეთ ნაკადად გადმოიფრქვევა: არსებულ მდგომარეობაში მყოფი ჩვენი ბუნებისათვის გაუსაძლისია ამგვარ ცეცხლთან შეხება. მიუხედავად ამისა, როგორც წესი, ჩვენი აღდგენა უქმნელი ნათლის გამოცხადებით იწყება და სწორედ ამ საშუალებით ჩვენთვის თვალსაჩინო ხდება ღმერთთან განშორების საიდუმლო. ასეთ შემთხვევაში, ღმერთისგან ჩვენი განდგომის გამო, გულს მწუხარე სიყვარულის გრძნობა ეუფლება და აღძრულ საკუთარ გრძნობებს გლოვის გარდა სხვა არანაირი გამოსავალი აღარ რჩება.

მხოლოდ გულუბრყვილობის გამო შეიძლება მიიჩნიო, რომ შეიძლება ქრისტეს გზას უცრემლოდ გაჰყვეს ადამიანი. აიღე მშრალი კაკალი, დადე მძიმე პრესის ქვეშ და დაინახავ, როგორ გამოჟონავს სითხე. როდესაც უფლის სიტყვის უხილავი ცეცხლი ჩვენს გულს ყოველი მხრიდან მოედება, მაშინაც თავის უტყვ ეგოიზმში, და რაც უარესია, თავის გაამპარტავნებულ სპაზმებში მოქცეულ ჩვენს გაქვავებულ გულში რაღაცა მსგავსი ხდება. მაგრამ ეს არის ჭეშმარიტად ისეთი ცეცხლი, რომელსაც ყველაზე მაგარი მეტალისა და ქვის გალღობაც კი ძალუძს “მოვედი, რათა ცეცხლი მოვდო ამ ქვეყანას და სხვა რა მსურს, გარდა იმისა, რომ ახლავ იფეთქოს!” (ლუკ. 12:49; 22:44).

ვისაც სიცოცხლის მანძილზე ამ ცეცხლის მოახლოება არ შეუგრძნია, ვერ გაიგებს, რის შესახებ მიმდინარეობს აქ საუბარი. სახარებაში გადმოცემული ქადაგების პირველ სიტყვებში ვკითხულობთ: “მოინანიეთ, ვინაიდან მოახლოვდა ცათა სასუფეველი” (მათ. 4:17) და აქ აშკარად ჩანს ჩვენი ცხოვრების რადიკალურად შეცვლისაკენ მოწოდება. ამ ცვლილების განხორციელება მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ ზეციური ნათლის ცეცხლს, რომელმაც ჩვენი გული უნდა დაარბილოს, უშუალოდ ჩვენს ცეცხლოვან სურვილს შევაგებებთ, და შემდეგ ეს ლბილი გული ღვთიური საგნით გაიჭედება.

სულიერი მგლოვიარება თავისი ბუნებით განსხვავდება მშვინვიერი ტირილისაგან. ის, რაც სულიერია, ღმერთზე უწყვეტ ფიქრთან და მასთან განშორების გამო მტკივნეულ გლოვასთან არის დაკავშირებული. მაშინ, როდესაც სულიერი გლოვა ადამიანს მომაკვდინებელი ვნებებისაგან ასუფთავებს და ცხოველმყოფელს ხდის, მგზნებარე მშვინვიერი ტირილი ახშობს და ანადგურებს სხეულს. სულიერ გლოვაში ცრემლის ფრქვევით ჩვენი გონი გრძნობადი წარმოდგენებისგან იწმინდება, ამ გზით ჩვენს სამშვინველში სულიერი გამბედაობა ძლიერდება და ადამიანი ყოველგვარ განგაშზე, შფოთსა და შიშზე მაღლამდგომი ხდება. რაც ღრმაა ჩვენი აღმსარებლური გლოვა, მით უფრო საფუძვლიანად ვთავისუფლდებით მოჩვენებით ბუნებრივი სურვილებისა და ისეთი გამანადგურებელი გრძნობებისაგან, როგორიც არის ამპარტავნება და მრისხანება.
მგლოვიარების გარეშე ჩვენი ფერისცვალებაც შეუძლებელია და ვინც ასე არ ფიქრობს, ის ვერ გრძნობს, რა მომაკვდინებელი ძალაუფლება აქვს ცოდვას ჩვენზე. პირველადი მწარე აღსარების შემდეგ გლოვაში ღვთის სიყვარულით გამოწვეული ცრემლი ჩნდება. ეს კი უკვე ნიშანია, რომ ჩვენი ლოცვა შესმენილია და მისი მოქმედებით უკვე ახალ უხრწნელ ცხოვრებაში გადავინაცვლებთ.
სულიერი გლოვა ზეციური მოვლენაა. ვცდილობ და არ შემიძლია გავიხსენო _ მიტირია თუ არა სრულწლოვან ასაკში? ნიშანდობლივია, რომ ეპოქა რომელშიც ვცხოვრობდი მძიმე მოვლენების ფონზე მიმდინარეობდა. მე მრავალჯერ ვმდგარვარ არათუ მძიმე, არამედ სასიკვდილო განსაცდელის წინაშეც. როდესაც ჭეშმარიტი ნათელი გამომეცხადა და ჩემი ცოდვიანობის სიმძიმე შევიგრძენი, მაშინ დავიწყე უნებლიეთ გლოვა-გოდება: ეს შეგრძნება ჩემზე ძლიერი იყო, დამეუფლა უიმედობა და არ შემეძლო ამ შეგრძნების შეჩერება. თავიდან ჩემს დაცემულობას დავტიროდი. მოგვიანებით ვგოდებდი იმ ადამიანების გამო, რომლებმაც არ იცოდნენ ღმერთი და თანაგრძნობით შეპყრობილი ვხედავდი უღმერთობით გამოწვეულ მათ სავალალო მდგომარეობას. ათონის მთაზე, მით უმეტეს (მეორე) ომის დროს უდაბნოში, მთელი მსოფლიოს გამო გულამოსკვნილი ტირილი მეუფლებოდა.
დიდი ხნის მანძილზე ჩემს გონებაში მუდმივად მეორდებოდა სიტყვები: “საშინელებაა ცოცხალი ღმრთის ხელში ჩავარდნა!” (ებრ. 10:31) და მძიმე რამ არის უღმერთოდ დარჩენა. ღვთის სიყვარულის გარეშე ყველაფერი უაზრობაა: სამშვინველი გრძნობს ბნელეთში კვდომას (შეად. “კაცთა და ანგელოზთა ენებზეც რომ ვმეტყველებდე, სიყვარული თუ არა მაქვს, მხოლოდ რვალი ვარ მოჟღრიალე, მხოლოდ წკრიალა წინწილი. წინასწარმეტყველების მადლიც რომ მქონდეს, ვიცოდე ყველა საიდუმლო და მქონდეს მთელი რწმენა ისე, რომ მთების დაძვრაც შემეძლოს, სიყვარული თუ არა მაქვს, არარა ვარ. მთელი ჩემი ქონება რომ გავიღო გლახაკთათვის და დასაწვავად მივცე ჩემი სხეული, სიყვარული თუ არა მაქვს, არას მარგია” (1 კორ. 13:1-3).). ამ გრძნობით გამოწვეული შიში და სიბნელე იმით ძლიერდება, რომ ის არა მხოლოდ ჩემ გარშემო, თავად ჩემშიცაა. როდესაც უქმნელი ნათელი ჩემი შინაგანი ჯოჯოხეთისგან მათავისუფლებს, ჩემგან ყოველი ვნება გამოდის, და მე მესმის, რომ ჩემს ყოვლისმპყრობელ უფალს შეუძლია მის ხატად _ ყოველგვარი გარე ძალაუფლებებისა და ბოროტებისგან შეუვალ თავისუფალ მეუფედ _ მეც მქნას.

გლოვის ხასიათის ცვლილება ჩემი შინაგანი მდგომარეობის შეცვლას უკავშირდება. დროდადრო გულიცა და გონებაც საოცარ სიმშვიდეს განიცდის და სიყვარულის შეგრძნების გამო ცრემლიც “ტკბება”. მაგრამ, როდესაც ღვთაებრივი სული გამეყრება და უკვდავების სუნთქვას ვეღარ შევიგრძნობ, მაშინ ერთგვარი სევდა და შიში მეუფლება. ამ დროს ლოცვა გულის გადამლევ სასოწარკვეთილებას ემსგავსებოდა, და იყო შემთხვევები, რომ საათობით მიწაზე გულდაღმა ვეგდე. ქანცგამოცლილი მკვრივ საწოლზე გადავდიოდი; ვიწექი და ცრემლი არ მიწყდებოდა, გონება სდუმდა და ჩემი აზრი სასოწარკვეთაში იკარგებოდა.
საერთოდ, ეს ამბები უბრალო სიტყვებით მსურდა გადმომეცა, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში, ამ “მოვლენების” ადამიანზე აღმატებულ, ღვთივ ბოძებულ ძალოვანებას, მკითხველი ვერ შეიგრძნობდა.
“ღმერთი სულია და მისი თაყვანისმცემელნიც სულითა და ჭეშმარიტებით უნდა სცემდნენ თაყვანს” (იოან. 4:24). მაცხოვრის სიტყვები “სულითა და ჭეშმარიტებითა” დასაშვებია ორი თვალსაზრისით გვესმოდეს: “ხოლო როდესაც მოვა ნუგეშისმცემელი, რომელსაც მოგივლენთ მამის მიერ, ჭეშმარიტების სული, რომელიც გამოდის მამისაგან, ის იმოწმებს ჩემთვის” (იოან. 15:26), და სულითა და ჭეშმარიტებით, რომელიც მონანიე ადამიანისათვის არის დამახასიათებელი _ “თუ ვამბობთ, რომ არა გვაქვს ცოდვა, თავს ვიტყუებთ და ჭეშმარიტება არ არის ჩვენში. თუ ვაღიარებთ ჩვენს ცოდვებს, მაშინ ის, სანდო და მართალი, მოგვიტევებს ცოდვებს და გაგვწმენდს ყოველგვარი უსამართლობისაგან. თუ ვიტყვით, რომ არ შეგვიცოდავს, ცრუდ ვსახავთ მას და მისი სიტყვა არ არის ჩვენში” (1 იოან. 1:8-10). სულიწმიდა გადმოდის ადამიანზე და პიროვნება, როგორც ღვთის ხატი, ღვთაებრივი ჭეშმარიტების გავლენით თავად ხდება ჭეშმარიტი.

ღმერთთან, რომელიც სიყვარულია, ჩვენი ერთად ყოფნა გულისხმობს ორის _ ადამიანისა და ღმერთის _ ნების ურთიერთშერწყმას. შეერთება სიყვარულის სისავსეში ხორციელდება. ღმერთი _ პიროვნული სული და ადამიანი _ პიროვნება (პერსონა) მარადიულ ღვთაებრივ ცხოვრებაში ერთიანდებიან და ამ გზით ჩვენ ღმერთს შევიმეცნებთ.
ქრისტიანული შთაგონების საბოლოო მიზანი ასეთი სიყვარულის მიღწევაა. მიზნის მიღწევას წინ ხანგრძლივი და რთული გზა უდევს. ამ გზაზე ღმერთის დიდებული ძალების თანადგომის გაგება ადამიანის შესაძლებლობებს აღემატება და გარკვეულ მომენტებში, როდესაც პიროვნული სული მძიმე სინანულშია, მას ამ შეგრძნების ნიჭი თავად უფლისგან ღვთაებრივი ნათელის სახით ეძლევა. თუმცა, აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ პირველი ღვთაებრივი წვევა არ ნიშნავს ღვთის მარადიულ თანადგომას. ეს ჯერ კიდევ ისეთი “დაუმსახურებელი სიმდიდრეა”, რომელიც ადამიანმა თავისი ახალი ცოდვების გამო, შეიძლება კვლავაც დაკარგოს. ასეთი მადლის და ყველაფერი იმ სიკეთის შენარჩუნება, რაც ღვთის წყალობით მოგვეცა, მხოლოდ მრავალწლიანი გოდებით არის შესაძლებელი (შეად. “ამიტომაც გეუბნებით, შეიძინეთ მეგობრები უსამართლო სიმდიდრით, რათა, როდესაც გაღარიბდებით, მიგიღონ საუკუნო სამყოფელში. მცირედში სანდო დიდშიც სანდოა. და მცირედში უნდო დიდშიც უნდოა. თუ ამ ცრუ და უსამართლთ სიმდიდრეში უნდონი იყავით, ჭეშმარიტს ვინ განდობთ თქვენ? ანდა თუ სხვისაში უნდონი იყავით, თქვენსას ვინ მოგცემთ?” (ლუკ. 16:9-12)). ვინც სხვაგვარად ფიქრობს, მას ჩვენი მამები არ დაეთანხმებოდნენ. ჩვენ კი ვცდილობთ, მათ მიერ გაკვალულ გზას გავყვეთ და მათ მიერ მემკვიდრეობით გადმოცემული ცხოვრებით ვიცხოვროთ.
ღვთაებრივი გზა ასეთია: ის წრფელად მონანიეს წარუდგება და მის სიყვარულს ადამიანი უქმნელ ნათელში დროის შეგრძნების გარეშე იღებს. ჩვენ კვლავაც ვიმეორებთ სიტყვას _ სიყვარული, მაგრამ ონტოლოგიურად მასში უკლებლივ სიყვარულს, უსასრულო სიდიადეს და უზომო თავმდაბლობას, ყოვლისმპყრობელ მშვენიერებას და ზეამქვეყნიურ სიმშვიდეს ვგულისხმობთ. ღმერთის სტუმრობა ადამიანს თავისი ღმერთის მოზიარედ – ენითგამოუთქმელ მიწიერ სიტყვად აქცევს. ჩვენ ერთი სურვილი გვამოძრავებს: შემეცნებული ღვთაებრივი სიყვარული ისე გავითავისოთ, რომ ის ჩვენს განუყრელ და მარადიულ ბუნებად გადაიქცეს.

როდესაც ღმერთი ხედავს, რომ მის მოყვარულ სულს მთელ სამყაროში უკვე ვეღარაფერი მოაქცევს (შეადარეთ: „რა განგვაშორებს ქრისტეს სიყვარულს: იწროება თუ ურვა, დევნა თუ შიმშილი, სიშიშვლე თუ საფრთხე, ანდა მახვილი? როგორც დაიწერა: „შენთვის გვხოცავენ ყოველდღე: ცხვრებად გვთვლიან, დასაკლავად განწირულებად“. ყოველივე ამას ვძლევთ მისი წყალობით, ვინც შეგვიყვარა. რადგანაც მწამს, რომ ვერც სიკვდილი და ვერც სიცოცხლე, ვერც ანგელოზნი და ვერც მთავრობანი, ვერც ძალნი, ვერც აწმყო, ვერც მომავალი, ვერც სიმაღლე, ვერც სიღრმე და ვერც რაიმე სხვა ქმნილება ვერ განგვაშორებს ღვთის სიყვარულს ჩვენს უფალ ქრისტე იესოში“ (რომ. 8:35-39).), მაშინ იწყება, ის მძიმე გამოცდა, რომლის გარეშეც ქმნილი და უქმნელი ყოფიერების ხატი და სიღრმეები ვერ შეიცნობა. „უმოწყალოა“ ეს გასინჯვები: რაღაც მომენტში უხილავი მახვილი საყვარელ უფალს და მის მიუჩრდილებელ ნათელს ჩამოგაშორებს, ამ შემთხვევაში ადამიანი, თავის არსში, ყოველმხრივად და სრულად განიგმირება. მისთვის სრულიად უცნობი ხდება: რაში მდგომარეობს, გეთსიმანიის ლოცვის მსგავსი შეგრძნების მიზეზი, რომელიც თითქოს ღმერთთან უკვე საბოლოოდ დამკვიდრებული „სიყვარულით შეკავშირებას“ მოულოდნელად ჯოჯოხეთური უღმერთობით ჩაენაცვლება. ამ გაუგებრობის პასუხს პავლე მოციქულის ეპისტოლეში ვპოულობთ: „ვისმა ხმამაც ქვეყანა შესძრა მაშინ, ხოლო აწ ამგვარად გვამცნო: „ერთხელ კიდევ შევძრავ არა მარტო ქვეყანას, არამედ ცასაც“. ხოლო ეს „ერთხელ კიდევ“ გვაუწყებს შეძრულის, როგორც შექმნილის, შეცვლას, რათა უცვლელად ეგოს შეუძვრელი. ამიტომ, შეუძვრელ სასუფეველს რომ ვიღებთ, გვქონდეს მადლი, რომლითაც სათნოდ ვემსახურებით ღმერთს, მოშიშებით და მოწიწებით. რადგანაც ჩვენი ღმერთი არის შთანმთქმელი ცეცხლი“ (ებრ. 12:26-29). მაგრამ ამ შეგრძნებამდე და შემდეგაც ჩვენ გვაქვს თავად მაცხოვრის მაგალითი: გოლგოთაზე ჯვარცმული უფალი მამას ვედრებით მიმართავდა: „ელი, ელი, ლამა საბაქთანი? რაც ნიშნავს: ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო, რად მიმატოვე მე?“ (მთ. 27:46; იოან. 19:30).

ამრიგად, ჩვენთვის ღვთის სიყვარულის საიდუმლო განცხადდა და შევიტყვეთ, რომ სრული დაუძლურება წინმსწრებია სრული სრულყოფილებისა.

იესო ქრისტემ ადამიანის სამშვინველში სიყვარულის ცეცხლი ჩააფინა, ეს სიყვარული საოცარი თავისებურებით ხასიათდება: ის არის საწინდარი ყველასათვის მიუწვდომელი სიღრმეებისა და სიმაღლეების დაპყრობისა; ის მისცემს მორწმუნეს ძალას, მოერიოს ყოველგვარ ტანჯვა-წამებას და სიკვდილს; ეს ცეცხლი მას მრავალგზის გაატარებს აღუწერელ უსაზღვროებაში, სადაც მორწმუნე საყვარელი ღვთაებრივი ნათლის მოლოდინში დიდ ტკივილთან ერთხანს „მარტო“ დარჩება.

ასეთია ლუციფერის შხამით მოწამლული ჩვენი ბუნების განწმენდის პროცესი. მაცხოვრის გზას შედარებითობიდან და მუდმივი ორჭოფობიდან შეუფარდებლობისა და ურყევობის სამფლობელოსკენ მივყავართ. სრულყოფილი მამობრივი სიყვარულისგან მოწყვეტილ ადამიანის სულს შფოთი და მოუსვენრობა ახასიათებს და ეს მდგომარეობა შეიძლება დაცემით დასრულდეს. ღვთის ხატი _ ადამიანი _ წმინდა, დაურღვეველი, უცილობელი და აბსოლუტური სიკეთის ძიებაშია. ვის ძალუძს ნათლად გადმოგვცეს, როგორია ღვთის სიყვარული? სად შეიძლება მოვიძიოთ სიტყვები, რომლის დახმარებითაც იმ მწუხარების თუნდაც აჩრდილს ვიხილავთ, რასაც ღმერთთან განშორების ჟამს განიცდის სამშვინველი?

თუ არა ღვთის სიყვარულს, სხვა არაფერს ძალუძს ქრისტიანის გული ცრემლით განწმიდოს. წმინდა წერილი გვაუწყებს, რომ იესომ „შეიყვარა თავისიანები, რომლებიც იყვნენ ამ ქვეყნად, და შეიყვარა ისინი აღსასრულამდე“ (იოან. 13:1). ახლა მხოლოდ „აღსასრულამდე“ ხდის გასაგებს გეთსიმანიის ლოცვას, სადაც იესოს „ოფლი სისხლის წვეთებად ეპკურებოდა მიწას“ (ლუკ. 22:44). იქ, სადაც არ არის სიყვარული, _ ასკეტურმა ღვაწლმა ინტენსიური მედიტაციები, ხანგრძლივი მარხვები, ამქვეყნიურობას განშორებისა და უმძიმეს პირობებში ცხოვრების სახეც რომ შეიძინოს, _ ცრემლი მაინც ვერ იქნება. ამის მაგალითი მრავალია როგორც დასავლური, ისე აღმოსავლური ქრისტიანობის ისტორიაში.

როდესაც მთელი ჩვენი არსება ჩვენივე მოკრძალებული სულის მორჩილებაში გადადის, მაშინ ცრებლები გულის წიაღიდან მოედინება. სწორედ ამ მგლოვიარების შესახებ ბრძანებს უფალი: „ნეტარ იყვნენ გლახაკნი სულითა, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათაი. ნეტარ იყვნენ მგლოვარენი გულითა, რამეთუ იგინი ნუგეშინის-ცემულ იქმნენ“ (მთ. 5:3-4). რით იქნებიან ნუგეშინის-ცემულ, ამ შემთხვევაში იმ ნუგეშით, რაც სულიწმიდისგან მომდინარეობს და ვისაც იესო ქრისტემ ნუგეშინის-მცემელი უწოდა; არა ფსიქოლოგიური ან ფიზიოლოგიური თვალსაზრისით ნუგეშინის-მცემელი, არამედ ონტოლოგიური, ანუ იმ თვალსაზრისით რაშიც ღვთაებრივი მარადიულობა იგულისხმება.

მე ახლა უარი მინდა ვთქვა იმ საერთო საღვთისმეტყველო და ასკეტიკური დებულებების „დეტალების“ ახსნა-ჩამოთვლაზე, რომლებიც ქრისტიანი ასკეტების მრავალსაუკუნოვან გამოცდილებას შეეხება. შევეცდები, ეს ექსკურსი ძალიან მოკლედ წარმოვადგინო. სულიერი მგლოვიარება თავის ხასიათს იმ მდგომარეობის შესაბამისად იცვლის, რომელშიც ასკეტი იმყოფება: არსებობს სიყვარულის ღმერთის სიახლოვით გამოწვეული სიხარულის ტკბილი ცრემლები, რომელიც მთლიანად მოიცავს ადამიანს. უფრო ხშირია შუალა გლოვა, რომელშიც სიხარული და დარდი ერთმანეთთან არის შერეული. მწუხარება და სინანული სიმწარის ცრემლებით იწყება და მგლოვიარების შეგრძნების წყარო ის ხდება, რომ ადამიანი საკუთარ პიროვნებას ცოდვის მონად ან მადლს მოკლებულად, ან ღვთისგან მოტოვებულად შეიგრძნობს. შესაძლებელია გლოვის მიზეზი კაცობრიობის ან საერთოდ ცოცხალი არსებების თანაგრძნობა გახდეს. ასეთ შემთხვევაში სულიერი მგლოვიარება ადამიანს ყველა სისაძაგლეს ჩამორეცხავს, რომელიც შეიძლებოდა მას ყოველდღიურ ყოფაში აჰყოლოდა და ამავე დროს, პიროვნებაში ღვთაებრივი სიმშვიდისაკენ მიმართული ძალები განახლებას იწყებს. ღვთისადმი სასოებით აღძრული სიყვარულის გლოვა ადამიანს საყვარელ უფალთან აკავშირებს, ამ შემთხვევაში: გონი, სამშვინველი და სხეული ერთიანდება და უქმნელი ნათლისკენ შერწყმულ მთლიანობად მიილტვის. ამგვარი გლოვა მიწიერი ყოფიერების მჭიდრო ჯაჭვს ამსხვრევს, ადამიანის სული ცოდვიანი ვნებებისგან თავისუფლდება, ზეციურ სივრცეს უახლოვდება და მთელი არსით უკვდავების გამოცდილებას ეზიარება.

მამათა სწავლებით, ცრემლის ნაკლებობა იმის ნიშანია, რომ ღვთისკენ მიმავალ გზაზე ჩვენ ლოცვას ჯერ კიდევ პირველ საფეხურამდე არ მიუღწევია. იმის შემდეგ, რაც ფიზიკური ცრემლი დაგვეწურება, შესაძლოა სხვა _ უსიტყვო ლოცვა მოგვეცეს და ეს იქნება ჩვენს არსში სულიწმიდის მადლის იდუმალი შეგრძნება, შეგრძნება იმ მომენტისა, როდესაც „მშვიდობა ღვთისა, რომელიც ყველა გონებაზე უზენაესია, დაიფარავს თქვენს გულებს და თქვენს ზრახვებსაც ქრისტე იესოში“ (ფილ. 4:7). ასეთი დახვეწილი ჭვრეტის უნარი, როგორც წესი, ადამიანს ისეთი ლოცვის შემდეგ ეძლევა, რომლის დროსაც მან საკუთარი პიროვნება მთლიანად უფლის სიყვარულს მიუძღვნა.

სულიერი მგლოვიარება _ ცხოვრების ისეთ ხვავრიელობაა, რომელშიც სიყვარულის ძალები დაუცხრომლად მრავლდება, ეს ხდება მაშინ, როდესაც „მშვინვიერი“ მგლოვიარება ანადგურებს მიწიერ არსებას. განგებამ მე ისეთ ქვეყანაში მაცხოვრა, სადაც ადამიანებს ბავშვობიდანვე ტირილისგან თავშეკავებას აჩვევენ; სადაც ტირილი, ცივილიზებული პიროვნებისათვის შეუფერებლად მიაჩნდათ და სძულთ. არ შეიძლება ასეთი კულტურის მიმართ გარკვეული პატივისცემით არ განეწყო, მაგრამ ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ ასეთი სიძულვილი მხოლოდ იმ შემთხვევაშია გამართლებული, როდესაც ადამიანი დედამიწაზე ურყევად დადგება. ასკეტი მამებიც არ გლოვობენ დროებითი ფასეულობების დაკარგვას, მაგრამ ამასთან სულიერ მგლოვიარებას ითხოვენ, რადგან ამის გარეშე შეუძლებელია ვნებებით აღვსილი გულის მოლბობა. მათ მიაჩნიათ, რომ გაქვავებულ გულს არ შეუძლია სახარებისეული სიყვარულით უყვარდეს. მგლოვიარე ქრისტიანის გონი მთლიანად ეძლევა ღვთაებრივ უსასრულობას. ქრისტეს მცნებებიც ამას გვამცნობენ. ის, რაც ბანალური ცხოვრების წესით მცხოვრებთათვის ამქვეყნიურობაში აუტანელია, მგლოვიარესათვის ღვთის მცნებების შეუსრულებლობის შეგრძნების გამო სრულიად შეუმჩნეველი ხდება: ასეთ ადამიანს არ აწუხებს სიღარიბე, ამა სოფლის შვილებისგან არ განიცდის არც შეურაცხყოფას, არც დამცირებას და ცხოვრებისგან მოვლენილ დარტყმებს ადვილად იტანს; ეს იმის გამო ხდება, რომ ასეთი ადამიანის არა მხოლოდ გონი, არამედ მთელი სხეული მიწიერებაზე მაღლა დგება. ის თანაუგრძნობს ადამიანებს, მათ გამო დარდობს ღვთის წინაშე, მაგრამ რადგან თავად ღვთაებრივი ჭეშმარიტების მაძიებელია, იმ ადამიანების ინტერესებს არ იზიარებს, ვინც მიწიერებით არის შეპყრობილი.

ჭეშმარიტი სულიერი მგლოვიარება სულიწმიდის მადლის მოქმედების შედეგია და მადლთან ერთად ჩვენზე უქმნელი ნათელიც გადმოდის. შემდეგ მთელი სამყაროს დატევნისა და ღვთის ყოველი სულიერი ქმნილების სიყვარულის უნარს ჯერ გული იძენს და შემდეგ გონი. სულიერი მგლოვიარება უსაგნო არ არის: ღვთისაკენაა მიმართული და ღმერთში მყოფი მლოცველი ადამიანი, მთელ კაცობრიობასა და სამყაროს თანაუგრძნობს. წმინდა მამები გვირჩევენ, იმისათვის, რათა ჩვენში მოქმედი სულიწმიდა რაიმე ცოდვით არ შევაწუხოთ, ნეტარებებში ყოფნის ეს ნიჭი უნდა შევინარჩუნოთ და გავაძლიეროთ, მაგრამ ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ არ შეიძლება ამ მდგომარეობის „კულტივირება“, ის ჩვენს ქმნილ არსებას არ ეკუთვნის და მასში არ არის მოქცეული: ეს არის მადლი, ღვთაებრივი მადლი კი ჩვენს განკარგვაში არ იმყოფება.

არის შემთხვევები, როდესაც ცრემლი ღვარად მოედინება. მაგრამ მაშინ, როდესაც თავს ღვთისაგან მიტოვებულად ვიგრძნობთ, ჩვენს არსში ყველაფერს სიმშრალე დაეუფლება და თვალში თითქოს დასერილი გულიდან ცხელი სისხლის მსგავსი ერთი წვეთი ძლივსღა დაგროვდება. ვისაც არ განუცდია ზეციური ცეცხლი, როგორც დაწერილია: „მოვედი, რათა ცეცხლი მოვდო ამ ქვეყანას, და სხვა რა მსურს, გარდა იმისა, რომ ახლავ იფეთქოს!“ (ლუკ. 12:49), აქ გამოთქმულის შინაარსს ის ვერ ჩასწვდება.

კვლავ გავბედავ და შეგახსენებთ, რომ ასკეტები ღვთის სამსჯავროზე ძრწოლითა დგანან: აქ საქმე სწრაფად არ ხდება. უფლის ნათელში მოქმედი მარადიულობის ან „გარესკნელის ბნელში“ (მთ. 25:30) მიმდინარე პროცესები სწრაფად არ მიმდინარეობს. ასკეტები ამქვეყნიურის მიმართ უგრძნობნი ხდებიან: მათი გონი უფალშია დაუნჯებული და როდესაც ნათელის მამისგან „სიმშვიდე“ მოდის, მგლოვიარეს სული ზეცასა სწვდება. ის ადვილად ივიწყებს ყოველგვარ ტკივილს, და სულიწმიდის მადლით იმ სიკეთედ გადაიქცევა, რომელსაც შეუძლია მტერი მართლა უყვარდეს.

ათონის მთაზე ერთი ბერდიდი ლოცვის შესახებ საუბრობდა და ამასთან დაკავშირებული გლოვის სხვადასხვა სახეობას ახასიათებდა. ადამიანზე ყოველი ასეთი გრძნობის ზეგავლენის თავისებურებებზე ყვებოდა. მან თორმეტი გრძნობა ჩამოთვალა და მეც, როგორც ყველა დანარჩენმა, მძიმე აღსარებებში შევიცანით გლოვის ეს ნაირსახეობები, მაგრამ არასოდეს აზრად არ მომსვლია დამეთვალა ჩემს მიერ შეცნობილ გრძნობათა რაოდენობა.

„ახლაც ამბობს უფალი: მოიქეცით ჩემკენ მთელი გულით, მარხვით და მოთქმა-გოდებით“ (იოვ. 2:12). და „ნეტარ იყვნენ მგლოვარენი გულითა, რამეთუ იგინი ნუგეშინის-ცემულ იქმნნენ“, _ ამ სიტყვებს უფალმა სამარადჟამო მნიშვნელობა მიანიჭა. თავად იესომაც „ხორციელად ყოფნის დღეებში ხმამაღალი ღაღადისითა და ცრემლების ფრქვევით შესწირა ლოცვა-ვედრება მას, ვისაც შეეძლო სიკვდილისაგან ეხსნა იგი, და შესმენილ იქნა მისი ღვთისმოშიშების გამო“ (ებრ. 5:7). ყველასთვის ერთად და ყოველისთვის ცალ-ცალკე, ვინც ღვთაებრივი უკვდავებისკენ მიილტვის, იმისათვის, რათა თავი დავიხსნათ ჩვენში მოკალათებული სიკვდილად წოდებული ცოდვისგან, სწორედ ის გზა უნდა გავიაროთ, რომელსაც „ცრემლების ფრქვევით ლოცვა-ვედრება ჰქვია“.

შეურყეველის ძიებაში გამოვლენილი მერყეობები

იესო ქრისტე _ ცოცხალი ჭეშმარიტებაა: “მე ვარ გზაი და მე ვარ ჭეშმარიტებაი და ცხორებაი” (იოან. 14:6). ყველასაგან და ყველაფრისგან შეუზღუდავია დაუსაბამო ცხოვრება, ის არაფრით არის განპირობებული; მარადიულია მამასთან ერთად, მამისგან განუშორებელი და განუყოფელია. მისი სიყვარული და მისი ნათელი _ მე ჩემი ცხოვრების ადრეულ წლებში შევიგრძენი. თუმცაღა უმყოფლობის უფსკრულში ჩაფლვას ვერც ამ მადლმა გადამარჩინა. მოწიფულობის ჟამს უმეცარი სიამაყით აღვსილმა უდიდესი ცოდვა ჩავიდინე: წარმოსახვითი ზეპიროვნული აბსოლუტით გატაცებულმა ჭეშმარიტება “მივატოვე”. უარი ვთქვი ჩემი ბავშვობის ღმერთისადმი ლოცვაზე და მედიტირების პროცესი აბსოლუტურ ყოფიერების ძიებას მივაპყარი. მეჩვენებოდა, რომ სხვადასხვა ხილულ და უხილავ, გრძნობად და მოაზრებულ ფორმებთან დაკავშირებული შედარებებით ვიყავი გატაცებული. იმისათვის, რათა ყოველივე წარმავალით გატაცებას იქამდე მივეყვანე, სადაც ვიღაცის ან რაღაცის მიერ ცვლადსა და მერყევს ტრანსცენდირების ზღვარი აქვს დადებული, სრული არცოდნის ბნელეთისაკენ შეუპოვრად მივექანებოდი. იყო შემთხვევები, როდესაც გარკვეულ “მყუდროებაში” ვექცეოდი და ამ მდგომარეობით არაგრძნობად-ხორციელ სიტკბოებას განვიცდიდი. გამოუთქმელ, სრულად ტრანსცენდირებულ მყოფობა-არმყოფობაში ჩემს გონებას ნათლის სახით ვხედავდი. მარადიულობას მხოლოდ ამ ქვეყანიერებაში ვეძებდი. პარალელურად მთელი მონდომებით ვცდილობდი თითქმის ყოველგვარი ბუნებრივი მოვლენის სილამაზე ჩემს მხატვრობაში ამესახა. მაშინ ჩემი ცხოვრების ის პერიოდი ვიღაცას შეიძლებოდა სრული შთაგონების პროცესად მოჩვენებოდა, მაგრამ მე ამ დროს ვერანაირ სიყვარულს ვერ ვგრძნობდი: შემდეგ მივხვდი, რომ იმ დროს მე თავისებურად სრული “განსვენებული” ვიყავი და მეტაფიზიკური თვალსაზრისით ეს მდგომარეობა ნამდვილი თვითმკვლელობა იყო.
ამ სიყალბიდან თვითონ ვერასოდეს გამოვიდოდი, მაგრამ, საბედნიეროდ, ბოლო მომენტში, როდესაც ბრძოლის უნარი აღარ გამაჩნდა, უფალმა ხელი გამომიწოდა და გამომიხსნა. მაშინ ღმერთმა ჩემდამი საოცარი გულმოწყალება გამოიჩინა. მოხდა ისე, რომ ჩემს გულს, რომელსაც ძალიან დიდხანს უგულებელვყოფდი, უფალი ეწვია! ვერ ვხედავ გზას და ძალას, რომელიც საშუალებას მომცემს, გადმოგცეთ ის სულიერი პროცესები, რომლებიც მაშინ ჩემში განვითარდა. იმ დროს სრულიად მოულოდნელად და ნათლად დავინახე, რომ ჩემი ხელოვნურად ჩაფლვა განყენებულად გონიერ სფეროში, ყოველივეს საწყისის ნამდვილი პირველსაწყისის შემეცნებამდე ვერ მიმიყვანდა. ყველაფერი შედარებითით ჩემი ასკეტიკური გატაცება საშუალებას არ მაძლევდა, რეალურად დავახლოებოდი ძიების მიზანს და ჩემი მისტიკური პრაქტიკა უარყოფითი ხასიათისა გახლდათ. მე თურმე არა “წმინდა მყოფობას”, არამედ მთელი ჩემი არსის სიკვდილისკენ, ჩემი პერსონალური საწყისის განადგურებისაკენ მივისწრაფოდი.
მცნება: “შეიყუარო უფალი ღმერთი შენი ყოვლითა გულითა შენითა და ყოვლითა სულითა შენითა და ყოვლითა ძალითა შენითა და ყოვლითა გონებითა შენითა, და მოყუასი შენი, ვითარცა თავი თვისი” (ლუკ. 10:27) ­_ სრულიად მოულოდნელად, ჩემი გონების წინაშე სახარებისეულ კონტექსტში აღიმართა: ვიგრძენი, რომ ღმერთთან შერწყმა მხოლოდ სიყვარულით არის შესაძლებელი. მაშ რაღამ დამაშორა მე სახარებას: მე “მაშინ”, იმ უცნაურ წუთს მოსკოვის ერთ-ერთ ქუჩაზე სიტყვა “გიყვარდეს” უღირს ფსიქოლოგიზმად მომეჩვენა, “ახლა” ჩემს გულსა და გონებაში იგივე სიტყვა ჭეშმარიტების შემეცნებისკენ მიპყრობილი ნათელი გახდა: რეალური ერთობა მხოლოდ სიყვარულით შეიძლება განხორციელდეს. სიყვარულის სახარებისეული გაგება უფრო ღრმა და შორს მიმავალია, ვიდრე ჩვენი ფსიქიკური ან ხორციელი სიყვარული. ჩემს გონებაში ჩემი ბავშვობის ღმერთი ასე დაბრუნდა ნათელის სახით.
ქრისტიანული ცხოვრება ორ: ღვთაებრივ _ მარად ერთიან, და ადამიანურ _ მერყევ ნებათა შესაყარზე ერთიანდება. ღმერთი ადამიანს მრავალგვარად, სხვადასხვა გზით წარმოუდგება. ის მოთმინებით გველის, ადამიანის ნების წინააღმდეგ არასოდეს ძალადობს. თუ მის მოახლოებას სიყვარულით ვხვდებით, ჩვენს პიროვნულ სულს, ის კვლავაც მშვიდად და თავმდაბლად ეწვევა. როგორც ქრისტიანული რწმენის ისტორია გვიჩვენებს, შეიძლება ისე მოხდეს, რომ უფალი ადამიანს დიდი ნათლის სახით წარუდგეს. როდესაც ადამიანის პიროვნული სული ქრისტეს სიყვარულს ნათელი სახით დაინახავს, ის ნათლისკენ, ანუ მისკენ მიილტვის; ამ დიდ სურვილზე მას არ შეუძლია და არც სურს უარი განაცხადოს. მაგრამ უფალი “ღმერთი ჩუენი ცეცხლ განმლეველ არს”, ციდვიანობის გამო მასთან მიახლოება ყოველთვის მტკივნეულია. თუმცა, ჩვენი დაცემული ბუნებისათვის ტკივილთან განშორება ბუნებრივია; და ამიტომ მუდამ ვმერყეობთ _ არ ვიცით, გავყვეთ უფალს თუ არა. მეორე მხრივ, საშინელებაა მისი ნათლის მიღმა დარჩენა. ასევე დადგა საჩოთირო არჩევანის წინაშე ჩემი სულიც: არ ვიცოდი, დავრჩენილიყავი სიყალბეში, შევრეოდი ამასოფლის სინამდვილეს და ჩემთვის ხრწნადობის საბოლოო განაჩენი გამომეტანა, თუ მიმეღო ის საშინელი მოწვევა, რასაც ქრისტე მთავაზობდა. როდესაც მეორე ავირჩიე, მაშინ მოხდა ჩემი აღდგომა, და იმ ცხოვრებაში გზაზე გადავედი, რასაც ცოცხალ ღმერთში ცხოვრებისაკენ მომავალი გზა ჰქვია.
უფალმა იცის, რა დიდი იყო ჩემი შიში, როდესაც ამ აღსარებას ვწერდი. ჩემი ცხოვრების ბოლოს შემიძლია ვთქვა, რომ 33-ე ფსალმუნის სიტყვები: “მან გლახაკმან ხმა-ყო და უფალმან ისმინა მისი და ყოველთა ჭირთა მისთაგან იხსნა იგი. დაიბანაკებს ანგელოზი უფლისა გარემოს მოშიშთა მისთა და იხსნნეს იგინი. განიცადეთ და იხილეთ, რამეთუ ტკბილ არს უფალი; ნეტარ არს კაცი, რომელი ესავს მას. გეშინოდენ უფლისა, ყოველთა წმიდათა მისთა, რამეთუ არა არს ნაკლულევანებაი მოშიშთა მისთა” (ფსალმ. 33:7-10). ძნელია და არც სასიხარულოა დაინახო საკუთარი “სიგლახაკე” და შეიგრძნო შენი სიბრმავე. უდიდეს ტკივილამდე ისმინო სიკვდილის განაჩენი იმის გამო, რომ ის ხარ, რაც ხარ. თუმცა ჩემი შემოქმედის თვალში ნეტარი სწორედ იმის გამო ვარ, რომ შევძელი ჩემი არარაობა დამენახა (მათ. 5:3). დიდია მადლი, რადგან ეს სულიერი ხილვა “ცათა სასუფევლის” ჩვენთვის გახსნას უკავშირდება. იმისათვის, რომ ჩემი პიროვნება უფალს შევადარო, მე ქრისტე, “როგორიც არის”, ისეთი უნდა ვიხილო, რადგან სწორედ ამ შედარებამ უნდა დამანახოს ჩემი “არა-რაობა”. დიდი იყო და ახლაც დიდია ჩემი ზიზღი საკუთარი თავის მიმართ. მაგრამ, თუ ჩემ წინაშე არ არის მისი წმინდა ხატი, მე არ შემიძლია საკუთარი თავი მესმოდეს. მეორე მხრივ, ჩემში სწორედ ამ საშინელი შეგრძნებიდან აღმოცენდა ჩემი უკიდურესად სასოწარკვეთილი ლოცვა. მე ამ ლოცვამ ზღვა ცრემლი მომცა. მაშინ ჩემი გაჯანსაღების ვერანაირ გზას ვერ ვხედავდი; მიმაჩნდა, რომ ისეთი სახიჩრობა, რაც მე ვიყავი, არ შეიძლება ღვთის გვერდით იყოს.

და სწორედ ეს გადარეული ლოცვა, რომელიც მთელ ჩემს არსს ზარავდა, მაღალ ღმერთს იზიდავდა, და ჩემი არარაობის სიბნელე სწორედ მისი ნათლით განათდა. ღრმა მდუმარებაში მომეცა მისი მაღალი სიკეთის, მისი მაღალი სიბრძნისა და მაღალი სიწმინდის ჭვრეტის საშუალება.

ჩემი უიმედობის ჯოჯოხეთი ზეციურმა თავის დაღწევამ გააქარწყლა. ჩემში ახალი ძალები, სხვა თვალსაზრისი, სხვაგვარად მიყურადება დამკვიდრდა. აღმქმელობით შესაძლებლობებს ენით აღუწერელი ბრწყინვალების ხილვის უნარი შეემატა. მაგრამ ეს შესაძლებლობები ჯერ “ჩემი” მაინც არ იყო: ეჭვები და რყევები ჩემს მყოფობაში არ იყო დასრულებული _ მეკარგებოდა ზეყოფიერი ციალი და ისევ ჩემს სიგლახაკეს ვუბრუნდებოდი. მიუხედავად ამისა, უკვე ნათლად მქონდა გაცნობიერებული, რომ მარადიული რეალობაა ქრისტეს წმინდა ზეციური სასუფეველი და ეს რეალობა მხოლოდ ლოცვის ხანგრძლივი ღვაწლით მოიპოვება, არ მავიწყდებოდა, რომ: “დღითგან იოვანე ნათლის-მცემლისაით ვიდრე აქამომდე სასუფეველი ცათაი იიძულების; და რომელნი აიძულებდენ, მათ მიიტაცონ იგი” (მათ. 11:12).

ლოცვა-კურთხევას უნდა ვწირავდეთ უფალს, როდესაც ის, ერთი მხრივ, როგორც ცხადი და სამუდამო მოხმობა, ხოლო მეორე მხრივ, როგორც ენით აღუწერელი ღვთაებრივი ნათელი, გამოგვეცხადება. წმინდა წერილი მარადიული სატანჯველის შესახებაც საუბრობს, თუმცა რა იგულისხმება ამ სიტყვებში, ჯერ არ ვიცით, არც ის ვიცით, რა სახისაა ამ ქვეყნიდან ჩვენი გასვლის შემდეგ მოსალოდნელი სატანჯველები. მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ წმინდა წერილი კვლავაც შემდეგნაირად გვაფრთხილებს: “ხოლო ძენი იგი სასუფეველისანი განითხინენ ბნელსა მას გარესკნელსა. მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი” (მათ. 8:12). მეც ასე ვფიქრობ და მიმაჩნია, რომ მარადიულ სატანჯველში ისეთი ჯოჯოხეთი კი არ უნდა ვიგულისხმოთ, რომ ბნელი და ბილწი არსებები, ცოდვილებს სადღაც ჯურღმულში ცოცხლად შეწვავენ, ეს ადამიანის ცოდვიანობის თანმდევი წარმოდგენაა, არამედ უფალი კვლავაც გვაფრთხილებს, რომ თუ ღირსნი არ ვიქნებით, ვერ შევალთ სიყვარულის ღმერთის წმინდა სასუფეველში. ამაზე ცუდი რა უნდა იყოს?

“შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათაი” _ ასეთია უფალი იესო ქრისტეს ქადაგების დასაწყისი (მათ. 4:17). ცხოვრების ძალა სინანულში ძლიერდება და პიროვნებაში ადამის დაცემულობის შედეგად დაკარგული ღირსების განახლება ხდება, ხოლო ჩვენი სინანულის გლოვაში ცოდვით ჩაკლული იმ უნარების აღდგენა მიმდინარეობს, რომლითაც წმინდა სამებისგან გამომავალ უქმნელ ნათელს უნდა შევეგებოთ. მაგრამ აი, რა მიჩვენა ჩემმა გამოცდილებამ: ჩემი შინაგანი მძორის და უსულობის გამო გოდებამ, ღმერთში ჩემ ურყევობას არაფერი შესძინა: ცოდვა ამა თუ იმ ფორმით მაინც მამარცხებდა და საცდურით ძლეულ ჩემ სულს მძიმე ნაღვლად აწვებოდა. გარდა ამისა, ძალიან ხშირად არ მესმოდა ჩემს რწმენასა და მოქმედებაში რამდენად მართალი ვიყავი ან რამდენად შორს იყო ჩემგან ჭეშმარიტი სულიერი ცხოვრება. ეს მძიმე შეგრძნებები ადამიანებთან კონფლიქტების შემთხვევებში მიმწვავდებოდა. ჩვენ მუდმივად თან გვდევს ჩვენივე არასრულყოფილების შეგრძნება და ამ გრძნობის გამო ღმერთს ასე მივმართავთ: შენი “მონანი ვართ უხმარნი” (ლუკ. 17:10). რა თქმა უნდა, იმისათვის, რათა ჩემი გონი ყოველთვის ჯოჯოხეთში მეპყრას, როგორც ბერი, ყველაფრის გამო თვითგვემისათვის მე მზად ვარ, მაგრამ ამას უდიდესი მოთმინება ესაჭიროება. თუმცაღა, მხოლოდ ამ გზით ვახერხებთ გულის და გონის შემაწუხებელი მერყეობისაგან გათავისუფლებას. სრული ურყეობა კი ჩვენი ღმერთისა და მაცხოვრის მიერ ჩვენთვის ბოძებული დამაგვირგვინებელი საჩუქარი იქნება.

გონივრულ მიწიერ და ზეციურ ცოდნას მხოლოდ ქრისტე გვაძლევს. აი, ის ბრძანებს: “ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა”, ბერძნულად “კოსმოს” (იოან. 16:33). მან, ყოვლის გამრიგემ, როგორც ღმერთმა კი არა როგორც კაცმა სძლია სოფელს. ამასთან, კოსმოსის მძლეველი “კაცი ქრისტე იესო” ზეკოსმიური გახდა და ჩვენც იქით გვიხმობს (1 ტიმ. 2:5). ამ გამარჯვების გზა სახარების ნეტარებებია და ამ სწავლებით ჩვენც _ ადამიანებსაც შეგვიძლია ვძლიოთ სოფელს, გავხდეთ ზეკოსმიურები, ანუ ღმერთები. მაგრამ ეს მხოლოდ ღვთის ძალით, მხოლოდ უფალშია შესაძლებელი. მთელ სამყაროში ქრისტეს გარდა არავინაა, ვინც ჩვენთვის ყოფიერებისა და უსასრულობის საიდუმლოს ერთიანად წარმოდგენას შეძლებდა. არავინაა შემძლებელი მამის ერთარსი მხოლოდშობილი ძის გარდა, ცაც, დედამიწაც და ქვესკნელიც ერთიანობად წარმოაჩინოს. თუ ჩვენ მას მივსდევთ, მის სწავლებაში ღირსნი ვხდებით იმ წუთებისა, როცა ლოცვებში გაბრწყინებულებს მიწაც გვიპყრია, ქვესკნელიც, ზეცაც, მარადისობასაც ვეამბორებით. დაწერილია: “იესუ ქრისტე გუშინ და დღეს და იგი თავადი არს უკუნისამდე” (ებრ. 13:8).

სანუკვარი ზეციური ნათლით ტკბობის შემდეგ, ისე ხდება, რომ სიმძიმის შეგრძნება გვეუფლება: სულიწმიდა გვტოვებს და ჩვენი სულიერი საცხოვრისი ცარიელდება. აქამდე გვეგონა, რომ მივაკვლიეთ საძიებელს და ვფიქრობდით, რომ უკვე იდუმალებით მოცულ ღვთაებრივ სივრცეს ვჭვრეტთ… ჰოი, საკვირველებავ! ჩვენ კვლავ განძარცვულნი და უპოვარნი ვართ. თურმე ნეტარნი მაშინ ვყოფილვართ, როდესაც არცოდნის სიბნელიდან საუცხოო ნათელში გადავდიოდით; მაგრამ, როდესაც ამ მშვენიერებიდან ჩვენსავ ჩვეულ სიბნელეს ვუბრუნდებით, როდესაც კვლავ ამ ბნელში ვართ და ჩვენი ტანჯვა ისევ გაბევრდა, ახლა, ამ მდგომარეობაში, იმისათვის რათა უფლის გზამ ჩვენი გონება კვლავ გაანათოს, კიდევ მრავალმა ქარმა უნდა გადაგვიაროს. ჩვენ მიმართ თავისი უსაზღვრო სიყვარულის გამო უფალი თავის ღვთაებრივ სრულყოფილებას გვიზიარებს, მაგრამ ჩვენ, ჩვენი ბუნებრივი მიწიერი სინამდვილით ასეთ სისრულეში შესვლაზე ოცნებაც კი არ შეგვიძლია. თითქოს მუდმივად გახლეჩილ მდგომარეობაში ვიმყოფებით: მაგრამ კვლავაც და კვლავაც მთელი ძალით მარადისობისაკენ მივილტვით, თუმცა ჩვენი სხეულის უუნარობა მუდმივად გვარწმუნებს, რომ არ შეგვიძლია ვითვისებდეთ და ვიტვირთავდეთ ღვთის მიერ ბოძებული მარადიულობის სისრულეს. ისღა გვამშვიდებს, რომ რაღაც მომენტში, ღვთაებრივი ნათელი ჩვენს სულს უკიდეგანობაში გაახედებს და მიუხედავად იმისა, რომ შემდეგ კვლავ გაგვშორდება, სადღაც მაინც, ისე “როგორც მქრქალ სარკეში”, მყისიერი, მაგრამ თავისი არსით მარადიული მოვლენა, ჩვენი იპოსტასური მყოფო ბის სიღრმეში, მაინც ჩაიბეჭდება. უფალი აღსდგა, მისი სხეული განსულიერდა. ეს იმას ნიშნავს, რომ სანამ ჩვენ ჩვენს ფერისცვალებას არ გამოვივლით, ქრისტეს გზაზე მერყეობა არ მოგვშორდება.

ჩემი ასაკის ადამიანისათვის, წერაზე უფრო შესაფერისი, სიკვდილისათვის მზადება იქნებოდა. ანდა ვინ ვარ მე, იმისათვის რომ ვისაუბრო იმის შესახებ, თუ როგორ განვლო ჩემმა სულმა თავისი ყოფა? უნდა ითქვას, რომ წარსულში ამგვარი იდეა არასოდეს აღძრულა ჩემში. უფრო მეტიც: ჩემი შინაგანი პროცესების სააშკარაოზე გამოტანა არასოდეს მომსვლია აზრად: მე ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ ჩემი დაცემის შედეგი, რომელიც თავისი ინფერნალური (ჯოჯოხეთური) ბუნებით წარმომიდგა და ჩემი შინაგანი კონფლიქტის საგნად გადაიქცა, შეიძლებოდა სხვებისათვის ძალიან პრიმიტიული და სულელურიც ყოფილიყო, მაგრამ მე რაღაც ინტუიტურად ვგრძნობდი, რომ ჩემი შემთხვევა ბანალური ფსიქიატრიის საგანს ნამდვილად არ წარმოადგენდა. მაგრამ ვფიქრობ, რომ ჩემი მხრიდან მიუტევებელი პროფანაცია იქნებოდა, პროფესიონალი ექიმებისათვის მიმემართა.

ჩემი ცხოვრების დღეები ძირითადად ფართე კონტაქტების გარეშე მიედინებოდა. შესაბამისად, დასკვნებსაც სწრაფად და ადვილად ვერ ვაკეთებდი. ახლა უკვე სერიოზული შეცდომების დაშვების აღარ მეშინია. ვფიქრობს, რომ ჩვენს სინამდვილეში მილიონობით არიან სხვადასხვა პლასტებისა და ეროვნებების ადამიანები, რომლებიც, ასე თუ ისე, შინაგან წინააღმდეგობათა ისეთივე წრებრუნვაში მოქცეულან, როგორშიც მე.

მიმაჩნია, რომ ჩემ კონკრეტულ შემთხვევასთან შეხვედრა ზოგიერთი მათგანისათვის სასარგებლოც კი შეიძლება იყოს.

ყოველი ქრისტიანის ცხოვრებაში სულიერი განვითარების პროცესი სპეციფიკური, მხოლოდ მოცემული პიროვნებისათვის დამახასიათებელი რიტმისა და თანმიმდევრობის მატარებელია. მაგრამ ყველაფრის საფუძველი მაინც ისევ სულია: “ნიჭი სხვადასხვაა, მაგრამ ერთია სული. და მსახურებაც სხვადასხვაა, მაგრამ ერთია უფალი. სხვადასხვაა მოქმედებაც, მაგრამ ერთია ღმერთი, ყოვლის მოქმედი ყველაში. ხოლო თითოეულ ჩვენგანს სასიკეთოდ ეძლევა სულის გამოვლენა. ზოგს სულისაგან ეძლევა სიბრძნის სიტყვა, ზოგს _ ცოდნის სიტყვა იმავე სულით; ზოგს _ რწმენა იმავე სულისაგან, ზოგს _ ნიჭი მკურნალობისა იმავე სულით; ვის _ სასწაულთმოქმედება, ვის _ წინასწარმეტყველება, ვის _ სულთა გარჩევა, ვის _ სხვადასხვა ენა, ვის კიდევ განმარტება სხვადასხვა ენის. ხოლო ყოველივე ამის მოქმედია ერთი და იგივე სული, რომელიც იმას უწილადებს თითოეულს, რაც თვითონ ნებავს” (1 კორ. 12:4-11), ამიტომ, გვმოძღვრავს ამ საბოლოო მიზნიდან გამომდინარე, ქრისტეს მცნებებში ასახული დასკვნა: “იყავით სრულქმნილნი, როგორც სრულქმნილია თქვენი ზეციერი მამა” (მათ. 5:48). აქედან, შეიძლება ვიფიქროთ, რომ ერთი პიროვნების გზები, თუნდაც სხვა ეპოქასა, თუ სხვა შინაგან და გარეგან გარემოებებში, მაგრამ იმავე რწმენაში, შეიძლება მეორეს თანხვედრი იყოს. სრულქმნილების მცნება ყველა დროის, ადგილმდებარეობის, კულტურის, ეროვნულობისა და ნებისმიერი პირობითობის მიუხედავად ყოველი ადამიანისთვისაა ნათქვამი. სხვაგვარად, რომ ვთქვათ: ღვთის მცნებისათვის დამახასიათებელია აბსოლუტურობა.

ქრისტიანის სულიერი ცხოვრება დინამიკური ხასიათისაა. ის არასოდესაა სტატიკური: თავისი მანიფესტაციებით, ანუ მრავალმხრივი გამოვლინებებით აღურიცხავად უხვია. ერთი მხრივ ეს მისი სიმდიდრეა, ხოლო მეორე მხრივ, ის არის მაჩვენებელი ჩვენთვის ჯერ კიდევ მიუღწეველი სრულყოფილებისა: თავად ღმერთის _ წმინდა სამების ცხოვრებაში, დინამიკური და სტატიკური მომენტები მიუწვდომელ ერთიანობაში ერთმანეთს ერწყმიან. სწორედ ამ “ერთობაშია” აღთქმული ურყეობა, რომელიც ეძლევა ყველა ჭეშმარიტ აღმსარებელს.

ჩვენი სამყაროს ყოფიერება იმ მომენტს უახლოვდება, როდესაც ყოველი ჩვენგანი “ერთ წამში, თვალის დახამხამებაში… შევიცვლებით” (1 კორ. 15:52); “როცა ცეცხლმოდებული ცანი დაიშლებიან და დადნებიან ალმოდებული სტიქიონები” (2 პეტ. 3:12), როდესაც “ერთხელ კიდევ გვაუწყებს შეძრულის, როგორც შექმნილის, შეცვლას, რათა უცვლელად ეგოს შეუძვრელი. ამიტომ, შეუძვრელ სასუფეველს რომ ვღებულობთ, გვქონდეს მადლი, რომლითაც სათნოდ ვემსახურებით ღმერთს, მოშიშებით და მოწიწებით” (ებრ. 12:26-28; გამოცხ. 21:1). ადამიანს მარადიულ ღვთაებრივობად უკიდურესად დინამიკური უძვრელობა მიეცემა. სწორედ ეს არის ჭეშმარიტად “მარადიული სიმშვიდე”.

კურთხევაა იცოდე გზა

ათონზე მისვლისთანავე ერთ მეუდაბნოეს ვთხოვე, ლოცვის შესახებ ესაუბრა. მან ჩემი თხოვნა დიდ ლოცვით დაინტერესებად მიიჩნია: _ ჩვენ მხოლოდ იმის შესახებ შეგვიძლია ვისაუბროთ, რაც ჩვენი სიმაღლის ფარგლებშია, ხოლო საუბარი ისეთ საკითხებზე, რაც ჩვენს შესაძლებლობებს აღემატება, ფუჭსიტყვაობა იქნებოდაო. უხერხულობა ვიგრძენი, მაგრამ მაინც გავბედე: _ მე კი მართლაც უფრო სრულყოფილის, ანუ იმის შესახებ მინდა ვიცოდე, რასაც თვითონ ვერ ვწვდები. მაგრამ იმის გამო კი არა, რომ ჩემი თავი მეტის ღირსი მგონია, არამედ იმიტომ, რომ აუცილებლად მიმაჩნია გზის მანათობელ ვარსკვლავს ვხედავდე, რათა შემეძლოს, ჩემი გზის სისწორეს ვამოწმებდე. ძველად მეზღვაურები შორეულ ვარსკვლავს ირჩევდნენ სანიშნედ; მე კი სულისთვის მინდა მქონდეს, თუნდაც ძალიან მაღალი, მაგრამ მაინც ჭეშმარიტი საზომი, რათა იმ მცირედით არ დავკმაყოფილდე, რაც აქამდე მაქვს შეცნობილი-მეთქი. წმინდა მამა დამეთანხმა _ არა მხოლოდ დასაშვებია, არამედ საჭიროც არის, ადამიანი ასე ფიქრობდესო.

მე მუდამ მტანჯავდა სურვილი, გამეგო:

რისთვის გავჩნდი ამ სამყაროში, საით მივდივართ ადამიანები, ბოლოს და ბოლოს, სად მთავრდება ჩვენი გზა?.. ყოველივე ამის პასუხის უცოდინარობა საშინელება და დაუსრულებელი ტანჯვაა. ძიების საგანი _ დიდია. მაგრამ იმის გაფიქრებაც, რომ ძიების საგანი სრულიად მიუწვდომელია, ყოველგვარ შთაგონებას მაკარგვინებდა და სასოს წარმიკვეთდა: ვფიქრობდი, _ ეგებ ჯობდა, საერთოდ არ დავბადებულიყავი-მეთქი. გარეგნულად მშვიდად გამოვიყურებოდი, მაგრამ შინაგანი შფოთი არ მასვენებდა. არაქრისტიანულ ძიებებსაც კი ვერ გავექეცი, მაგრამ ის გამოცდილება სრული უკუნი იყო. როდესაც ექსპერიმენტები მივატოვე და მოვბრუნდი, ქრისტე შემეგება _ უფალმა მითხრა: “ნუ გეშინია, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა” (იოან. 16:33). და კიდევ: “სასუფეველი ცათაი იიძულების; და რომელნი აიძულებდენ, მათ მიიტაცონ იგი” (მათ. 11:12). მაცხოვრის ამ სიტყვებმა ჩემს გულში ულევი შთაგონების ძალა დაამკვიდრა. სიძნელეების ძალიან არ მეშინოდა და იმ სიგიჟის შინაარს ვგრძნობდი, რომლის მიხედვითაც უნდა მემოქმედა და სოფელი მეძლია. ვიგრძენი, რომ “ის არის გზა”, გადავწყვიტე, ქრისტეს გამარჯვება ჩემად მექცია. ყოველი ჩვენგანი ამისთვის უნდა იყოს მოწოდებული, და შესაძლოა, გარკვეულ მომენტში ჩვენ წინაშე დადგეს ამოცანა _ სოფელს ერთპიროვნულადაც კი დავუპირისპირდეთ. განა არ მიატოვა ქრისტე ყველამ (იოან. 16:32), თვით მამამაც კი? (მათ. 27:46).

მალე ქრისტეს სწავლების უჩვეულობაც განმიცხადდა. ერთი მხრივ, ჩემს არარაობას ტკივილამდე განვიცდიდი; მეორე მხრივ, მე _ ეს არარაობა, დაუსაბამოსკენ მივისწრაფოდი. ვგრძნობდი, რომ უფლისადმი ლოცვას მტკიცედ ეპყრა ჩემი ღვთისმაძიებელი _ აბსოლუტს მიპყრობილი სული, ოღონდ არა ფილოსოფიურად და განყენებულად, როგორც ეს ადრე ხდებოდა, არამედ სული, რომელიც ახლა უკვე ცოცხალი და პიროვნული იყო. მე უკვე არა მხოლოდ ცნობად ვიღებდი, არამედ გასაგები ხდებოდა, რომ უფალი ჯოჯოხეთში ჩავიდა, შემდეგ “ამაღლდა ზეცად და მჯდომარე არს მარჯუენით მამისა”, მე ვაცნობიერებდი, რომ ქრისტეშია სრული შესაქმე და რომ ჩვენი გზა იესოა.

ნათქვამია: “გეწოდოს სახელი შენი ღმრთისა მიერ უკუნისადმე, მშვიდობა სიმართლისა და დიდებაი ღმრთისმსახურებისა. აღდეგ, იერუსალემ, და დადეგ მაღალსა ზედა” (ბარ. 4:4-5). ჩვენ კი, ქრისტიანები, ღვთის მიერ მრავალგზის მეტად ვართ კურთხეულნი, ვიდრე ყველა წინასწარმეტყველი და მართალი, რომელიც ქრისტეს მოსვლამდე ცხოვრობდა დედამიწაზე. როდესაც ამ ჭეშმარიტებას ჩავწვდებით, მადლიერად შევღაღადებთ: “ნეტარ ვართ ჩვენ, ქრისტიანთა კურთხეულო მოდგმავ, ახალო ისრაელო, რადგან ღმერთმა თავად ინება ჩვენთან შეერთება იმდენად, რომ ის და “ჩუენ ერთ ვართ” (შეად. იოან. 17:21-23).

ზუსტად ამას ამოწმებს თავად უფალი, როდესაც ბრძანებს: “ხოლო თუალნი თქუენნი ნეტარ არიან, რამეთუ ხედვენ, და ყურნი თქუენნი, რამეთუ ესმის. ამენ გეტყვი თქუენ, რამეთუ მრავალთა წინასწარმეტყუელთა და მართალთა გული-უთქუმიდა ხილვად, რომელსა თქუენ ხედავთ, და არა იხილეს, და სმენად, რომელი თქუენ გესმის, და არა ესმა” (მათ. 13:16-17). მოციქული პეტრე წერდა: “რომელთა-იგი გამოეცხადა, რამეთუ არა თავთა თვისთა, არამედ თქუენ გმსახურებდეს მას, რომელ-ესე აწ მიგეთხრა თქუენ მახარებელთა მათ თქუენთა მიერ სულითა წმიდითა მოვლინებულითა ზეცით, რომლისათვის გული უთქუამს ანგელოზთა ხილვად” (1 პეტ. 1:12). ხოლო პავლე მოციქული ამტკიცებდა, რომ მოციქულებს ქრისტეს საიდუმლოებათა შეცნობის ნიჭი სულიწმიდათი მიეცათ _ “რომელი ნათესავსა სხუასა არა გამოეცხადა ძეთა კაცთასა, ვითარ-ესე აწ გამოეცხადა წმიდათა მისთა მოციქულთა და წინაწარმეტყუელთა სულითა წმიდითა” (ეფ. 3:5); იმისათვის, რათა მომხდარიყო ყოველი ხალხის “ხარებად გამოუკულეველი იგი სიმდიდრე ქრისტესი” (ეფ. 3:8). ისევე, როგორც მოციქული პეტრე, მოციქული პავლეც მიუთითებს ამ საიდუმლოს ისეთ უსაზღვრო სიღრმეებზე, რომელიც ზეციურ უხორცო გონთათვის: უფლებათა და ძალთათვისაც კი, მხოლოდ ეკლესიის მეშვეობით არის მისაწვდომი: რადგან ჩვენი რწმენით გვაქვს, რწმუნება და საიმედო წვდომა ჩვენ უფალ იესო ქრისტეში (შეად. ებრ. 12:22-24): “ყოველნი იწამნეს სარწმუნოებით და არა მოიღეს აღნათქუემი იგი, რამეთუ ღმერთმან ჩუენთვის უმჯობესი წინასწარ განიგულა, რაითა არა თვინიერ ჩუენსა სრულ იქმნენ” (ებრ. 11:39-40).

ჩვენი ლტოლვა უმაღლესი სიკეთისაკენ, ბუნებრივია, მაგრამ ჩვენთვის გზა ჩვენი ცოდვების ქვესკნელში ჩაძირვიდან იწყება. მონანიე მოციქულმა პავლემ ქრისტეს შესახებ თქვა: “ხოლო “აღსლვაი იგი” რაი-მე არს, არა თუ ესე, რამეთუ შთახდა იგი პირველად ქუესკნელთა ქუეყანისათაი რომელი გარდამოხდა, იგივე არს, რომელი ამაღლდა ზედა ყოველთა ცათა, რაითა აღავსნეს ყოველნი” (ეფ. 4:9-10). დაცემის შემდეგ ჩვენი გზაც სწორედ ასეთია.

ჩვენს ცნობიერებაში ჯოჯოხეთამდე ვეშვებით, რადგან იმ მომენტიდან, როდესაც ჩვენ წინაშე მარადიული ადამიანის ხატი წარმოდგება, ჩვენივე დაცემულობის განცდა ჩვენთვის უფრო მეტად მწვავდება და ამ დროს, დიდი მჭმუნვარება გვეუფლება. სულიერი განცდები, რომლებზეც დრო არ მოქმედებს, ყოველგვარ ფიზიკურ სნეულებაზე მძიმეა. ასეთ განცდებში ზეციური დახმარება მხოლოდ უკიდურესად დაძაბული ლოცვით მოიღვაწება. ღმერთს ჩამოშორებული ვნებას დამონებულები სამშვინველის შიგნიდან უფალს უნდა ვევედრებოდეთ: “მოდი და დამიხსენი სიკვდილის ტყვეობიდან… მოდი და ჩემგან ყოველგვარი ბოროტება გააგარევე… მოდი და თავად შენ დაამკვიდრე ჩემში შენთვის სასურველი: რადგან მე რაიმე სიკეთის ქმნად  უძლური ვარ: მე ტყვე ვარ საძაგელი ჯურღმულისა”.

ბოროტებასაც და სიბნელესაც სხვაგვარად ამპარტავნება ჰქვია. უფალმა თავისი ქადაგება იქ _ იმ მიწაზე დაიწყო, სადაც სინანულის მოწოდება ისმოდა. ბერძნული სიტყვა _ μετάνοια _ ჩვენი ცხოვრების-ადმი გონივრულ მიდგომაში რადიკალური ცვლილების შეტანას გულისხმობს, ეს არის ძველი მსოფლმხედველობიდან იკონოგრაფიული პერსპექტივით _ “უკუქცევით” (სადაც ზოგიერთი წინა პლანზე გამოხატული სახეები ან საგნები, მათ უკან მყოფზე გაცილებით მცირე ზომისაა; რადგან ხატზე მთავარი ყოველთვის დიდად არის გამოსახული (რ. ჩ.)): მორჩილებასა და თვინიერებაში უფალს მიახლება; რადგან უკუნ სიბნელემდე სწორედ ამპარტავნებამ და სიამაყემ მიგვიყვანა. ასე იწყება ჩვენი სინანული, რომელსაც მიწიერ ცხოვრებაში არა აქვს ბოლო: დასასრული ზეცად ამაღლებულ ქრისტე-ღმერთს მიმსგავსება და სრულყოფილ მორჩილებაში _ ჩვენი განღმრთობის აღსრულებაა.

როდესაც ღმერთი გვიხმობს, მაშინ მწარედ მონანული ლოცვა ყოვლისმშთანთქმელი ხდება. გონსა და გულში ღვთის წმიდათა წმიდას მიკვლევის წყურვილის გარდა აღარაფერი რჩება. და მოულოდნელად სასწაული ხდება: მოდის ის, რაზეც არ გიფიქრია, რაც არ გსმენია, რაც შენს გულშიც კი არასოდეს აღძრულა: ჩვენი ბნელეთის სიღრმე უქმნელი მზის სხივით ნათდება, როგორც დაწერილია: “რომელი თუალმან არა იხილა, და ყურსა არა ესმა, და გულსა კაცისასა არა მოუხდა, რომელი განუმზადა ღმერთმან მოყუარეთა თვისთა” (1 კორ. 2:9). ასეთი მზის ნათელის შესახებ შეიძლება კი რაიმე ითქვას? ის, უქმნელი ნათელი, გულს აცხრობს და აამებს; ახლის ჭვრეტით გონს განასწავლებს და აქამდე მომაკვდავი გული უხრწნელ ცხოვრებას ეზიარება.

ღვთის სიყვარულს სული დაჟინებით მიელტვის. ჩვენი ფსიქოლოგიური არსი, ამგვარ ლოცვას ეზიარება, მაგრამ მასთან მხოლოდ დრომდე _ მისი შესაძლებლობების ამოწურვამდე შეიძლება იმყოფებოდეს. როდესაც მლოცველის წადილი ღმერთამდე აღწევს, გულს ცეცხლი ედება, ლოცვას ყველაფერი უცხო ჩამოშორდება და მიზანსწრაფულად ღმერთისაკენ მიემართება. ამ დროს მლოცველმა შეიძლება საკუთარი სხეულისა და მთელი გარემოს შეგრძნება დაკარგოს. არ შემიძლია, ზუსტად ავხსნა ეს როგორ ხდება, მაგრამ ვიცი, რომ ამ ზღვარს იქით გადასვლა ყველამ ვერ შეძლო. ბევრი მისულა აქამდე, მაგრამ შიშს მოუცავს და უკან დაუხევია. სხვებს, ლოცვით გატაცებულთ, ვერაფერი შეუგრძნიათ და მიწიერებას მოწყვეტილნი თვითშეუცვნელად ყოფიერების სხვა სფეროში ყოფილან “ატაცებულნი”. ღვთის ხელი ამას ისეთი მოკრძალებით აკეთებს, რომ იმის მსგავსად, როგორც ადამიანი ჩაძინებას ვერ შეიგრძნობს, ისევე ვერ გრძნობს ამ ატაცებას. მხოლოდ ჩვეულ ყოფაში დაბრუნების შემდეგ ხვდება, რომ მისი სული გასცდა ჩვეულ მდგომარეობას და ღმერთს შეუერთდა. ამ მოვლენის შემდეგ ყველაფერი მიწიერი მყიფე და ძალიან დროებითია. პიროვნული სული კი თავისი არსებობის მიზანს ღმერთთან, ღმერთში და მარადიულობაში ღმერთთან ერთად ყოფნაში ხედავს.

იშვიათია ისეთი პიროვნული სული, რომელიც გაბედავს, ამ დაცემულ ქვეყანაში ფართო მასების მიერ გატკეპნილ ბილიკს გადაუხვევს და ცხოვრებას, ქრისტეს მცნებებით დაიწყებს. უეჭველია, იმის რწმენა, რომ იესო ღმერთია, ადამიანში სულიერ გამბედაობას აღძრავს. ზოგიერთი უფლის გზაზე მოსიარულე მოულოდნელად შეიძლება ისეთი უძირო უფსკრულის პირას აღმოჩნდეს, საიდანაც უკან დასაბრუნებელი გზაც კი არ იპოვება. იმისათვის, რომ ღვთაებრივ მარადიულობას მივაღწიოთ, ცხადია, ამ უფსკრულს უნდა გადავაბიჯოთ. ისე, კაცი გულწრფელად რომ დაფიქრდეს, რა ძევს მის გონებაში? უმეცრების ღრმა ჯურღმულის, სიკვდილისათვის განწირული უიმედო ჭმუნვისა და ამ გრძნობაზე სიბნელის სახით გადაფარებულ ამა სოფლის შეგრძნებების გარდა, ვერაფერს აღმოაჩენს (ამ შეგრძნებებს შეადარეთ: 1 ტიმ. 1:13-14; დაბ. 2:17; ლუკ. 22:53). ჯურღმულს რომ გადავაფრინდეთ, საჭიროა, ჩვენს თავში მადლმოსილი აღტყინებიდან გამომავალი ენერგია მოვიძიოთ; ასეთ შემთხვევაში ღვთის მადლი „გამბედაობას“ და სიმტკიცეს გაგვიძლიერებს. სადღაც შორს ნათელი გამოგვიჩნდება. წარმოიდგინეთ, რომ აღუწერელი ძალით მივილტვით მისკენ და მზად ვართ, ჩვენი მაცხოვრის, იესო ქრისტეს წმინდა სახელის მოწოდებით შეუცნობელში გადავეშვათ. და აი! ბნელ სივრცეში უჩინარ კლდეებზე დანარცხების ნაცვლად, აღმოჩნდება, რომ უფსკრულს ზემოთ, უხილავ ხელს ციმციმ ვუპყრივართ. ცოცხალი ღმერთის ამ სიყვარულის ხელის გარეშე არც ერთ ადამიანს არ შეუძლია ისეთი უკუღმართი ქარიშხლების ცვალებადობა გაიაროს, რომლებშიც ადამიანის სამშვინველი ამ ნახტომში აღმოჩნდება. ჩვენი სხეული მიწიდან არის აღებული და ყოველი ჩვენგანი, კაცობრიობის მთლიანი სხეულის ისეთი მცირედი ნაწილაკია, რომელსაც ძალიან უჭირს გამოცალკევება, მით უმეტეს, როდესაც საქმე ისეთ სინამდვილეს შეეხება, რომელშიც თითქმის მთელი სამყარო მიწიერი ძალაუფლების კონტროლს არის დაქვემდებარებული. გაჭირვებაში დამხმარედ არ ივარგებენ „მთავარნი ამის სოფლისანი“: ყოველი მათი ქედმაღლური დაპირება ან დახმარება ჩვენთვის საკუთარ თავისუფლებაზე უარის თქმით დამთავრდება (შეად. იოან. 14:30). ყველაზე საუკეთესო „რისკი“ _ შენი პიროვნული გზის ძიების პროცესია, სადაც უფალს და ჩვენთვის, მის უფრო ახლობელ ხატს _ იესო ქრისტეს, ბავშვივით უნდა მიენდო.

„გესმა, რამეთუ ითქუა პირველთა მათ მიმართ: არა კაც-ჰკლა“ (გამ. 20:13; მათ. 5:21)… „ხოლო მე გეტყუი თქუენ, რამეთუ რომელი განურისხნეს ძმასა თვისსა ცუდად, თანა-მდებ არს სასჯელისა“ (მათ. 5:22)… „გესმა, რამეთუ ითქუა: არა იმრუშო“ (გამ. 20:14; მათ. 5:27). „ხოლო მე გეტყუი თქუენ, რამეთუ ყოველი რომელი ხედვიდეს დედაკაცსა გულის-თქუმად მას, მუნვე იმრუშა მის თანა გულსა შინა თვისსა“ (მათ. 5:28)… „ხოლო მე გეტყუი თქუენ არა ფუცად ყოვლადვე ნუცა“ (მათ. 5:34)… „ხოლო მე გეტყუი თქუენ: არა წინა-აღდგომად ბოროტისა“ (მათ. 5:39)… „გესმა, რამეთუ თქუმულ არს: შეიყუარო მოყუასი შენი და მოიძულო მტერი შენი“ (ლევ. 19:17-18; მათ. 5:43). „ხოლო მე გეტყუი თქუენ: გიყუარდედ მტერნი თქუენნი და აკურთხევდით მწყევართა თქუენთა და კეთილსა უყოფდით მოძულეთა თქუენთა და ულოცევდით მათ, რომელნი გმძლავრობდენ თქუენ და გდევნიდენ თქუენ“ (მათ. 5:44); „უკუეთუ ვინმე დაჰხსნეს ერთი მცნებათა ამათგანი უმცირესთაი და ასწავოს ესრეთ კაცთა, უმცირეს ეწოდოს მას სასუფეველსა ცათასა; ხოლო რომელმან ყოს და ასწავოს, ამას დიდ ერქუას სასუფეველსა ცათასა. ხოლო გეტყუი თქუენ: უკუეთუ არა აღემატოს სიმართლე თქუენი უფროის მწიგნობართა და ფარისეველთა, ვერ შეხუიდეთ სასუფეველსა ცათასა“ (მათ. 5:19-20).

მე მქონდა დიდი შიში და ვფიქრობდი, რომ თუ დავარღვევდი რომელიმე მცნებას, დავიღუპებოდი. იმ მძიმე, მაგრამ მიმადლებულ წლებში, ჩემთვის მცნებებით „ცხოვრება“ ორი კიდის დამაკავშირებელ ისეთ ბაგირზე სიარულს წააგავდა, რომელიც უფსკრულზე იყო გადაჭიმული. მალე ამ წარმოსახვამ ჯვარცმის დროს, ქვეყნიერებაზე მცხოვრებ ურთიერთდაპირისპირებულ ხალხების გამაერთიანებელი, ქრისტეს გაშლილი მკლავების სახე შეიძინა: ყველაფერი, რაც ჩემს თავს ხდებოდა, ჩემ პიროვნებას უზომოდ აღემატებოდა, მე კი, მაცხოვრის სწავლებით, „ჯვარცმულობას“ შევიგრძნობდი. სასოწარკვეთილს, ლოცვებში თვალწინ ცასა და დედამიწას შორის ჯვარცმული ქრისტეს სხეული წარმომიდგებოდა. ქრისტიანის გზა _ ჯვარცმაა, უფალი ბრძანებს: „რომელსა უნებს შემოდგომად ჩემდა, უვარ-ყავნ თავი თუისი და აღიღენ ჯუარი თუისი და მომდევდინ მე“ (ლუკ. 9:23). ასე ერწყმის პიროვნულ სულში „გზის შეცნობის“ სათუთი სიყვარული და შიში უზომოდ დიდი მიზნის აღსრულებისა.

მათ მსგავსად, ვინც ჩვენგან იმ ქვეყნად გავიდნენ და მცდელობასაც არ ავლენენ, ჯერ კიდევ ამქვეყნიურებს, თავიანთი იმქვეყნიური გამოცხადებით მიღებული დიდებული ცოდნა გაგვიზიარონ; მეც, შეუძლებელი იქნებოდა, ისეთი საშინელი პრივილეგიის შეგრძნების, სიტყვიერად გადმოცემის სურვილი გამჩენოდა, რაც საიდუმლოებით მოცულ, ბაგირზე სიარულთან არის დაკავშირებული.

საკუთარ პიროვნებაში ღვთისა და ადამიანის გამაერთიანებელი უფალი, მის მიერ განვლილი გზისკენ მოგვიწოდებს. ვნებათა ერთი ნაწილის გადამლახველი და მისი მოწოდებით ამ მაღალ გზაზე დამდგარი ჩვენი სული, აქამდე უხილავი და წარმოუდგენელი ღვთაებრივი ყოფის მჭვრეტელი ხდება. როგორც დედამიწის მიზიდულობას მოწყვეტილი „ზეციური მექანიკის“ პირობებში აღმოჩენილი ადამიანის მძიმე სხეული შეიძლება, აქამდე მიწიერებისათვის წარმოუდგენელი სიჩქარით მოძრაობდეს, ამ დროს ჩვენი სულიც ისევე გადაადგილდება, უკვდავების დამადასტურებელი ჭეშმარიტების, უპიროვნებო ნათლით გასხივოსნებულ უსასრულო „გონიერ“ სივრცეში. ადამიანის გონებას აქ უკვე განუმეორებელი სიღრმეებისა და მოცულობების ჭვრეტის უნარი ეძლევა.

ღვთაებრივი სიყვარულის გულით შეგრძნება _ ციური უძირობის ზღვარსა და მაღლით შობილ უსასრულობას შორის პირველი წინ გადადგმული ნაბიჯია. ეს სიყვარული, როგორც ჭეშმარიტება, როგორც ნათელი, როგორც სასუფეველი აღიქმება.

ჩვეულებრივ მსოფლშეგრძნებაში დაბრუნებული, უწინარესად, დაკარგულის გამო, პიროვნული სულის ტკივილს განიცდი: გეუფლება გრძნობა, თითქოს დაკარგულის დაბრუნებაც კი აღარა სურს, თუმცა ღვთის სიყვარულის შეგრძნება შენ მიმართ, ჯერაც არ არის განელებული.

ქრისტემ ჩვენ ყველაფერი გვიბოძა: მან გვაზიარა წმინდა სამების უდიდეს საიდუმლოს, წარმოგვიდგინა მამა ღმერთი (იოან. 14: 8-9); მისი წყალობით მივიღეთ და შევიცანით სულიწმიდა და უცდომლად შეგვიძლია ამოვიცნოთ, როდის მოქმედებს ჩვენში მამისგან გამომავალი მესამე იპოსტასი და არა რაიმე სხვა ისეთი ძალა, რომელიც გამოუცდელს შეიძლება ღვთაებრივ სულადაც მოეჩვენოს. იესო ქრისტეს დხმარებით, ქრისტეში მაქსიმალური კონკრეტულობით დავინახეთ ღვთის მსგავსი ადამიანის პირველხატი. და ამიტომ, მიწიერ შედარებითობასა და ზეციურ აბსოლუტურობაში, ჩვენი ცხოვრების საფუძველი ქრისტეს გარდა, აღარაფერი და აღარავინ აღარ შეიძლება გახდეს. მაცხოვრის სიტყვები: „ყოველნი, რომელნი ჩემსა პირველად მოვიდეს, მპარავნი იყვნეს და ავაზაკნი, არამედ არა ისმინეს მათი ცხოვართა“ (იოან. 10:8) _ ჩვენთვის მოცემული მისი ნამდვილობის ნათელ ხატად წარმოგვიდგება. ეს სიტყვები ისეთსავე პერსპექტივაში უნდა გვესმოდეს, როგორც ჩვენი ცხოვრების სხვა მიმართულებით არის ნათქვამი: „მტერ იყვნენ კაცისა სახლეულნი თუისნი“ (მათ. 10:36). მათ _ „ჩვენი ოჯახის წევრებს“ _ ჩვენ ვუყვარვართ, ჩვენც გვიყვარს ისინი; მაგრამ, როდესაც ისინი ღმერთსა და ჩვენს შუა აღმოჩნდებიან, ჩვენ არ შეიძლება მათ მივყვებოდეთ, რადგან ისინი ერთადერთ სწორ გზას აგვარიდებენ და თავისდაუნებურად, ისინი ჩვენს „მტრებად“, „მპარავებად“ და „ავაზაკებად“ გადაიქცევიან.

სახარების მცნებებით ცხოვრება, მართალია _ მტკივნეულად, მაგრამ ნელ-ნელა მაინც ბევრი მარადიული და ზოგად საკაცობრიო პრობლემისგან განტვირთვის საშუალებას გვაძლევს. არ გაგიკვირდეთ, ეს მართლაც ასეა: ყოველი ცალკეული პიროვნების გადარჩენის გზა სწორედ აქ არის, სწორედ ეს არის ქრისტეს სახელით გაერთიანებული ჯგუფებისა და ხალხების გამოხსნის საშუალება, „რამეთუ ესე არს ჭეშმარიტად მაცხოვარი სოფლისაი, ქრისტე“ (იოან. 4:42; მათ. 12:21). არ არის და არც შეიძლება არსებობდეს ისეთი მდგომარეობა, როდესაც მას არ ძალუძს გადაგარჩინოს. როდესაც ამას ვამბობთ, არ ვგულისხმობთ, რომ ამა თუ იმ დაავადებას ის უეჭველად განკურნავს, ადამიანს გაათავისუფლებს რაიმე ფიზიკური, მატერიალური თუ მორალური პრობლემისგან, მოძალადეებისგან და სხვა ისეთი ბოროტებისა და ძალადობისგან, რაც დამღუპველად მოიაზრება. თუმცა ყველაფერი მის ხელთაა. ჭეშმარიტი ხსნა და გადარჩენა იმაში მდგომარეობს, რომ ქრისტიანი ყველა გარემოებაში უფლის სიყვარულში უნდა რჩებოდეს. ისევე, როგორც იესომ შეინახა ყოველი მცნება, დარჩა ამ მცნებებში, დარჩა მამაში და დარჩა სიყვარულში (შეად. იოან. 15:10). ჩვენ, ყველამ, ვიცით, ჩვენს გვერდით მიწიერად ყოფნის ბოლო დღეებში რა ტანჯვა გამოიარა იესომ. მიუხედავად ამისა, უშუალოდ სიკვდილის წინ უფალმა თავის მოწაფეებს უთხრა: „ამას გეტყოდე თქუენ, რაითა სიხარული ჩემი თქუენ თანა ეგოს, და სიხარული თქუენი სავსებით იყოს“ (იოან. 15:11). და კიდევ: „ამინ გეტყუი შენ: დღეს ჩემ თანა იყო სამოთხესა“ (ლუკ. 23:43).

ყოველგვარმა სიყვარულმა გამოცდა უნდა გაიაროს და ჭეშმარიტი მეგობარი ჭირში უნდა გამოიცადოს. სიყვარული მაშინ იქცევა სრულყოფილებად, როდესაც სიკვდილზე ძლიერი გახდება. ასეთი „გამოცდის“ შემდეგ, ყოველი ჩვენგანის გარდაუვალ მიწიერ სიკვდილზე _ მარადისობაში გარდაცვალება იმარჯვებს და ეს ადამიანს აძლევს უნარს, „სასუფეველი შეუძრველი“ (ებრ. 12:28) დაიპყრას.

ქრისტიანის თავდაუზოგველობა დასაწყისში მისი შინაგანი ბუნებისკენ არის მიმართული; მაგრამ სრულყოფილების ჟამს ის უკვე ყველასათვის _ სრული ადამიანისათვის ლოცულობს. სიყვარულის პირველი ტალღა ღვთისაკენ არის მიმართული; მეორე _ მოყვასისაკენ. როგორც ძეში მამა ღმერთისადმი სიყვარულმა მიაღწია თავის აბსოლუტურობას, ისევე „ბოლომდე“ მიდის ადამიანის მიმართ ეს სიყვარული (შეად. იოან. 15:10-15; 13:1). თავისი მცნებებით სწორედ ეს გვასწავლა უფალმა.

სახარებაში ჩამოყალიბებულ სწავლებათა ღვთაებრივ წარმომავლობაზე კიდევ ის მეტყველებს, რომ ამ სწავლებათა მატარებლები მათი კულტურული დონის მიუხედავად დაუსაბამო ცოდნას გულით ატარებენ: „აღგიარებ შენ, მამაო, უფალო ცისა და ქუეყანისო, რამეთუ  დაჰფარე ესე ბრძენთაგან და მეცნიერთა და გამოუცხადე ესე ჩჩჳლთა. ჰე, მამაო, რამეთუ ესრეთ სათნო-იყო შენ წინაშე“ (ლუკ. 10:21). მოციქულებს, რომლებიც ჩვილები იყვნენ ადამიანურ სწავლებაში , ქრისტემ უმთავრესი ჭეშმარიტებების რეალური ცოდნა მისცა (შეად. იოან. 17:3).

ვინც შეიცნო მამა, რომელიც ზეცაშია, მასში მარადიული ცოდნაა დაუნჯებული: „… გიხაროდენ, რამეთუ სახელები თქუენი დაიწერა ცათა შინა“ (ლუკ. 10:20).

ქრისტიანულად ცხოვრება შეუძლებელია, ქრისტიანულად მხოლოდ სიკვდილია შესაძლებელი, მაგრამ იმ სიკვდილით, რასაც ამქვეყნიურობისათვის სიკვდილი ჰქვია. ეს კვდომა არც ადვილად და არც უბრალოდ შეიძლება განხორციელდეს ამის შესახებაა ნათქვამი: „იგი იწრო არს ბჭე და საჭირველ გზაჲ, რომელი მიიყვანებს ცხორებასა, და მცირედნი არიან, რომელნი ჰპოებენ მას“ (მათ. 7:14).

ყველაფერ იმას, რაც ამ დრომდე კაცობრიობას შეუქმნია, სახრება ერთმნიშვნევლოვნად აღემატება. როგორ უნდა გათავისუფლდე იმ საშინელი დაავადებისაგან, რომლითაც ადამის მოდგმის მტერმა, ადამიანი თავისი არსებობის საწყისშივე დააზარალა (დაბ. 3: 1-6)? რა გზით შეიძლება ადამიანებს გააგებინო, რომ ის უკიდურესობამდე უჩვეულო ადამიანი, – იესო ქრისტე – ჭეშმარიტად დაუსაბამო ღმერთია, ყოველი არსების შემომქმედია, ის არის, რომელიც მოსეს გამოეცხადა სახელით „მე ვარ“? რომელი ჭკუათმყოფელი შეიძლება მივიდეს იმ უგუნურობამდე და ღმერთად ადამიანი აღიაროს ის, რომელიც დამნაშავეთა მიერ არის ჯვარცმული?.. მეორე მხრივ, ვერაფერს იზავ, ის ვინც ქრისტეს ღმერთობას ვერ დაიჯერებს, ვერც ერთი სხვა გზით  განღმთობა ვერ ეზიარება. ასეთი ღმერთი შეიძლება – მხოლოდ გულით წმინდა ბავშვებმა ან ისეთმა იწამოს, ვინც თავისი დაცემულობა და არარაობა გააცნობიერა და ინტუიციურად ღმერთი თავისიანად შიგრძნო. ქრისტე იმათ სწამთ, ვისაც სწამს საკუთარი პიროვნების განღმრთობისა. რწმენა და ურწმუნოება, ზოგადად ადამიანის შესახებ მაღალ ან დაბალ წარმოდგენასთან პირდაპირ არის დაკავშირებული. მორწმუნისათვის იესოს ჯვარცმა, ანუ ის თუ რისთვის და როგორც იქნა ქრისტე ჯვარცმული, უმნიშვნელოვანესი მტკიცებულებაა მისი ღმერთობისა. შეხედეთ, როგორ გააცნობიერა ეს მოწმობა ქრისტიანთა ყოფილმა მტერმა პავლემ. „რამეთუ მომავლინა… სახარებად, არა სიბრძნისა სიტყჳთა, რაჲთა არა ცალიერ იყოს ჯუარი იგი ქრისტესი. რამეთუ სიტყუაჲ იგი ჯუარისაჲ წარწყმედულთა მათთჳს სიცოფე არს, ხოლო ჩუენ ცხორებულთა… ძალ ღმრთისა არს. რამეთუ წერილ არს: წარვწყმიდო სიბრძნე იგი ბრძენთაჲ და მეცნიერებაჲ იგი მეცნიერთაჲ შეურაცხ-ვყო… არა განაცოფა ღმერთმან სიბრძნე იგი ამის სოფლისაჲ? რამეთუ ვინაჲთგან სიბრძნჲთა მით ღმრთისაჲთა ვერ იცნა სოფელმან სიბრძნითა თჳსითა ღმერთი (მის ქმნილებაში), ჯერ-იჩინა ღმერთმან ქადაგებითა მით სისულელისაჲთა ცხორებაჲ მორწმუნეთაჲ მათ. ვინაჲთგან ჰურიანიცა სასწაულსა ითხოვენ, და წარმართნი სიბრძნესა ეძიებენ. ხოლო ჩუენ ვქადაგებთ ქრისტესა ჯუარ-ცუმულსა: ჰურიათა სამე საცთურ, და წარმართთა სისულელე. ხოლო მათვე ჩინებულთა ჰურიათა და წარმართთა ქრისტე ღმრთისა ძალ არს და ღმრთისა სიბრძნე. რამეთუ სულელი იგი ღმრთისაჲ უბრძნეს კაცთა არს, და უძლური იგი ღმრთისაჲ უძლიერეს კაცთა არს… ხოლო სიბრძნესა ვიტყჳთ სრულთა მათ მიმართ, ხოლო სიბრძნესა არა ამის სოფლისასა… არამედ ვიტყჳთ სიბრძნესა ღმრთისასა, საიდუმლოდ დაფარულსა მას, რომელი-იგი პირველადვე განაჩინა ღმერთმან უწინარეს საუკუნეთა სადიდებელად ჩუენდა. არამედ ვიტყჳთ სიბრძნესა ღმრთისასა, საიდუმლოდ დაფარულსა მას, რომელი-იგი პირველადვე განაჩინა ღმერთმან უწინარეს საუკუნეთა სადიდებელად ჩუენდა… ჩუენ ღმერთმან გამოგჳცხადა სულისა მიერ თჳსისა… ხოლო ჩუენ სული არა ამის სოფლისაჲ მოგჳღებიეს, არამედ სული იგი, რომელ არს ღმრთისაგან“ (1 კორ. 1:17-25; 2:6-12).

ჩვენ ვსულმოკლეობთ, მაგრამ ქრისტე გვეუბნება: „ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ (იოან. 16:33). თუ მან სძლია „სოფელს“ (ბერძ. „კოსმოსს“), ეს ნიშნავს, რომ ის, არა მხოლოდ როგორც ღმერთი, არამედ, როგორც ადამიანი, მაგრამ უკვე ზექვეყნიური, ქმნილებაზე მაღლა დადგა. და ყოველი ვისაც სწამს იგი, სინანულში „ცოდვის სჯულზე“ გამარჯვებული (შეად. რომ. 7:23), ემსგავცსება ქრისტეს და თვითონაც ზექვეყნიური ხდება.

მამაო „სიტყუანი, რომელნი მომცენ მე, მივსცენ მათ… ცნეს ჭეშმარიტად, რამეთუ შენგან გამოვედ, და ჰრწმენა, რამეთუ შენ მომავლინე მე. მამაო, რომელნი-ესე მომცენ მე, მნებავს, რაჲთა, სადაცა მე ვიყო, იგინიცა ჩემ თანა იყვნენ, რაჲთა ხედვიდენ დიდებასა ჩემსა, რომელი მომეც მე, რამეთუ შემიყუარე მე უწინარეს სოფლის დაბადებისა“ (იოან. 17:8, 24).

ჭვრეტდე ამ დიდებას ნიშნავს – თავად ამავ დიდებაში იყო. იმისათვის, რათა ოდნავ მაინც შეიგრძნო: „ვინ არს ესე?“ (მათ. 21:10), მისივე მცნებებში დამკვიდრებით აუცილებლად მასვე უნდა მიემსგავსო. ვინც მთელი რწმენით მას არ გაჰყვა, ვინც ყოვლითა გულითა და ყოვლითა გონებით იგი არ შეიყვარა, ვინც მისი სიყვარულის გამო საკუთარი ეგო არ მიატოვა, საკუთარი უგუნურების გამო მის განკითხვას ნუ შეეცდება (შეად. 1 კორ. 2:14). აქ მართალი დუმილი სჯობს, რადგან მასში, ღმერთის ძესა და მამის დიდებაში არაფერია განსაკითხავი. თუ მეცნიერებასა და ხელოვნებაში გენიოსის ან ვირტუოზის  შესაფასებლად რამენაირად დარგთან უნდა იყო დაახლოვებული; იგივეს მოითხოვს სულიერების გაგებაც. მაგრამ ვინც გულრწფელად იტყვის, სურს რომ თავისი ცოდნა უფლის კლდეზე ააშენოს (მათ. 7:24-29), ის ნელ-ნელა უეჭველად გამოიკვლევს „ვინ არს ესე“.

უფალმა ბრძანა: „და არავინ იცის ძე, გარნა მამამან; არცა მამაჲ ვინ იცის, გარნა ძემან, და რომლისაჲ უნდეს ძესა გამოცხადების“ (მათ. 11:27). ესე იგი საუბარია მათზე, ვისაც თავად ძე ამოირჩევს: „ვერვის ჴელ-ეწიფების მოსლვად ჩემდა, უკუეთუ არა მამამან“ (იოან. 6:44). გამოდის მამა თავად უხმობს; „არავინ მოვიდეს მამისა, გარნა ჩემ მიერ“ (იოან. 14:6). აქედან ჩანს, რომ მამასთან მხოლოდ ძისგან არის მისასვლელი.

ადამიანი ჭესმარიტად დიდი საიდუმლოა. არარაობისგან შექმნილი, ის უქმნელ მყოფამდე  მაღლდება. ღმერთმა იმდენად შეიყვარა ადამიანი, რომ მასზე უზომოდ და თავდაუზოგავად ზრუნავს. როგორც ღმერთი აღემატება ყველაფერს რაც რეალურად სამყაროშია, ისე სულიწმიდის მადლით განღმრთობილი ადამიანია აღმატებული და ძვირფასია მთელს გალაქტიკებზე. სწორედ ამგვარი თვითშეგნებით ხასიათდება ქრისტიანი და ამის მიღმა კაცი ადამიანად არ აღიქმება „ღირსად ხჳდოდით ჩინებითა მით, რომლითა იჩინენით“ (ეფ. 4:1).

ჩნდება კითხვა: ამგვარი კადნიერება გადამეტებული სიამაყიდან ხომ არ მომდინარეობს? რა თქმა უნდა, არა, თუ ჩვენ მივყვებით ქრისტეს გზას: „რამეთუ სახე მიგეც თქუენ, რაჲთა, ვითარცა-ესე მე გიყავ თქუენ“ (იოან. 13:15). ან თუ მივბაძავთ მოციქულებს და ჩვენს მამებს: „მობაძავ ჩემდა იქმნენით, ვითარცა მე ქრისტესა“ (1 კორ. 11:1).

მათეს სახარების მე- 16 თავში ყოველივე ამის შესახებ მთელი სწავლებაა წარმოდგენოლი.

იესო „…ჰკითხვიდა მოწაფეთა თჳსთა და ჰრქუა: რაჲ თქჳან კაცთა ძისა კაცისა ყოფად? ხოლო მათ ჰრქუეს: რომელთამე იოვანე ნათლის-მცემელი, რომელთამე ელია და სხუათა იერემია გინა ერთი წინაწარმეტყუელთაგანი. ხოლო მან ჰრქუა მათ: თქუენ ვინ გგონიე მე ყოფად? მიუგო სიმონ-პეტრე და ჰრქუა მას: შენ ხარ ქრისტე, ძე ღმრთისა ცხოველისაჲ. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: ნეტარ ხარ შენ, სიმონ, ბარ იონა, რამეთუ ჴორცთა და სისხლთა არა გამოგიხცადეს, არამედ მამამან ჩემმან ზეცათამან. და მე გეტყჳ შენ, რამეთუ შენ ხარ კლდე, და ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესიაჲ ჩემი, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას. და მიგცნე შენ კლიტენი სასუფეველისა ცათაჲსანი; და რომელი შეჰკრა ქუეყანასა ზედა, კრულ იყოს იგი ცათა შინა; და რომელი განჰჴსნა ქუეყანასა ზედა, ჴსნილ იყოს იგი ცათა შინა. მაშინ (იესომ) ამცნო მოწაფეთა თჳსთა რაჲთა არავის უთხრან, ვითარმედ იგი არს იესუ ქრისტე. მიერითგან იწყო იესუ უწყებად მოწაფეთა თჳსთა, ვითარმედ: ჯერ-არს მისა იერუსალჱმდ აღსლვაჲ და ფრიად ვნებაჲ მღდელთ-მოძღუართაგან და მწიგნობართა და მოხუცებულთა, და მოკლვად და მესამესა დღესა აღდგომად. და მოუჴდა მას პეტრე (რომელსაც ჯერ ჩვენი გამოხსნის გზა ვერ შეეცნო) და იწყო ბრალობად მისა და ჰრქუა: შენდობა იყავნ შენდა, უფალო, არა იყოს ეგრე. ხოლო თავადი მიექცა პეტრეს და ჰრქუა: წარვედ ჩემგან, სატანა, საცთურ ჩემდა ხარ, რამეთუ არა ჰზრახავ ღმრთისასა, არამედ კაცთასა. მაშინ ჰრქუა იესუ მოწაფეთა თჳსთა: რომელსა ჰნებავს შემოდგომად ჩემდა, უარყავნ თავი თჳსი და აღიღენ ჯუარი თჳსი და შემომიდეგინ მე. რამეთუ უკუეთუ ვისმე უნდეს სული თჳსი განრინებად (გადარჩენა), წარიწყმიდოს იგი (დაღუპავს მას); და რომელმან წარიწყმიდოს სული თჳსი ჩემთჳს, მან პოოს იგი. რამეთუ რაჲ სარგებელ ეყოს კაცსა, უკუეთუ სოფელი ყოველი შეიძინოს და სული თჳსი იზღვიოს? ანუ რაჲ მისცეს კაცმან ნაცვლად სულისა თჳსისა? რამეთუ მოსლვად არს ძჱ კაცისაჲ დიდებითა მამისა თჳსისაჲთა ანგელოზთა მისთა თანა, და მაშინ მიაგოს კაცად-კაცადსა საქმეთა მათთაებრ. ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ: არიან ვინმე აქა მდგომარეთაგანნი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკუდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ ძე კაცისაჲ, მომავალი სუფევითა თჳსითა“ (მათ. 16:13-28).

სახარების ამ მონაკვეთში ჩვენ მოცემული გვაქვს ამომწურავი ცოდნა „იწრო ბჭისა და საჭირველი გზის“ შესახებ. როდესაც უმრავმა ხალხმა ქრისტე დიდ წინასწარმეტყველად, ხოლო მოციქულებმა „ძედ ღმრთისა ცხოველისად“ მიიჩნიეს, მაშინ მან მომავალი ვნებებისა და სიკვდილის შესახებ „ამცნო მოწაფეთა თჳსთა“. რაც შეეხება პეტრეს „ადამიანურ“ გრძნობებს უფალმა მკაცრად უპასუხა: „წარვედ ჩემგან“ და საკუთარი ჯვრის აღების შესახებ სწავლება გააგრძელა; მივიდა უკიდურეს იდეებამდე, რომლის მიხედვითაც: საკუთარი სულის მარადიული ცხოვრებისათვის, უნდა მოკვდეს ყველაფერი რასაც მიწიერი სურვილი ჰქვია. ადამიანის პიროვნული სული იმდენად ფასეულია, რომ მიყენებული მცირედი სულიერი „ზიანი“ მთელი ამქვეყნიური სიკეთეებითაც ვერ გადაიფარება. თავის ეკლესიას, რომელსაც „ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან “, იესო მისი ღვთაებრიობის აღმსარებლობაზე აშენებს. ის რომ უფალი ჭეშმარიტი არ იყოს, მაშინ ვერც ეკლესია და ვერც სხვა ვერავინ, ვერც ამა სოფელს და ვერც ჯოჯოხეთს ვერ დაამარცხედა.

და კვლავაც გვესმის მისი დაუსაბამო სიდიადისა და ძალაუფლების შესახებ, რაც ზოგიერთი იქ მყოფისათვის, იქ დგომის დროს ვლინდება. ბოლოს ეს თაბორის მთაზე მაშინ მოხდა, როდესაც იესო ლოცულობდა და ემზადებოდა „განსლვასა მას მისსა, რომელი ეგულებოდა აღსრულებად იერუსალჱმს“ (ლუკ. 9:31); მაშინ მოციქულებმა მოსე და ელია იხილეს, სულიწმიდას უქმნელმა ნათელმა, ჩრდილით დაბურა ისინი და ღრუბლით გაისმა: „ესე არს ძე ჩემი საყუარელი, ამისი ისმინეთ“ (ლუკ. 9:35).

ძალიან მოკლე დროში განხორციელდა უსასრულო დიდება და შემდეგ სულით ჯოჯოხეთში ჩასვლა. ასეთია გზა ჭეშმარიტებისა: ქრისტიანი საკუთარ პიროვნებას ტანჯვისათვის ამზადებს და სანაცვლოდ, მამისგან გულმოწყალებას ღებულობს, ასეთ დიდ ლმობიერებას სხვა უფრო ადექვატური ეპითეტი არ მოეძებნება. ამგვარია ქრისტეს სიმდიდრიდან ჩვენთვის ჭარბად ბოძებული სიცოცხლე (შეად. იოან. 10:10): ქრისტეს ცხოვრება თავად მოიცავს ჯოჯოხეთსაც და სასუფეველსაც; მასში უკიდურესი ტანჯვაც და სრული ნეტარებაც იგულისხმება. ის არის რამაც პატარა კაცი დიდებულად, უნივერსალურად და ღმერთშემოსილად უნდა აქციოს… დასანანია, რომ „მცირედნი არიან, რომელნი ჰპოებენ მას“ (მათ. 7:14).

მამის საჩუქარი გაცილებით აღემატება ყველაფერ იმას, რაც შეგვიძლია ჩვენ გავიღოთ. როდესაც მამისგან უანგარიშო სიკეთე გადმოდის ადამიანზე, მაშინ ადამიანში ისეთმა ძალამ შეიძლება მოიკალათოს, რასაც ამპარტავნული პაროკსიზმი ეწოდება. როგორ შეიძლება ავხსნათ ესოდენ დიდი დაცემა? ამ შემთხვევაშიც უდაბნოში ქრისტეს ცდუნების მცდელობის მაგალითი დაგვეხმარება. ჩვენ კი მისი ამ სიტყვების შინაარსს ჩავწვდეთ: „ხოლო შენ, კაპერნაუმ, ნუ ცადმდე აჰმაღლდები, არამედ ჯოჯოხეთადმდე შთაჰჴდე“ (მათ. 11:23).

იმისათვის, რათა უფრო ნათლად გამოვხატოთ ჩვენი ქრისტიანული ცხოვრების სახე, წმინდა მამების მსგავსად ანალოგიის მეთოდს მივმართავთ. როდესაც შევცქერით საუკუნოვან ხეს, რომელიც თავისი ვარჯით ზეცას ეხება, ვხვდებით, რომ ფესვების სიმრავლე, რომლითაც მას მიწა ჩაუბღუჯავს, მისსავე მასას შეეფერება. თუ ნიადაგში ფესვები შესაბამისად არ განლაგდა, ისინი ხეს ვერც გამოკვებავენ, ვერც მცირე ქარს ვერ შეეწინააღმდებიან და ხე წაიქცევა. ასევე ხდება ადამიანის სულიერ ცხოვრებაში. თუ გესმის ქრისტეში შენი მოწოდების სიდიადე, ანუ გაიგე ჩვენი შვილად მიღებისა და  მარადიული ღვთაებრივი სათათბიროსათვის განმზადების მნიშვნელობა და თუ შესძელი და შეიმეცნე, რომ ეს მოხდა „უპირატეს ჟამთა მათ საუკუნეთა“ (2 ტიმ. 1:9), ამპარტავნებით (უფესვებოდ) არ ავმაღლდებით და დიად მოწოდებას მოკრძალებით ვეზიარებით. იმისათვის, რომ ჭეშმარიტი ქრისტიანული ბრძოლიდან გამარჯვებული გამოვიდეთ ყოველი ჩვენგანისათვის ქვემოთ, ჯოჯოხეთური სიბნელისაკენ მოძრაობაც აუცილებელია. მუდმივად უნდა გვახსოვდეს, რომ საწყისშივე არარაობანი ვართ და ბრძოლა ჩვენს მუდმივ თვითგაკიცხვაში უნდა ვლინდებოდეს. და რაც უფრო შორს მიდის ადამიანი თვითგვემაში, მით უფო მეტად უახლოვდება მისი სიმაღლე უფალს. დაწერილია: „გეტყჳ თქუენ… რამეთუ ყოველმან რომელმან აღიმაღლოს თავი თჳსი, იგი დამდაბლდეს; და რომელმან დაიმდაბლოს თავი თჳსი, იგი ამაღლდეს“ (ლუკ. 18:14).

ძალიან ბევრია ვისაც თავისი გამოცდილებით ლოცვის კეთილი ნაყოფი არ უგემია და არ იცის, რომ სწორედ ლოცვა აძლევს ადამიანს აღუწერელად დიადი სამყაროს ხილვის უნარს: ჯოჯოხეთის პირქუში სიღრმეებიც ამ სამყაროშია და რწმენის გარეშე აღდგომის გასხივოსნებული ზეციური სფეროები და ყოველგვარი ტანჯვა სისულელეა: ყოველგვარ აზრს კარგავს ყველაფერი რწმენის გარეშე; ასეთ უგუნურებას შეუძლია ჭირვეული სული დააშოშმინოს, მაგრამ ადამიანი სულის სიღრმეში მოკალათებული ამპარტავნებისგან ვერ განიკურნება; ის გაიმდიდრებს ცხოვრებისეულ გამოცდილებას, მაგრამ უკვდავების გრძნობას რწმენით აღვსილი ლოცვის გარეშე ვერ გააღვივებს; სხეულსაც, გულსაც და გონებასაც ურწმუნოება ნელნელა ისე გაანადგურებს რომ ადამიანის სულს ღმერთს არ გააკარებს. ყველაფერი მხოლოდ მაშინ იცვლება, როდესაც სამშვინველი უმაღლესი ნათლით შეიმოსება: რინდს მიეცემა ყოველგვარი მიწიერი საცდუნებელი და სული მარადიულობის შესამეცნებლად გაიმართება. ამ კურთხევით შემკობილი მლოცველისათვის ყოველგვარი მიწიერი მდგომარეობა (სოციალური, მატერიალური და სამეცნიეროც კი) „დროებით შესამკობლად“ აღიქმება და ადამიანი მიწიერი მიღწევებისთვის აღარა ზრუნავს. და თუ ის შეძლებს დარჩეს თავის თავმდაბლობაში, უფრო მეტს ნახავს და მეტ არაამქვეყნიურ საიდუმლოს ეზიარება.

ქრისტეში ლოცვით მყოფ ადამიანს, შინაგანად, სულსა და გონში, უტყუარი ცოდნა ეძლევა იმის შესახებ, რომ ის მარადიულ, ღმერთკაცურ ყოფიერებაში ხელშეუვალი განძის მფლობელი ხდება. ამიტომ ყოველი კეთილი საქმე, ვის მიერაც არ უნდა იყოს გაკეთებული მისთვის საერთო გადარჩენის საქმედ აღიქმება და ეს მას ახარებს (შეად. ლუკ. 15: 31-32). მოძმის დიდება მისი დიდებაა. დიდი სიკეთეა ხედავდე ღვთის მადლით გასხივოსნებულ სახეებს; და რაც უფრო მეტია მათი ნათელი, მით ბრწყინვალეა სანახაობა. მომავლის სამეფო წმინდანისათვის სიყვარულის სიმხურვალითაა გაჯერებული და ამ სამეფოთი ტკბობის საშუალებას უფალი მას წინასწარ, აქვე, ამქვეყნად აძლევს. ღვთაებრივი სიყვარული ჯოჯოხეთსაც მოიცავს. და ჩვენ ახლა უკვე ვიცით, რომ უკვე ამქვეყნიურ ცხოვრებაში ჯოჯოხეთში ჩვენი ჩასვლა – სრულყოფისაკენ მიმართული მართალი გზაა.

ჯოჯოხეთის განადგურება ორ ძირითად მხარეს მოიცავს: პირველი – ეს არის საკუთარ თავში წყვდიადის ძლევა, ხოლო მეორე – იმ ღვთაებრივი თავისებურების მოხვეჭა, რომელსაც ყველა ქმნილებისადმი გულითადი სიყვარული შეიძლება ვუწოდოთ. ამ სიყვარულით არის აღვსილი მთელი შესაქმე, მთელი სამყარო. ეს სიყვარული, ტყვეობიდან გამოხსნილ სულებს სულიწმიდით გადაეცემათ. მარადიულობას „დრო და ხანი“ არ გააჩნია, ყოველგვარ საუკუნეობრივ ხანგრძლივობას ის თავის თავში მოიცავს, მარადიულობაში სრულად სუფევს ქმნილი სამყაროცა და ზესივრცობრივი სივრცობრიობაც.

ჩვენი მიწიერი გამოცდილება ვერ წვდება აბსოლუტურ სისრულეს. მაგრამ ამით მისი უეჭველობა არ მცირდება. მოციქული პავლე ამ წმინდა მოვლენის შესახებ ბრძანებს: „სიყუარული არასადა დავარდების, გინა თუ წანაწარმეტყუელებანი განქარდენ, ანუ თუ ენანი და-ვე-სცხრენ, გინა თუ მეცნიერებანი განქარდენ. რამეთუ მცირედ-რაჲმე ვიცით და მცირედ-რაჲმე ვწინაწარმეტყუელებთ. ხოლო რაჟამს მოიწიოს სრული იგი, მაშინ მცირედიცა იგი განქარდეს-ვე. ოდეს-იგი ვიყავ ყრმა, ვიტყოდე ვითარცა ყრმაჲ, შერაცხილ ვიყავ, ვითარცა ყრმაჲ; ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაც, დაუტევე სიყრმისაჲ იგი. რამეთუ ვხედავთ აწ, ვითარცა სარკითა და სახითა, ხოლო მაშინ პირსა პირისპირ. აწ ვიცი მცირედ, ხოლო მერმე ვიცნა, ვითარცა შევემეცნე. ხოლო აწ ესერა ჰგიეს სარწმუნოებაჲ, სასოებაჲ და სიყუარული, სამი ესე; ხოლო უფროჲს ამათსა სიყუარული არს“ (1 კორ. 13:8-13).

თუ იცი გზა, ჯოჯოხეთშიც დაცული ხარ, მაგრამ ეს არ არის იმის საბაბი, რომ ტანჯვა „მოჩვენებად“ გვეჩვენებოდეს: დიდი ვაი-ვაგლახით გვიხდება ვნებების წყვდიადის გავლა, რაც დაცემული ადამის ყოველი შთამომავალისთვის არის დამახასიათებელი; მაგრამ ჯოჯოხეთის ტყვეები მაინც არ ვხდებით, დაწერილია: „გონით ჯოჯოხეთში იდექი – და სასოწარკვეთას არ მიეცე“. ჩვენ ამ წყვდიადმა ზედმეტად არ უნდა შეგვაშინოს, რადგან დაცემის შემდეგ, მის გარეშე, შეცნობადობა სრულყოფილად ვერ იმოქმედებს.

ამა თუ იმ სამეცნიერო დარგში, როგორი წარმატებულიც არ უნდა იყოს ადამიანი მან არასოდეს უნდა დაივიწყოს თავისი მეცნიერების „ელემენტარელი“, ანუ ძირითადი დებულებები; ჩვენც ასევე ვართ, სანამ ამ სხეულში სრულად ვეყრდნობით მეთოდს, რომელიც მამებისა და ჩვენში მომქმედი ღვთაებრივი სულის საშუალებით შეგვისწავლია: ჩვენში არსებული ცოდვის კანონის მომქმედ ნარჩენებს რისხვითა და სიძულვილით ვეტყვით, რომ უძირო სიბნელის ცეცხლში დაინთქან; რადგან არ არსებობს სხვა სახის ცეცხლი, რომელიც ჩვენი ვნებების მოქმედებას ჩააქრობდა. და რა? ის, რომ, როდესაც მწუხარებით აღვსილი ლოცვა ჩვენში ვარვარებს და ჩვენი გულიც დაუძლურებულია, მაშინ სრულიად მოულოდნელად მამშვიდებელი ზეციური გამოგვიჩნდება. როდესაც ჩვენი ხრწნადობის შეგრძნების გამო ჩვენ სულს უიმედობა დაეუფლება, სწორედ მაშინ, მოულოდნელად, ჩვენზე გადმოვა ციური ძალა და უხრწნელებით შევიმოსებით. მოციქული პავლე ასე აღწერს ამ მოვლენას: „ხოლო რა ჟამს განხრწნადმან ამან შეიმოსოს უხრწნელებაჲ და მოკუდავმან ამან შეიმოსოს უკუდავებაჲ, მაშინ აღესრულოს სიტყუაჲ იგი წერილისაჲ: დაინთქა სიკუდილი ძლევითა“ (1 კორ. 15:54). როდესაც ჩვენ სულს ღრმა უკუნის შიშის ზარი დაეცემა, უმშვენიერესი ნათელი ამ სიბნელეს ნათელ დღეთ აქცევს, ზე აგვიტაცებს და მამას მიგგვრის როგორც უძღებ შვილს.

რით შეიძლება ეს კონტრასტი აიხსნას? რატომ ხდება, რომ ღმერთის წინაშე ჩვენი მკაცრი თვითგვემა გვამართლებს? იქნებ იმიტომ, რომ ცოდვით შეპყრობილთათვის ყოვლისაღმკვეთი ძალა სწორედ ასეთი ყოფითი სიმართლეა? და მართლაც, მსოფლიო ტრაგედიის საწყისებს მხოლოდ ასეთი აღმსარებლობა შეიძლება ჩასწვდეს, (შეად. დაბ. თავი 3) ჩვენში მხოლოდ მას შეუძლია გახსნას „სივრცე“ ჭეშმარიტების სულისთვის, ჩვენს პირად სულში სულიწმიდას შემოსვლისათვის. ამ მადლს  შევყავართ განახლებულ ნათლითშემოსილ სასუფეველში.

 „ჵ სიღრმე სიმდიდრისა და სიბრძნისა და მეცნიერებისა ღმრთისაჲ! ვითარ გამოუძიებელ არიან განკითხვანი მისნი და გამოუკულეველ არიან გზანი მისნი!“ (რომ. 11:33) თავად ადამიანს არ ძალუძს გზის მოძიება, მაგრამ სული, რომელიც ღვთისგან გვეძლევა, გზას თავისი გამოცხადებით გვინათებს და გამოხსნამდეც მასვე მივყავართ.

 „ხოლო რაჟამს მოვიდეს ნუგეშინის-მცემელი იგი, რომელი მე მოვავლინო თქუენდა მამისა ჩემისა მიერ, სული ჭეშმარიტებისაჲ, რომელი მამისაგან გამოვალს, მან წამოს ჩემთჳს… იტყოდის და მომავალი იგი გითხრას თქუენ“ (იოან. 15:26; 16:13).

როდესაც მაცოცხლებელი აღსარების ცეცხლიდან ახალი ცხოვრებისათვის გამოდიხარ და   მომქანცველი ტვირთი აღარ გამძიმებს, შეუძლებელია ღმერთის სადიდებელი ჰიმნი არ აღავლინო. ვინ და როგორ შეძლებს აღწეროს ამ ცეცხლში დგომის პროცესი? როგორ და ვის შეიძლება შესთავაზო ამგვარი გამოცდილება? სრულიად ბუნებრივია უსურვო ყოველ ადამიანს ღვთაებრივ ყოფიერებამდე ამაღლება; მაგრამ ვის შეუძლია იყოს უკიდურეს სასოწარკვეთაში და ამავე დროს ჯოჯოხეთურ ტანჯვას უძლებდეს? პირადად მე, დედამიწის ისტორიის უსაშინლეს პერიოდში ცხოვრებისათვის მსჯავრდებულს, ჩემი გამოცდილებიდან გამომდინარე შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემი აზრები  მარწმუნებენ: ძალიან ბევრი ჩემი თანამედროვესათვის სხვა გზა უბრალოდ არ არსებობს.

უკვე რამდენჯერმე შევეცადე ჩემი გამოცდილება იმის შესახებ გამომეთქვა, რომ შემომქმედის წინაშე ჩვენი ტოტალური აღსარების პროცესში, „ღმერთის ხატებამ“ – ადამიანმა ქმნილი არსებისათვის დაძლევადი ყველა სახის სულიერი გამოცდა უნდა გაიაროს. ის, რომ კაცი ღმერთის „ხატება და მსგავსებაა“, აშკარად გვეუბნება, რომ ყოველ ადამიანშია განღმრთობის შესაძლებლობა. ეს კი  მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ ცოდვა დაიძლევა (ცოდვით დამძიმებულის განღმრთობა სრული შეუსაბამობა იქნებოდა (რ. ჩ.)). რა თქმა უნდა, ამ სირთულეს ადამიანი მხოლოდ თავისი ძალებით ვერ მოაგვარებს. ეს გამარჯვება მხოლოდ ქრისტეს რწმენით შეიძლება იქნეს მოპოვებული: „რამეთუ ყოველი რომელი შობილ იყოს ღმრთისაგან, სძლევს სოფელსა და ესე არს ძლევაჲ, რომლითა სძლევს სოფელსა სარწმუნოებაჲ ჩუენი. რაჲ არს, რომლითა სძლევს სოფელსა? არამედ რომელსა ჰრწმენეს, ვითარმედ იესუ არს ძე ღმრთისაჲ?“ (1 იოან. 5:4-5) აი ასე! და კიდევ, უფალი ბრძანებს: „ამას გეტყოდე თქუენ, რაჲთა ჩემ თანა მშჳდობაჲ გაქუნდეს. სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ (იოან. 16:33). ამ ძლევაში არა მხოლოდ ყველაფერი ხილული, არამედ გონით მისაწვდომიც იგულისხმება. იობის წიგნში ვკითხულობთ: „და ჰრქუა უფალმან ეშმაკსა მას: ვინა მოხუალ შენ? მიუგო ეშმაკმან მან და ჰრქუა: მომივლიეს ყოველი ქუეყანაჲ და განმივლიეს ცასა ქუეშე და აწ აქა ვარ“ (იობ. 1:7). წმინდა წერილში ცა ხშირად ღვთაებრივ სივცეს გულისხმობს, ხოლო ცის ქვეშეთში – (ეფ. 6:12) ქმნილი სამყარო იგულისხმება… არც დედამიწაზე და არც კოსმოსში არ არის ისეთი ადგილი სადაც შუძლებელია ეშმაკს არ გადაეყარო. და თუ ეს უკანასკნელი, არა მხოლოდ ჩვენს სამყაროს, არამედ მთელ დანარჩენ სივრცეებსაც, როგორც „მთავარი იგი ამის სოფლისაჲ“ (იოან 12:31) აკონროლებს, მაშინ სადაც არ უნდა მოვხვდეთ ყოფიერად თუ სულიერად, ის მაინც მოვა ჩვენს საცდუნებლად. ღირსმა ბერდიდმა სილუანემ ამ საკითხზე საუბრისას ბრძანა: „გონი გონებით იპოვება… ჩვენი გონი-მტრის გონებასაა აყოლილი“. ქრისტესაც კი, როდესაც იგი უდაბნოში იმყოფებოდა ეშმაკი საცდუნებლად მიუხდა (მათ. 4:1-11; ლუკ. 4:4-14). მაგრამ აქვე უნდა გავიხსენოთ, რომ გეთსემაიაში წმინდა ლოცვის წინ უფალმა თავის მოწაფეებს უთხრა: „… მოვალს მთავარი იგი ამის სოფლისაჲ და ჩემ თანა პოოს არარაჲ“ (იოან. 14:30). და აი რისი თქმა მინდა: ღმერთისკენ ამაღლების პროცესში, მტერი ყველა დონეზე ჩვენი მდევნელი და მაცდუნებელია. როდესაც ჩვენს არსებაში ნებისმიერი სახის დაავადება შემოიჭრება ან ჩვეულებრივი სიამაყე დაგვეუფლება, ის შანსს არ ტოვებს და ყოველ ასეთ შემთხვევას ღმერთისგან ჩვენი ჩამოშორებისათვის იყენებს.

რომ არ ჩამოვთვალო ცდუნებისა და წამების ყველა ის ფორმა (რისი ჩამოთვლაც პრაქტიკულად შეუძლებელია), რაც ქრისტეს მოსაგრეს შეიძლება შეხვდეს, ღირსი ბერი სილუანეს შესახებ ჩემ მიერ დაწერილი წიგნიდან ფრაგმენტებს გავიხსენებ და ძრწოლვით მოვიყვანთ „მტრის გონთან“ ბრძოლის მხოლოდ რამდენიმე ეპიზოდს,:

 „ადამიანისათვის ღმერთთან ყოფნა ყოველთვის ადვილი არ არის. როდესაც ცოდვების გამო ადამიანს მადლი წაერთმევა (ეს მდგომარეობა, შეიძლება დიდხანს გაგრძელდეს), ადამიანს ღმერთი შეიძლება დაუნდობლ მტანჯველად მოეჩვენოს. ამის შემდეგ, როდესაც მიუხედავად უკიდურესად დიდი ღვაწლისა ადამიანი ღვთის წყალობას ვეღარ ღებულობს, ისე ძლიერად იტანჯება, რომ, ცხოვრებაზე უარის თქმაც კი უნდება…

რა არის მისი ტანჯვის მიზეზი? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა ადვილი არ არის.

ღმერთის შეგრძნების და ყოფიერების მისსავ ნათელში დანახვის შემდეგ, ადამიანის სამშვინველი ამქვეყნიურობაში ვეღარც სიმშვიდეს და ვეღარც კმაყოფილებას ვეღარ გრძნობს, მას ინტერესი არაფრის მიმართ აღარ გააჩნია; და გარშემო, ყველაფერს უღმერთოდ ხედავს. ყველაფერი რაც ადამიანის პიროვნულმა სულმა, როგორც ბოროტება და სიბნელე შეიცნო, მას რაღაც დემონური ძალით ეუფლება; გრძნობათა მტკივანი ღელვა დროდადრო ბოლო წერტილსაც კი  უახლოვდება; ადამიანს ექმნება შთაბეჭდილება თითქოს ღმერთმა მას ზურგი შეაქცია და მის  მუდარას ყურს არ უგდებს. ადამიანი გრძნობს თავის სრულ უსუსურობას და ღმერთს უხმობს ბნელ უფსკრულში ჩაკიდებული, მისი მცდელობა უშედეგოა. იქმნება შთაბეჭდილება თითქოს ეს ტანჯვა და ტანჯვის ამოძახილი ღმერთს არ ეხება… მაგრამ ამის შემდეგ ღმერთის სამართლის შეგრძნება იწყება, თუმცა ტკივილი მაინც არ ნელდება. უღმერთობის სასიკვდილო საბურველით შემოსილის ძახილს ღმერთი წარმოდგენაში კი არა, სინამდვილეში არ უსმენს – გაუსაძლისი ტანჯვა აღარ მთვრდება. (ასეთი უღმერთობით დამძიმებულ დღეებს მტერი უდაოდ გამოიყენებს). ჩნდება შეკითხვა: რისთვის ხდება ეს ყველაფერი?…

ასეთ ძალვასა და მტეხიარებაში ადამიანის პიროვნულ სულს არ შეუძლია ღვთის მადლი, მისდამი ღმერთის ნდობა, სიწმინდესთან მიახლოვება და ღვთაებრივ ყოფაში ჩართვის პროცესი დაინახოს. სამშვინველმა მხოლოდ ერთი იცის: ღმერთმა ის მას შემდეგ მიატოვა, როდესაც მან ღვთაებრივი ნათელი იხილა, და ისიც იცის, რომ ამის შემდეგ მისი ტკივილი და ტანჯვა უზომოდ გაიზარდა. და როდესაც ღონემიხდილი, გულმოწყალე ღმერთს ვერ ხედავს, მას ისეთი აზრები და გრძნობები ეუფლება, რომელთა გამოც დუმილი გვმართებს“.

აი, ახლა ჩემ წინაშე ჩემი ნამოღვაწარია და კითხვა მიჩნდება: მივენდო ჩემი თანამედროვეების მოწიფულობას და მათთან, როგორც ჭეშმარიტად  ღვთის მაძიებლებთან ვისაუბრო, თუ მათი ჩვილობა გავითვალისწინო? მე მინდა ვთხოვო ყველას, ვინც ამ ფურცლებს გაეცნობა, ჩემთვის ილოცოს, რათა სიკეთის ნაცვლად უნებურად ვინმეს ზიანი არ მივაყენო.

ასეთ მძიმე წუთებში მტერი ადამიანში ღმერთის წინააღმდეგ ამბოხის სურვილს აღძრავს. მას – მტერს, ჩვენი მოდგმის დაცემის დღიდან ძალა შესწევს ყოველი ჩვენგანის სულის სიღრმეს ჩაწვდეს და სამყაროს ყველა ტკივილის გამო იქ დაიწყოს უფლის მტყუნება და შეწამება, მთავარ არგუმენტად კი იმას იყენებს რომ უფალია ამ სამყაროს შემომქმედი. ადამიანური გაუგებრობა ბორკილებად გადაიქცევა და როგორც გულს, ისე გონებას შფოთი ეუფლება. მაცდური ცდილობს ადამიანი უკიდურესობებისკენ მიმართოს: ყველაფერი ღვთის წინააღმდეგ აკეთებინოს.

აქ შევჩერდეთ. ზოგიერთი მტრული ქმედება ლორწოვან გარსზე მჟავავის მოქმედებას მოგვაგონებს, სხვები – გამჭოლ ცივ ან ცხელ ქარებს ემსგავსებიან; დროდადრო, ყოველგვარი ქარებისაგან დაცულობას ვგრძნობთ და მფრინავ ღრუბლებს,  ჩვენი საფარიდან შევცქერით. ეს გვაიმედებს, რადგან ქარი ძლიერია, მაგრამ ვერ გვწვდება, ჩაიქროლებს და გადაივლის ძლიერი ქარი. ჩვენ ასეთ შემთხვევაში, როგორც ატმოსფეროში მოძრავი ჩვენი აზრების თავისუფალი დამკვირვებლები საკუთარ თავს ისე შევიგრძნობთ; მოძრავი აზრები ჩვენ არ გვერჩიან. ეს შეგრძნები მათ ეუფლება ვინც მოახლოვებულ, ღვთებრივი მარცვლებით გაჯერებული, მადლის ძალას შეიგრძნობს. დანარჩენები იმ პროფანებს ემსგავსებიან, რომლებიც საგამოფენო დარბაზში ან მუზეუმში იმყოფებიან და ვერ გაუგიათ, რომელი ნაწარმოები რა შინაარსის მატარებელია. ხშირად ისინი ყველაზე უვარგისს ირჩევან.

 „ჩვენი ბრძოლა უფროსობის, ძალაუფლების, ამ საუკუნის ბნელეთის მმართველების და ამქვეყნიური ბოროტი სულების წინააღმდეგაა მიმართული“ (შეად. „რამეთუ არა არს ბრძოლაჲ ჩუენი სისხლითა მიმართ და ჴორცითა, არამედ მთავრობათა მიმართ და ჴელმწიფებათა, სოფლის მპყრობელთა მიმართ ბნელისა ამის საწუთროჲსათა, სულთა მიმართ უკეთურებისათა, რომელნი არიან ცასა ქუეშე“ (ეფეს. 6:12)). ცის ქვეშეთის ყველა ეს ბოროტი ძალა უტევს და თავს ესხმის აღსარებით მოლბობილ გულებს და არ ასვენებს ღმერთზე მოფიქრალთ. ეს ბოროტი სულები ჩვენში შემოდიან და იქ ისე მოქმედებენ, რომ მტრის მიერ ჩვენში შემოტანილი გრძნობა და აზრი ჩვენი გვგონია. დაცემის შემდეგ მართლაც არის ჩვენში დემონურთან შეხამებული შეგრძნებები.  აღსარებას კი ისეთი ძალა აქვს, რომ ჩვენ სულს ხანდახან ამქვეყნიურობიდან გონებრივ უსასრულობაში გადაანაცვლებს, „იქ“ საკუთარ სიშიშვლესთან და სიწრფელესთან მარტო ვრჩებით და ჩვენი დაცემისა და ღმერთის მარადიულობის შესახებ ნამდვილ ცოდნას უსიტყვოდ ვიღებთ.

ქრისტიანული ეკლესიის ყოფილ მდევნელს და მორწმუნეთა მკვლელობების მონაწილე პავლეს რა თქმა უნდა ბევრი ჰქონდა აღსარებაში მოსაგონარი. მიმაჩნია, რომ არ იქნება უპასუხისმგებლობა თუ ვიტყვი, რომ ფარისევლობიდან მისი გასვლის ან ექსტაზის წყაროს სასოწარკვეთილი აღსარება წარმოადგენდა. ამ მოვლენის შესახებ მოციქული თავად ასე წერს: „ვიცი კაცი ქრისტეს მიერ უწინარეს ათოთხმეტისა წლისა, გინა თუ ჴორცითა, არა ვიცი, გინა თუ თჳნიერ ჴორცთასა, არა ვიცი, ღმერთმან იცის, აღიტაცა ესევითარი კაცი ვიდრე მესამედ ცადმდე. და ვიცი ესევითარი კაცი, გინა თუ ჴორცითა გინა თუ გარეშე ჴორცთასა, არა ვიცი, ღმერთმან იცის, რამეთუ მიიტაცა სამოთხედ და ესმნეს უთქუმელნი სიტყუანი, რომელ არა ჯერ-არიან კაცთა სიტყუად“ (2 კორ. 12:2-4). რომაელთა მიმართ წერილში კი ვკითხულობთ: „ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყუარულსა მას ქრისტესსა: ჭირმან ანუ იწროებამან, დევნამან ანუ სიყმილმან, შიშლოებამან ანუ ურვამან ანუ მახვილმან? ვითარცა წერილ არს: რამეთუ შენთჳს მოვწყდებით ჩუენ მარადღე და შევირაცხებით ჩუენ, ვითარცა ცხოვარნი კლვადნი. არამედ ამას ყოველსა ზედა ვსძლევთ ჩუენ მის მიერ, რომელმანცა-იგი შემიყუარნა ჩუენ, რამეთუ მრწამს მე, ვითარმედ არცა სიკუდილმან, არცა ცხორებამან, არცა ანგელოზთა, არცა მთავრობათა, არცა ძალთა, არცა ამან სოფელმან, არცა მან სოფელმან, არცა სიმაღლეთა, არცა სიღრმეთა, არცა სხუამან დაბადებულმან შემიძლოს ჩუენ განყენებად სიყუარულსა ღმრთისასა, რომელ არს ქრისტე იესუჲს მიერ უფლისა ჩუენისა“ (რომ. 8:35-39).

ძნელი არ უნდა იყოს იმის მიხვედრა, რომ მოციქული პავლე ისეთი საცდურების ცეცხლში იყო გახვეული, რამაც მოზღვავებული განცდები სიტყვებში გამოავლენინა. წიგნში, რომელიც ბერდიდ სილუანეს მივუძღვენი, შევეცადე გამეთვალისწინებინა თანამედროვე ასკეტების გამოცდილება და დიდი მოციქულის სიტყვებში: „ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყუარულსა მას ქრისტესსა: ჭირმან ანუ იწროებამან, დევნამან ანუ სიყმილმან, შიშლოებამან ანუ ურვამან ანუ მახვილმან? ვითარცა წერილ არს: რამეთუ შენთჳს მოვწყდებით ჩუენ მარადღე და შევირაცხებით ჩუენ, ვითარცა ცხოვარნი კლვადნი. არამედ ამას ყოველსა ზედა ვსძლევთ ჩუენ მის მიერ, რომელმანცა-იგი შემიყუარნა ჩუენ, რამეთუ მრწამს მე, ვითარმედ არცა სიკუდილმან, არცა ცხორებამან, არცა ანგელოზთა, არცა მთავრობათა, არცა ძალთა, არცა ამან სოფელმან, არცა მან სოფელმან, არცა სიმაღლეთა, არცა სიღრმეთა, არცა სხუამან დაბადებულმან შემიძლოს ჩუენ განყენებად სიყუარულსა ღმრთისასა, რომელ არს ქრისტე იესუჲს მიერ უფლისა ჩუენისა“ (რომ. 8:35-39), გარკვეული სიცხადე შემეტანა:.

 „მოსაგრეს, ღმერთისადმი სიყვარული, განსჯა-განკითხვის გამო უნელდება… განსჯის პროცესში, როდესაც მას არ შეუძლია დაიტიოს ან მიიღოს ქრისტეს მიერ შემოთავაზებული სულიერების კანონი, უგუნურება ჯაბნის და კანონი სიცოფედ ეჩვენება“ (შეად. 1 კორ. 2:14), ხოლო ისეთ დროს, როდესაც ღმერთისგან მიტოვებულობის შეგრძნება ეუფლება, ადამიანს პროტესტის ეს გრძნობა განუზომლად უძლიერდება…

მოსაგრეს ღმერთისადმი სიყვარულს, ხან სისხლსავსე ცხოვრების სურვილი, ხან სიკვდილის შიში, ხან ტკბობის ნდომა, ხან ავადმყოფობა, ხან შიმშილი ან დევნა და ხან კიდევ რაიმე სხვა გასაჭირი, უნელებს; არის შემთხვევები, როდესაც ადამიანს ღმერთის მიმართ ეს უარყოფითი გრძნობა რაღაც დიდი მიღწევის ან ახალი დიდი შესაძლებლობების გაჩენის; ან ანგელოზის, ან რომელიმე სხვა ზეციური არსების ხილვის, ან კიდევ, საშინელი ბნელი ძალებისგან მიყენებული  ძალადობისა და ტკივილის შემდეგ ეუფლება.

დიდი დამაჯერებლობით უნდა ითქვას, რომ ღვთაებრივი მარადიულობის ძიების გზაზე ქრისტიანი ყოველგვარი სახის ვნებას და საცდურს გადაეყრება, რის შემდეგაც… „მისათვის ყველა ადამიანურ გზას ნათელი ეფინება, ხოლო მისი პიროვნული გზა ყველასათვის დაფარული რჩება“ (შედ. 1 კორ. 2:15-16).

ვიცი, რომ მე არარაობა ვარ. მაგრამ ჩემი არარაობის მიუხედავად, ჩემ ტკივილსა და ტანჯვას უმნშვნელოდ არ მივიჩნევ. უფალმა, რომელმაც ჩვენ მცნება მოგვცა: „ეკრძალენით, ნუუკუე ვინმე შეურაცხ-ჰყოთ ერთი მცირეთა ამათგანი. გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა“ (მათ. 18:10), არ შეხედა ჩემს განმკითხველობას, „უფალმან ისმინა ჩემი და ყოველთა ჭირთა მისთაგან მიჴსნა“ (ფსალმ. 33:7). ჩემს უგუნურ ლოცვებში მე მოურიდებლობას და უტიფრობასაც კი ვიჩენდი, მაგრამ ის მშვიდად მპასუხობდა და ჩემი კადნიერების გამო არ მამცირებდა. ლოცვაში მე პასუხს ველოდი და ამავე დროს არ მყოფნიდა გაბედულება მისი იმედით მეცხოვრა. ჩემი უიმედობის მიუხედავად – ის მოვიდა. სრულიად მოულოდნელი იყო ჩემთვის ის, თუ როგორ გამომეცხადა უფალი. მტრებმა უკან დაიხიეს. მან ჩემს მტრებზეც გაიმარჯვა და ჩემზეც. უცნაურია: პირველად შევიგრძენი  გამოუთქმელი სიხარული იმის გამო, რომ მე მარცხი განვიცადე.

უფალი მიუწვდომლად დიდია. ჩვენ ძალიან ხშირად გვესმის და ვკითხულობთ მისი დიდების შესახებ, მაგრამ სულ სხვაა განიცდიდე ამ სიდიადეს. არავის და არაფერს ძლუძს დააუძლუროს და გალიოს მისი ეს დაუსაბამო სიდიადე, მაგრამ ის თავად ჩვენთვის უკიდურესად აკნინებს საკუთარ პიროვნებას: განკაცებული უფალი ჩვენს სუსტ სხეულში აბსოლუტად გამოვლინდა. ახლა მე ჩემი ცხოვრების გამოცდილებიდან ვიცი, რომ მას სწყურია და ის კვლავაც იღწვის ჩვენი სრულყოფისათვის. ის ხელს არ უშლის მტერთან ჩვენ ბრძოლას და მას სურს, ჩვენი გამარჯვება ჩვენსავ დაცემულ მდგომარეობაში იხილოს. და თუ ჩვენ მასზე უარს არ ვიტყვით, ყველაზე უფრო დაცემულ ჩვენს მდგომარეობაში, მაშინაც კი როდესაც მტრის მიერ სრულიად განადგურებული ვიქნებით ის ჩვენთან მოვა. იმარჯვებს – ის, და არა ჩვენ. მაგრამ რადგან ჩვენ ვიტანჯებოდით, გამარჯვებას ჩვენ ვზეიმობთ.

ბუნებაში არ არსებობს რაიმეს აბსოლუტურად იდენტური გამეორება. მით უმეტეს გონიერ არსებათა ცხოვრებაში ასეთი რამ არ ხდება. ყოველ ადამიანსა აქვს ღმერთის მიერ შექმნილი „ერთადერთი“ გული, დაწერილია: „რომელმან დაჰბადნა მხოლოდ გულნი მათნი, რომელმან გულისჴმა-ყუნის ყოველნი საქმენი მათნი“ (ფსალმ. 32:15). ყოველი გული არის პიროვნების-იპოსტასი და ის განუმეორებელია. თავის სისრულეში ყოველი პიროვნება ღებულობს მარადიულ სახელს, რომელიც მხოლოდ უფალმა და თავად ამ სახელის მფლობელმა ადამიანმა იცის: „რომელსა ჰქონან ყურნი, ისმინენ, რასა ეტყჳს სული ეკლესიათა, ვითარმედ: რომელმან სძლოს, მივსცე მას მანანაჲსა მისგან დაფარულისა და მივსცე რიცხჳ სპეტაკი და რიცხუსა მას თანა სახელი ახალი დაწერილი, რომელი არავინ უწყის, გარნა რომელმან მიიღოს“ (გამოცხ. 2:17). ამრიგად, ყველა ცხონებულს ერთი ცხოვრება აქვს, ისევე, როგორც წმინდა სამების ცხოვრებაა ერთიანი, დაწერილია: „რაჲთა ყოველნი ერთ იყვნენ, ვითარცა შენ, მამაო, ჩემდამო, და მე შენდამი, რაჲთა იგინიცა ჩუენ შორის ერთ იყვნენ, რაჲთა სოფელსა ჰრწმენეს, რამეთუ შენ მომავლინე მე და მე დიდებაჲ, რომელი მომეც მე, მივეც მათ, რაჲთა იყვნენ ერთ, ვითარცა ჩუენ ერთ ვართ“ (იოან. 17:21-22), მაგრამ არცერთი მათგანის პერსონალური საწყისი, სხვა პერსონასთან არ იქნება მიმსგავსებული.

თუ გამოცხადების ეს მონაცემები ჭეშმარიტია, მაშინ ისიც ჭეშმარიტებაა, რომ არ შეიძლება ყველასათვის ერთიანი სისტემა, პროგრამა ან განვითარების გზა არსებობდეს. ეს რა თქმა უნდა არ ნიშნავს, რომ საერთო საწყისები სადღაც არ არსებობს. ასე მაგალითად, ჩვენს სულიერ ცხოვრებაში აშკარად შეინიშნება ერთი თითქმის უცვალებლად განმეორებადი მოვლენა; მართალია არა დეტალებში მაგრამ პრინციპში და აი რაზეა საუბარი: როდესაც ადამიანი უფალს გულრწფელად მიმართავს უფლისაგან მადლს იღებს, რომელიც მისი თანამგზავრი ხდება. მიღებული მადლი ბევრ ღვთაებრივ საიდუმლოს აზიარებს და სულიერად ანათლებს ადამიანს. შემდეგ ეს მადლი ადამიანს უეჭველად ჩამოსცილდება, ყოველ შემთხვევაში პიროვნება კარგავს მადლის ძალის „შეგრძნებას“, ხოლო ღმერთი მიმადლებული სიკეთის გამო პასუხს ელის მორწმუნისაგან. ერთგულების ამგვარ გამოცდას ორმაგი მნიშვნელობა აქვს: ერთი – ის, რომ ჩვენ უეჭველად უნდა შეგვეძლოს საიდუმლოში წვდომის უნარისა და ჩვენი ნამდვილი არჩევანის გამოვლინება; აღვზარდოთ საკუთარი პიროვნება და თუ შეგვიძლია ჩვენი თავისუფლების გრძნობა და მარადიულობასთან მიმართებაში თვითგამოკვლევის პროცესი სრულყოფამდე მივიყვანოთ.  მეორე – მივცეთ ჩვენს ზეციურ მამას შესაძლებლობა, რომ მან ის ყველაფერი რაც გააჩნია, მუდმივი სარგებლობისათვის გადმოგვცეს შეად.: „შვილო, შენ მარადის ჩემ თანა ხარ, და ჩემი ყოველი შენი არს“ (ლუკ. 15:31), და არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ყოველი ჩვენს მიერ მოპოვებული მადლი მხოლოდ ცოდვის ტყვეობისგან განთავისუფლების პროცესში განცდილი ტანჯვის შემდეგ შეიგრძნობა. მას შემდეგ რაც მარტოობაში ჩვენ მიერ განუხრელი ერთგულება გამოვლინდება, ღმერთს კვლავ შეიგრძნობს ადამიანი,  უფალი მასში სამუდამოდ დაიმკვიდრებს და პიროვნებაში მამობრივი ცეცხლი იწყებს მოქმედებას, შეად.: „უკუეთუ ვისმე უყუარდე მე, სიტყუანი ჩემნი დაიმარხნეს, და მამამანცა ჩემმან შეიყუაროს იგი, და მოვიდეთ მისა და მის თანა დავადგრეთ“ (იოან. 14:23; ლუკ. 16:10-12).

მიუხედავად იმისა, რომ ღმერთში ცხოვრების საერთო რეცეპტები არ არსებობს, არის რამოდენიმე ძირითადი გაგება, რომელიც ჩვენს ცნობიერებას უნდა გააჩნდეს, რათა გონივრულად შევძლოთ ჩვენი ცხოვრების გზის გავლა და გადარჩენის გზის არცოდნის გამო,  უმეცრების მსხვერპლად არ გადავიქცეთ.

ქრისტიანისათვის მამა ღრერთთან მიმავალი გზა ძე ღმერთის საშუალებით ვლინდება. „ყოველი, რაოდენი აქუს მამასა, ჩემი არს; და ამისთჳს გარქუ თქუენ, რამეთუ: ჩემგან მიიღოს და გითხრას თქუენ“ (იოან. 16:15). მამამ ძის მარადიულ შობაში ჩადო მთელი თავისი შესაქმე. ამიტომ ძე ყველაფერში მამის ტოლია: ის არის მამის სრულად გამოვლინება; ის არის მისი (მამის) ცხოვრება, ძალა, ძლევამოსილება, ძალაუფლება, მეუფება, სიბრძნე, ყოვლის მხილველობა, შემოქმედებითობა, სიყვარული… „ჰრქუა მას იესუ: ესოდენ ჟამ თქუენ თანა ვარ, და არა მიცი მე, ფილიპე? რომელმან მიხილა მე, იხილა მამაჲ ჩემი, და შენ ვითარ მეტყჳ მე: მიჩუენე ჩუენ მამაჲ შენი?“ (იოან. 14:9). „რომელსა ვსძულდე მე, მამაჲცა ჩემი სძულს“ (იოან. 15:23). „რომელსა ჰრწმენეს ძე, აქუნდეს ცხორებაჲ საუკუნოჲ, ხოლო რომელი ურჩ იყოს ძისა, არა იხილოს ცხორებაჲ, არამედ რისხვაჲ ღმრთისაჲ დადგრომილ არს მის ზედა“ (იოან. 3:36).

სული წმიდა, მამისაგან გამოვალს და ძეში თაყვანიცემების, ძე შეიმეცნება მის (ძის) მეუფებაში და აღიქმება მის ადამიანობაში. მისსავე სულში – ვცხოვრობთ ჩვენ მამაში.

იესოს ყოველი სიტყვა ადამიანისთვის განსაკითხავად მიუწვდომელი ჭეშმარიტებაა. ჩვენ ყველაფერში მის, ძისა და მამის სიტყვის ერთიანობის მოწმობას ვხედავთ.  და ამ ჭშმარიტებას თავად ძე სრული კატეგორიულობით ამტკიცებს: „ყოველნი, რომელნი ჩემსა პირველად მოვიდეს, მპარავნი იყვნეს და ავაზაკნი, არამედ არა ისმინეს მათი ცხოვართა“ (იოან. 10:8). და რაც შეეხება მათ ვინც ახლა გამოჩნდნენ და კვლავაც უნდა გამოვლინდნენ – უფალი ბრძნებს: „ეკრძალენით, ნუ ვინმე გაცთუნნეს თქუენ, რამეთუ მრავალნი მოვიდოდიან სახელითა ჩემითა და იტყოდიან, ვითარმედ: მე ვარ ქრისტე, და მრავალთა აცთუნებდენ“ (მათ. 24:4-5); „მაშინ უკუეთუ ვინმე გრქუას თქუენ: აჰა აქა არს ქრისტე გინა იქი, ნუ გრწამენ. რამეთუ აღდგენ ქრისტე-მტყუვარნი და ცრუ-წინაწარმეტყუელნი და ჰყოფდენ სასწაულებსა დიდ-დიდსა და ნიშებსა, ვიდრე ცთუნებადმდე, უკუეთუმცა ვითარ შეუძლეს, რჩეულთა მათცა. აჰა ესერა წინაჲწარ გარქუ თქუენ. უკუეთუ გრქუან თქუენ: აჰა უდაბნოსა არს, ნუ განხუალთ; აჰა ესერა საუნჯეთა შინა არს, ნუ გრწამნ. რამეთუ, ვითარცა ელვაჲ რაჲ გამობრწყინდის მზისა-აღმოსავალით და ჩანნ ვიდრე დასავალადმდე, ეგრეთ იყოს მოსლვაჲ ძისა კაცისაჲ“ (მათ. 24:23-27). უდაოა უფალი ემიჯნება ყველა დანარჩენ მტყუვარ  „ადამიანური სწავლების“ მქადაგებელს: „რამეთუ ერთი არს მოძღუარი თქუენი – ქრისტე, ხოლო თქუენ ყოველნი ძმანი ხართ“ (მათ. 23:8).

ისტორიამ იესო ქრისტეს სხვა მასწავლებლების, წინასწარმეტყველების, რელიგიების დამფუძნებლების გვერდით მოხსენიების მრავალი მცდელობა იცის; ასეთი მაგალითები მრავლადაა ჩვენს სინამდვილეში და ალბათ მომავალშიც იქნება. ყველა ეს შემთხვევა ერთ საკითხშია ურთიერთშეთანხმებული: ისინი უარს აცხადებენ იესო ქრისტეს ღვთაებრიობასა და მის აბსოლუტურ ავტორიტეტულობაზე, ანუ იმაზე, რაც ჯერ კიდევ 325 წელს მსოფლიო კრებამ საყოველთაოდ აღიარა.

უქმნელმა ნათელმა მამის სიტყვის მეშვეობით გვამცნო, რომ იქ სადაც უარყოფილია უდიდესი საიდუმლო, რომ – „დიდ არს ღმრთის მსახურებისა საიდუმლოჲ; ღმერთი გამოჩნდა ჴორცითა და განმართლდა სულითა, ეჩუენა ანგელოზთა, იქადაგა წარმართთა შორის, ჰრწმენა სოფელსა და ამაღლდა დიდებითა“  (1 ტიმ. 3:16) – შეუძლებელია ჭშმარიტება იქნეს მიკვლეული და შემეცნებული. ქრისტიანობაში უკიდურესი კონკრეტულობა, და ღმერთის საბოლოო მიუწვდომლობაა გაერთიანებული. ჩვენ ვჭამთ განსხეულებული ღმერთის ხორცს და ვსვამთ მის სისხლს: ჩვენ ვხდებით მისი სხეულის ნაწილი „რამეთუ ასონი ვართ გუამისა მისისანი, ჴორცითა მისთაგანნი და ძუალითა მისთაგანნი“ (ეფ. 5:30). ღმერთის სიტყვასთან ერთობაში – ჩვენი ქმნილი გონი ღვთაებრივ გონს ერწყმის. ამასთან ვიცით, რომ „ღმერთი არავის სადა უხილავს“ (1 იოან. 4:12) და „მხოლომან ძლიერმან მეუფემან მეუფეთამან და უფალმან უფლებათამან… რომელ ნათელსა მყოფ არს მიუწდომელსა, რომელი არავინ იხილა კაცთაგანმან, არცა ხილვად ჴელ-ეწიფების“ (1 ტიმ. 6:15-16).

ღმერთი, რომელიც თავისი არსით ყოველგვარ გაგებაზე, სახეზე და ხატებაზე უმაღლესია, ქრისტეს ეკლესიის მრავალსაუკუნოვანი გამოცდილებისათვის არის ცნობილი. ჩვენი მამები, ადამიანისათვის უკიდურესად მძიმე გამოცდილების შედეგად, გახდნენ მისი შემეცნების თანამონაწილენი და მათ ეს სიკეთე, როგორც უძვირფასესი და ცხოვრებისგან განუყოფელი ცოდნა, ჩვენ გადმოგვცეს და ის არანაირი ძალით არასოდეს არ წაგვერთმევა (ლუკ. 10:42). ჩვენმა თავმდაბალმა უფალმა არ შეიძულა, არ უგულებელყო ჩვენი არარაობა და არ უარყო ჩვენი სურვილი ის ნეტარება გაგვეზიარებინა, რასაც მის ამქვეყნიურობას და ადამიანურობას ვუწოდებთ (შეად. მათ. 11:27).

ღმერთის შეცნობისაკენ მიმავალი ჩვენი გზა ქრისტეს სიტყვაზე გადის და არა წიგნზე; ამ რწმენას ჩვენი გონი ქრისტეს სიყვარულის ცეცხლით ალმოდებულ გულამდე მიჰყავს. ჩვენ ვეშვებით იმ უძირო ოკეანეში, რასაც ადამიანის გული ჰქვია. ჩვენ ვიცით ამ ჩაძირვასთან დაკავშირებული სიძნელეები: ეს ღვაწლი დიდი ტანჯვით არის დამძიმებული. მაგრამ იქ, ქვემოთ, ჩვენ ღმერთი შემოგვხვევს ხელს და ზეცად აგვიყვანს. თუ საკმარისად გაქვს ამისათვის საჭირო სიყვარულის ტკივილი, ზეცისკენ ზრდაც შესაძლებელი იქნება.

ამ წიგნში მე ხშირად ვიყენებ სიტყვას „ტკივილი“, და იმის შიშიც ხშირად მეუფლება, რომ ამგვარ ასკეტურ ტერმინს ყველა ერთნაირი კორექტულობით არ შეხვდება. ტკივილი, რომლის შესახებაც მე ვწერ, ღმერთში ცხოვრების პირადად ჩემი ლეიტმოტივია. მე არ შემიძლია ეს ტკივილი დავივიწყო. ის სულაც არ ჰგავს ფიზიკურ ან ფსიქოლოგიურ ტკივილს, თუმცა ხანდახან ასეთი სადაგი ტკივილიც მეუფლება. ეს არის ღმერთის სიყვარულის გამო გამოწვეული ტკივილი, რომელსაც მლოცველი ამქვეყნიურობიდან სხვა სივრცეში გაჰყავს. რაც უფრო ძლიერია ეს სულიერი ტკივილი, მით მეტად გრძნობ ღმერთის სიახლოვეს; რაც უფრო ღრმად ვიძირებით უღმერთობის შეგრძნების ოკეანეში, ჩვენი სული მით უფრო აშკარად შეიგრძნობს ზეციურობას. როდესაც ჩვენი სული ნათლითმოსილ ციურ სფეროს შეუერთდება, მაშინ ტკივილი გაუსაძლის სიხარულად გადაგვექცევა, ანუ არსობრივად იგივე მდგომარეობაა როდესაც: უკიდურეს ტკივილს, უკიდურესი სიხარული ერწყმის. აღმსარებელი სწორედ ამგვარი გრძნობათა ღელვით ხასიათდება. გაუთვალისწინებელ ზღვარზე მიჰყავს ის სულიწმიდას და აქ იგი ღვთაებრივი უნივერსალიზმის მარცვალს ეზიარება. დააკვირდით ადამის ღალატის შემდეგ ქრისტეს მიწიერ ცხოვრებას, მის ღვთაებრივ ყოვლისშემძლეობას როგორ ერწყმის ხორციელი უსუსურობა. ჩვენც რაღაც მსგავსიგვემართება: „ყოველივე ძალ-მიც განმაძლიერებელისა ჩემისა ქრისტეს მიერ“ (ფილიპ. 4:13). ის რაც ღმერთი ღვთაებრივი არსით არის, ადამიანს მადლით ეძლევა და ის ვინც თავის მიწიერ გამოვლინებებში ქრისტეს მსგავსია, ღვთაებრიობაშიც თავისთავად მას ემსგავსება.

სულიერი ქენჯნა – რეალურად შეუწონადია და უხილავია უმრავლესობისათვის. ღვთაებრივი სიყვარული ჩვენში ტკივილების ისეთ გამას ბადებს, რომლის შესახებაც როგორც ნივთიერზე, ისე მეტაფიზიკურზე უნდა ვისაუბროთ. გარეგნულად ასეთი გვემული შეიძლება სხვებზე უკეთეს პირობებში იყოს, მაგრამ მისი სული ვერანაირი სიმდიდრით, ფუფუნებით, პრივილეგიებით, ძალაუფლებითა და ამქვეყნიური დიდებით ვერ კმაყოფილდება. სამშვინველი გრძნობს სულის სუნთქვას და რეალურ იწროებაში მყოფი დაუსაბამო უფლისაკენ მიილტვის. ასეთ შემთხვევაში სამშვინველის ტკივილი შვილმკვდარი დედის გოდებაზე უფრო შეგრძნებადია.

უდაბნოდან დაბრუნებული უფლის პირველი სიტყვები იყო: „შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათაჲ“ (მათ. 4:17). ეს სასუფეველი თავად არის ქრისტე და აი, ჩვენ, ადამიანები ვხედავთ მას: ის ისე ახლოს დგას ჩვენს წინაშე, რომ არა მხოლოდ მისი დანახვა, არამედ „ჩვენი ხელითაც ვეხებით სიცოცხლის სიტყვას“ ( შეად.:1 იოან. 1:1). და როდესაც მარადიული ღმერთის „ხელშესახები“ ხატი თავის დიადი სიყვარულით ჩვენს პიროვნულ სულს (სამშვინველს) შეეხება, ეს უკანასკნელი ვერასოდეს დაივიწყებს ამ საოცრებას. „მსგავს არს სასუფეველი ცათაჲ კაცსა ვაჭარსა, რომელი ეძიებნ კეთილთა მარგალიტთა. და პოის რაჲ ერთი მარგალიტი მრავალ-სასყიდლისაჲ, წარვიდა და განყიდა ყოველივე, რაჲცა ედვა, და მოიყიდა იგი“ (მათ. 13:45-46). ამ და სხვა მსგავს იგავებში, უფალი იმის შესახებ გვესაუბრება, რაც ახლა მე მაქვს მხედველობაში. როდესაც ადამიანი ღვთაებრივ ბრწყინვალებას იხილავს, იმისათვის, რომ ის „განძი“ და ის „მარგალიტი“ არ დაკარგოს, ყველაფერს ტოვებს რაც ამ ქვეყნად მოეპოვება.

როდესაც სულიწმიდა ჩვენს პიროვნულ სულს უქმნელი ღვთაებრივი სინამდვილის (უქმნელი ნათელის) სახით გამოეცხადება, მაშინ ჩვენში ამ ხილვის შემეცნებისა და რწმუნების ძალა უნდა გამოვნახოთ: ეს გამოცხადება ყველაფერ იმაზე უსასრულოდ მეტია, რაც ჩვენ ამქვეყნიური ცხოვრების შესახებ ვიცით და რაც შეგვიგვძვნია. ის ვინც ეს შეგრძნება განიცადა მისთვის შეიძლება მთავარანგელოზი გაბრიელის გამოცხედებასთან დაკავშირებული წმინდა მარიამის ერთგვარი მერყეობა გასაგები გახდეს. მაშინ მხოლოდ ყოვლადწმინდა მარიამისთვის გახდა გასაგები ის დიდი ტანჯვა, რაც მის მიწიერ მსახურებასთან და ვალის მოხდასთან იყო დაკავშირებული, – „ჰრქუა მას მარიამ: აჰა მჴევალი უფლისაჲ; მეყავნ მე სიტყჳსაებრ შენისა! და წარვიდა მისგან ანგელოზი იგი. და აღდგა მარიამ მათ დღეთა შინა და წარვიდა მთად კერძო მსწრაფლ ქალაქად იუდაჲსა. და შევიდა სახლსა ზაქარიაჲსსა და მოიკითხა ელისაბედ. და იყო ვითარცა ესმა ელისაბედს მოკითხვაჲ მარიამისი, ჰკრთებოდა ყრმაჲ იგი მუცელსა მისსა. და აღივსო სულითა წმიდითა ელისაბედ. და ჴმა-ყო ჴმითა დიდითა და თქუა: კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის, და კურთხეულ არს ნაყოფი მუცლისა შენისაჲ! და ვინაჲ ჩემდა ესე, რაჲთა მოვიდეს დედაჲ უფლისა ჩემისაჲ ჩემდა? რამეთუ აჰა ესერა ვითარცა იყო ჴმაჲ მოკითხვისა შენისაჲ ყურთა მომართ ჩემთა, ჰკრთებოდა ყრმაჲ ესე სიხარულით მუცელსა ჩემსა. და ნეტარ არს, რომელსა ჰრწმენეს, რამეთუ იყოს აღსრულებაჲ თქუმულთაჲ მათ მისა მიმართ უფლისა მიერ. და თქუა მარიამ: ადიდებს სული ჩემი უფალსა, და განიხარა სულმან ჩემმან ღმრთისა მიმართ, მაცხოვრისა ჩემისა,“ (ლუკ. 1:38-47). „…იხილეს იგი და თაყუანის-სცეს მას; ხოლო რომელნიმე შეორგულდეს“, რადგან მომხდარი ადამიანურ საწყაურს აღემატებოდა (მათ. 28:17; ნახ. ასევე: ლუკ. 2:35; მათ. 20:22; საქმ. 9:15-16)

დასწყისში უქმნელი ნათელი ჩვენთვის გასაგებს იმ მძიმე მდგომარეობას ხდის, რომელშიც  ვიმყოფებით; ჩვენი ცნობიერება ხედავს, როგორ ჩავდივართ ჯოჯოხეთამდე და თვალწინ ის გამანადგურებელ რეალობა წარმოგვიდგება, რომელშიც ვიმყოფებით. მაგრამ როდესაც ნათელი უკვე სხვაგვარედ, თავის დიდებაში გამობრწყინდება, მაშინ უკვე ჩვენს დამდაბლებულ სულს  ნუგეში ესაჭიროება და ჩვენს პიროვნულ სულს უფლის ხელიდან ის ძალა მიეცევმა, რომელიც გამოუთქმელ ღვთაებრივ ნიჭში გადავიყვანს.

ცოდვა ყოველთვის სიამოვნებით იწყება, მაგრამ მისი დასასრული ტრაგედია და დაღუპვაა. ცოდვის ტყვეობიდან გათავისუფლება მტკივნეული სინანულით იწყება, მაგრამ მისი ბოლო სიკეთით სავსე ტრიუმფია. არაერთხელ მსმენია: „მზად ვარ ვიყო რელიგიური, თუ ჩემთვის რელიგია სიხარულის მომტანი იქნება“. ეს ადამიანები სიხარულს დასაწყისშივე ელიან, ამგვარი მოლოდინი ძირითადად რეალობას მოკლებულია. სინამდვილეში მიწიერი პურის ან რაიმე პრივილეგიის მოსაპოვებლად ადამიანი უდიდეს შრომასა და თავდადებაზე არ ამბობს უარს. ანდა, რამდენი შრომა ესაჭიროება ხელოვანს, იმისათვის, რათა თავისი შემოქმედების პროდუქტი სასურველ დონემდე აიყვანონ. ხშირად პოეტები, ფერმწერები, მწერლები და მუსიკოსები თავისი ხელოვნების სიყვარულის გამო ადვილად თანხმდებიან ყოველგვარ იწროებას. ყოველგვარ უდიდეს გაჭირვებას ამაზე უფრო დიდი სიხარულით შეებმიან ისინი ვინც თუნდაც ერთხელ შეიგრძნო ციური ცეცხლი.

ავიღოთ თუნდაც ქრისტეს სწავლება: „ნეტარ იყვნენ გლახაკნი სულითა, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათაჲ“. ჩნდებაკითხვა: ეს ადამიანები უკვე ახლა არიან ნეტარნი, თუ მომავალ სასუფეველში? „ნეტარ იყვნენ მგლოვიარენი გულითა…“, „ნეტარ იყვნენ მშვიდნი…“, „ნეტარ იყვნენ, რომელთა ჰშიოდის და სწყუროდის სიმართლისათჳს… ნეტარ იყვნენ მოწყალენი… ნეტარ იყვნენ წმიდანი გულითა… მშჳდობის-მყოფელნი… დევნულნი სიმართლისათჳს… ნეტარ იყვნეთ თქუენ, რაჟამს გყუედრიდენ და გდევნიდენ და თქუან ყოველი სიტყვაჲ ბოროტი თქუნდა მომართ სიცრუვით ჩემთჳს. გიხაროდენ და მხიარულ იყვენით, რამეთუ სასყიდელი თქუენი ფრიად არს ცათა შინა…“ (მათ. 5: 3-12). შესაძლებელია საკუთარ ვნებებთან უდიდესი ბრძოლების, უდიდესი მგლოვიარების, დარდის და ცხარე ცრემლების გარეშე ყოველივე თქმულის განხორციელება? რა თქმა უნდა არა. მაგრამ, რაც არ უნდა უცნაური იყოს, ცათა სასუფევლის ბრწყინვალე ნათელი უკვე ქრისტე-ღმერთის რწმენის დასაწყისშივე აღწევს ჩვენამდე. „… ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: არავინაა, ვინც დატოვა სახლი ან მშობლები, ან ძმები, ან დები, ან ცოლი, ან შვილები ცათა სასუფევლის გამო და ასი წილი არ მიიღო, აქ ამ დროს და მომავალს მას საუკუნო საუკუნესა“ (შეად. მარკ. 10: 30; ლუკ. 18: 29-30).

ყველაფერი, რის შესახებაც უფალი ბრძანებს, მაძიებელი სულის დიდი წუხილითა და ტანჯვით მოიხვეჭება. დიდი სიყვარული კი ადამიანის პიროვნულ სულს ღმერთისკენ ისეთი ძალით მიმართავს, რომ მასში ძველი რეფლექსები და რეაქციები წყვეტს მოქმედებას. როგორც გონი წარსდგება – საწყისი გონის წინაშე, ადამიანის სულიც ისე წარსდგება ღმერთის წინაშე და ყველაფერი ხილულიც და წარმავალიც აქ შეჩერდება. ასკეტები ამ მდგომარეობას „სუფთა ლოცვას“, ანუ გულითად ლოცვას უწოდებენ. ადამიანი არა მიწიერ კატეგორიებში გადაინაცვლებს: ის უკვე არც მოხუცია, არც ახალგაზრდა; არც ელინია, არც იუდეველი, არც სკვითი, არც ბარბაროსი; არც მეფეა და არც მონა; არც მდიდარია და არც ღატაკი; არც სწავლულია, არც უსწავლელი. უფრო მეტიც: არც მამაკაცია და არც ქალი. ის ამ დროს იესო ქრისტეში „კვლავდაბადებულია“, ის „ახალი ქმნილებაა“ (შეად. კორ. 5: 17; გალ. 6: 15; გალ. 3: 26-28).

როდესაც ქრისტიანის აღსარება უმაღლეს დაძაბულობამდე მიდის, მაშინ მასთან ბრძოლას იწყებს „მთავარი იგი ამის სოფლისაჲ“ (იოან. 12: 31; 14: 30; 16: 11). ეს არის კოსმოსური განზომილებების მტრის გონება და ამ დროს, ჩვენი უხილავი ბრძოლა სწორედ მის წინააღმდეგ მიმდინარეობს. ძალიან დასაბუთებულად შეიძლება ითქვას, რომ ყველაფერ იმას, რაც სულიერების ფარგლებშია, ქრისტიანის სული, უკიდურესად მონანიე მდგომარეობაში ხვდება. ეს ასეც უნდა იყოს, რადგან სინანული ადამიანს სამყაროს უფალს – ქრისტეს ამსგავსებს.  ადამიანის ღმერთს  მიმსგავსება რომ განხორციელდეს, მან, ადამიანმა, ყველა დონის გამოცდა სრულად უნდა გაიაროს. ამ გზაზე მას მრავალი სახის ხილვა ელოდება, მათ შორის შეიძლება იყოს საცდურები არაქრისტიანული მისტიკიდან. მაგრამ ყველაფერ ამას ქრისტიანი სხვა, საპირისპირო პერსპექტივაში დაინახავს: ის რასაც სხვა სწავლებების ადეპტები ეძებენ, ის რასაც ისინი ჭეშმარიტებად მიიჩნევენ, ქრისტიანი, როგორც ჭეშმარიტი ცხოვრებიდან გადახრას ხედავს. მეორე მხრივ, როდესაც ქრისტიანს ღვთაებრივი ნათელი ეცხადება, მისთვის სწორედ მაშინ ხდება აშკარა ის რასაც ჯოჯოხეთის უფსკრულები წარმოადგენს; მაგრამ ამავე ხილვაში ამოიცნობს ქრისტიანი ჭეშმარიტების იმ ნიშნებს, რომლებიც გამოუცდელი სულიერების მაძიებელს თავისკენ მიიზიდავს. უფალი გვაფრთხილებს „ეკრძალენით, ნუ ვინმე გაცთუნნეს თქუენ“ (მათ. 24: 4). სხვა გზებზე ქრისტიანული სულის მდგომარეობა უბრალოდ მიუწვდომელია. უწინარეს ყოვლისა, მიუწვდომელი გზების რიგში დგას სასუფევლიდან მოვლენილი სიყვარული, რომელიც თავისი თანაგრძნობით ყველა ქმნილებას მოიცავს.

ღვთაებრივი სიყვარულის ტკივილი, ცხელი შანთით განგმირული გულის წამიერ ტკივილს მოგვაგონებს. მაგრამ,  – ისევ „მაგრამ“, ეს ტკივილი გამოუთქმელ სიტკბოსთან და ჭეშმარიტად ყოვლისმომცველ სიყვარულთან არის გაჯერებული. გამოდის, რომ მხოლოდ ტკივილი, როგორც ასეთი, და არა სიხარული ტკივილის გარეშე – ჩვენი ფსიქოსომანტიკური ორგანიზმისთვის მომაკვდინებელი იქნებოდა.

ათეულობით წლების მანძილზე დაგროვილმა აღსარებითი ლოცვის გამოცდილებამ დამარწმუნა, რომ გამოუსწორებელი შეცდომა იქნებოდა ჩემ მიერ აღწერილი ქრისტეს სიყვარულით გამოწვეული ტკივილის შეგრძნება პათოლოგიური ხასიათის ტკივილისათვის მიმემსგავსებინა. მონანიეს თვითგვემა – არც ნერვული აშლილობის, არც დაუკმაყოფილებელი ვნებების, არც ფსიქოლოგიური კონფლიქტის და არც გონების დაკარგვის გამო ხდება; მასში არც სხვა რაიმე პათოლოგიური პროცესი არ მიმდინარეობს. სრულებითაც არა. ეს თვითგვემითი განცდები, თავისი ბუნებით სულ სხვა წარმომავლობისანი არიან. გარკვეულ საწყის ეტაპზე ისინი სრულ ადამიანზე, ანუ სამშვინველზეც და სხეულზეც ახდენენ ზეგავლენას, ისე რომ ადამიანი სრულად იტანჯება; მაგრამ ღმერთისათვის სულიერი ტანჯვა კი არ ანადგურებს ადამიანს, არამედ აფხიზლებს. ამ გზით ადამიანი იმ შედეგებზე იმარჯვებს, რაც მას დაცემულობამ მოუტანა და ცოდვის იმ კანონისგან თავისუფლდება, რომელიც მასში იყო მოკალათებული: „და ვხედავ სხუასა შჯულსა ასოთა შინა ჩემთა, რომელი-იგი წინა-განეწყვების შჯულსა მას გონებისა ჩემისასა და წარმტყუენავს მე შჯულითა მით ცოდვისაჲთა, რომელი-იგი არს ასოთა შინა ჩემთა“ (რომ. 7: 23).

ადვილი გასავლელი არ არის ჩვენი აღორძინებისკენ და პირველქმნილი მდგომარეობის აღდგენისკენ მიმავალი გზა. მაგრამ არაფრით არ შეიძლება იქნეს გამართლებული გზიდან გადახვევა და ამ გზით გამოწვეულ უმნიშვნელოვანეს ღვაწლზე უარის თქმა. ავიღოთ თუნდაც ჩვენი ეპოქა თავისი რევოლუციური მოძრაობებით. თითქმის ნახევარ საუკუნოვანმა გამოცდილებამ, მთელს კაცობრიობას თვალნათლივ უჩვენა თუ რამდენად მძიმე და მტკივნეულია ადამიანის ერთი უსამართლო სასტიკი დაცემულობის ეპოქაში ჩამოყალიბებული სოციალური წყობიდან, მეორე არანაკლებ უღმერთო და დაუნდობელ სისტემაზე გადასვლა. ამ მგზნებარე და შფოთიან ბრძოლაში მილიონობით ჩართული პიროვნება, თავდაუზოგავად იბრძვის და სიცოცხლის ფასადაც კი ცდილობს წარმატებას მიაღწიოს. ასეთი ადამიანების თავგანწირვა თითქმის ყველასათვის „გასაგები“ და „მისაღებია“. იმისათვის, რომ ქრისტიანი ასკეტის „რისკი“, რომელსაც პიროვნება ხრწნილებიდან უხრწნელებამდე და დროებითობიდან მარადიულობამდე მიყავს ჩვენთვის გასაგები გახდეს, თუნდაც ზემოთ მოყვანილი მასიური თავდადების მაგალითს მივაპყროთ ჩვენო ყურადღება.

ორიდან ერთი გარდაუვალია: ან ფსიქოფიზიკური ტკბობისათვის და კომფორტისათვის უნდა ვიბრძოლოთ, ღმერთს დავშორდეთ და სულიერად მოვკვდეთ, ან სულიერი სიცოცხლისათვის და ზებუნებრივი ყოფიერებისათვის უნდა ვიღვაწოთ და ამა სოფლისათვის უნდა მმოვკვდეთ. ჩვენი ჯვარი და ჩვენი ჯვარცმა ამ „კვდომაშია“. ბევრი ადამიანი, იმისათვის რომ მიაღწიოს თავის იდეალს – იღუპება, თუმცა თავსთავად ამ იდეალს მხოლოდ დროებითი ბედნიერება შეუძლია მოიტანოს. ქრისტიანი კი რომელიც ღმერთში თავისი უკვდავი სულის თავისუფლებას მოიპოვებს, მზად არის, არა საკუთარი სურვილების დასაკმაყოფილებლად ეწამოს, არამედ უმაღლესი ჭეშმარიტების განსახორციელებლად. ამაშია მისი – ქრისტიანული ღირსება რის მსგავსიც  ამა სოფლად არ იპოვება.

 „და იქმნა ბრძოლაჲ ცათა შინა: მიქაელ და ანგელოზნი მისნი ჰბრძოდეს ვეშაპსა მას, და ვეშაპი და ანგელოზნი მისნი ებრძოდეს მათ. და ვერ შეუძლო და არცაღა ეპოვა მას ადგილი ცათა შინა. და გარდამოვარდა ვეშაპი იგი დიდი, გუელი დასაბამისაჲ, რომელსა ეწოდების ეშმაკი და სატანა, რომელი აცთუნებს ყოველსა სოფელსა; გარდამოვარდა ქუეყანად და ანგელოზნი მისნი მის თანა გარდამოცჳვეს. და მესმა ჴმაჲ დიდი ცათა შინა, რომელი იტყოდა, ვითარმედ: აწ იქმნა მაცხოვარებაჲ და ძალი და სუფევაჲ ღმრთისა ჩუენისაჲ და ჴელმწიფებაჲ ქრისტეს მისისაჲ, რამეთუ გარდამოვარდა შემასმენელი ძმათა ჩუენთაჲ, რომელი შეასმენდა მათ წინაშე ღმრთისა ჩუენისა დღე და ღამე. და მათ სძლეს მას სისხლითა მით კრავისაჲთა და სიტყჳთა წამებისა მისისაჲთა და არა შეიყუარნეს სულნი მათნი ვიდრე სიკუდილადმდე. ამისათჳს იხარებდით ცანი და ყოველნი დამკჳდრებულნი მას შინა. ვაჲ არს ქუეყანისა და ზღჳსა, რამეთუ გარდამოჴდა ეშმაკი თქუენდა მომართ სავსე გულისწყრომითა დიდითა, რამეთუ უწყის, ვითარმედ მცირედი ჟამი უც მას“ (გამოცხ. 12: 7-12).

სრულყოფილი სიყვარული არის – ღმერთის სიყვარული საკუთარი თავის სიძულვილამდე. „უფროჲსი ამისსა სიყუარული არავის აქუს, რაჲთა სული თჳსი დადვას მეგობართა თჳსთათჳს“ (იოან. 15: 13). ეს არის სიყვარული, რომელის შესახებაც უფალმა „სრულიად შეიყუარნა“ ბრძანა (იოან. 13: 1). ვინც ამ უდიდეს ზღვარს აღწევს, ის კარის ზღურბლთან დგას, რომლის მიღმა „სასუფეველია შეუძრველი“ (ებრ. 12: 28).

იმისათვის, რომ ეს სასუფეველი მოვიპოვოთ, უნდა გვახსოვდეს, რომ ყოველმა „ხატად ღმრთისა“ (დაბ. 1: 27) ქმნილმა სულმა, ტკივილის „ზღურბლს“ უნდა გადააბიჯოს; წმინდა სიყვარულისთვის ნებსითი სატანჯველი უნდა გადალახოს. ჩვენი თავისუფალი ნების ამგვარი გამოცდის გარეშე, საკუთარ პერსონაში ჭეშმარიტად თავისუფალ არსებას ვერ დავინახავთ. მეორე მხრივ, იმისათვის რომ ყოველთვის ღმერთთან და ღმერთში ვიყოთ, ჩვენ ისეთივე სიყვარულის უნარი უნდა გაგვაჩნდეს, როგორიც ღმერთშია. იესო ქრისტემ ჩვენ ყველა დიდ საიდუმლოს გვაზიარა, მისი მაგალითის გარეშე ამ საიდუმლოებებს ვერასოდეს დავუახლოვდებოდით. „ზღურბლზე გადააბიჯო“ ნიშნავს: რადიკალურად გარდაიქმნა, „ახალ ქმნილებად“ იქცე, ისეთ ღვთაებრივ მარადიულობას ეზიარო, რომ ღვთაებრივი ცხოვრება გახდეს შენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი. ასეთ შემთხვევაში მადლი ისე ერწყმის ჩვენს ქმნილ ბუნებას, რომ ეს ორი – ერთ მთლიანობად გადაგვექცევა: სწორედ ეს არის განღმრთობა.

გზის ცოდნის კურთხევა ყოველივე ზემოთ თქმულს გულისხმობს. ქრისტიანმა, რომელმაც ყველაფერი ეს იცის „მოვლენილ ცეცხლოვან განსაცდელს“ (1 პეტ. 4: 12), როგორც ამას წმინდა მარტვილთა ცხოვრებაში ვხედავთ უმტკივნეულოდ და სიხარულით გადაიტანს. ამ ცოდნის გარეშე პიროვნება საშიშროების წინაშე დგრბა, რადგან სული ღმერთის სიყვარულში შეიძლება დაეჭვდეს და როდესაც პიროვნების რწმენაში ეჭვი გაჩნდება, გოლგოთას გზაზე ქრისტესთან ერთად მიმავალი შესაძლებელია კიდეც დაყოვნდეს.

როდესაც ყოველივე ზემოთ აღნიშნულის რეზუმირებას ვახდენ სულის ეს ჭეშმარიტად დიდი მეცნიერება, მსურს მოკლედ გამოვხატო და მოგიწოდოთ: ყოველგვარი მიწიერი ტანჯვა უფრო დიდი ტანჯვით დაამარცხე; „სული გეჭიროს ჯოჯოხეთში“ – თვითგანიკითხე, როგორც უღირსი და განწირული ჯოჯოხეთისთვის, მაგრამ „ნუ მიეცემი სასოწარკვეთას“.

ამ ღვაწლით შენ სოფელს დაამარცხებ, უფალი ბრძანებს: „სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ (იოან. 16: 33). და შენც – სოფლის მძლეველს უფალი შეუძვრელ სასუფეველს გაზიარებს (შეად. ებრ. 12: 28).

დედამიწაზე სადამდე მიდის ამ მეცნიერების ზღვარი? ჩვენთვის ეს ზღვარი, „სიკვდილითა სიკვდილისა დამთრგუნველმა“, ქრისტემ განსაზღვრა.

კურთხეულ იყოს მისი სახელი აწ და მარადის.

შეჯამებული სულიერი ცხოვრება

ჭეშმარიტი სულიერი ცხოვრება მიედინება „სულითა და ჭეშმარიტებითა“ (იოან. 4: 23). ამდენად, ის შეიძლება მოქმედებდეს ნებისმიერ ადგილას, ნებისმიერ დროს და ნებისმიერ იატორიულ ეპოქაში. იესო ქრისტეს ღვთაებრივი მცნებებისათვის აბსოლუტურობაა დამახასიათებელი. მთელს ქვეყანაზე  არ არის და არც შეიძლება იყოს ისეთი ადგილი და პირობები, სადაც მათი (მცნებების) აღსრულება შუძლებელია. როგორც ღვთაებრივი სული და ჭეშმარიტება, თავისი მარადიულობით, ეს ცხოვრება, რა თქმა უნდა, ყოველგვარ გარე ფორმაზე მაღლა მდგომია.  მაგრამ, იმდენად, რამდენადაც ადამიანი, ამ ქვეყანად, როგორც „ტაბულა რაზა“ (ლათ. Tabula rasa – ნიშნავს „სუფთა ფიცარს“, ანუ გვერდს რაზედაც ჯერ არაფერი დაწერილა (რ. ჩ.)), ჩნდება, იმდენად, მას მოელის „ზრდა, სულიერად გაძლიერება, სიბრძნესთან ზიარება“ (შეად. „ხოლო ყრმაჲ იგი აღორძნდებოდა და განმტკიცნებოდა სულითა და აღივსებოდა სიბრძნითა, და მადლი ღმრთისაჲ იყო მის ზედა“ (ლუკ. 2: 40). სწორედ ამიტომ, ჯერ კიდევ განვითარების პროცესში მყოფი ადამიანის სრულყოფისათვის და ერთობლივი ცხოვრების ფორმებში დამკვიდრებისათვის, ჩნდება სხვადასხვაგვარი ორგანიზაციური ფორმები და დისციპლინები. ჩვენი მამები, მოციქულები, და თვით ქრისტეც, რომლის მადლითაც ჭეშმარიტი ღმერთის თაყვანისცემის საქმეს ვეზიარეთ, ყოველთვის ბრწყინვალედ ითვალისწინებდნენ, რომ, ღვთაებრივი სულის ცხოვრება, ყოველგვარ მიწიერ ინტუიციებს აღემატება და თვითონ ეს სული ყოველთვის შეიქმნის ისეთ საცხოვრისს, რასაც მიწიერ სივრცეებში ისეთი გარეშემოწერილობა ექნება, რომელიც რეალობაში სულის გამოხატულებად და მისი ნიჭების საცავის სახით წარმოგვიდგება. სულიწმიდას ეს საოცარი საცხოვრისი, რომელმაც მრავალი მძიმე ტკივილის მიუხედავად, ღვთაებრივი გამოცხადების შედეგად მიღებული უძვირფასესი განძი, საუკუნეებში გამოატარა, წმინდა ეკლესიაა. ნურაფერს ვიტყვით მათ შესახებ, ვინც თავისი არასაკმარისი გონიერების გამო, მხოლოდ „ფორმების“ უზომო თაყვანისმცემლები ხდებიან, რის შედეგადაც კარგავენ ამ ფორმებში დავანებულ სულიერებას. „რომელმან-იგი შემძლებელ მყვნა ჩუენ მსახურებად ახლისა შჯულისა, არა წიგნისა, არამედ სულისა, რამეთუ წიგნი მოაკუდინებს, ხოლო სული აცხოვნებს… ხოლო უფალი სულ არს; ხოლო სადა სული უფლისაჲ, მუნ აზნაურებაჲ არს. ხოლო ჩუენ ყოველნი განცხადებულითა პირითა დიდებასა უფლისასა განვიცდით, მასვე ხატსა მივიცვალებით დიდებითი დიდებად, ვითარცა-იგი უფლისაგან სულად“ (2 კორ. 3: 6, 17-18). ეკლესიის საქმეა – თავისი შვილები ღვთაებრივი ყოფიერების სფეროში შეიყვანოს, ეკლესია ჩვენი სამყაროს ისეთი სულიერი ცენტრია, რომელიც ქალისგან პირველი ადამიანის შექმნიდან უკანასკნელის დაბადებამდე მთელ ისტორიას გლობალურად მოიცავს. ეკლესია ქრისტესთან ერთობა და მის სიყვარულში კავშირია. მის წიაღში აღზრდილები, როლებმაც ხანგრძლივი  ღვაწლი გაიღეს და სახარების მცნებებში ცხოვრებით უფლის თავისუფალი ძეებისათვის დამახასიათებელ თვითშემეცნებამდე მივიდნენ, აღარც გეოგრაფიულ მდებარეობაზე და არც ადგილობრივ ტრადიციებზე აღარ არიან დამოკიდებულნი; საზოგადოებრივი წეს-ჩვეულებები და კანონები მათ უკვე ვეღარც ზღუდავს და ვერც ვერანაირ ზიანს ვეღარ აყენებენ. ამის მაგალითია თვით უფალი იესო ქრისტე: ის ცხოვრობდა მამის ყოველი მცნებით და იმ უმძიმეს ტვირთს ატარებდა, რომელიც მოსეს კანონმდებლობაზე იყო მიშენებული, შეად.: „ხოლო თავადმან ჰრქუა მას: თქუენდაცა, სჯულის-მეცნიერთა, ვაჲ არს, რამეთუ აღჰკიდით კაცთა ტჳრთი ძნიად სატჳრთავი და თქუენ ერთითაცა თითითა არა შეახით ტჳრთსა მას“ (ლუკ. 11: 46).

დაწერილით უკმაყოფილების გამო ბევრჯელ მიმიტოვებია წერის პროცესი. ვცდილობდი გავრკვეულიყავი მიზეზში და ახლა უკვე ვფიქრობ, რომ რაღაც გავიგე. მე საკუთარი პიროვნების წინაშე ამოუხსნელი ამოცანა დავაყენე: მსურდა წიგნში ის გადმომეცა, რისი გადატანაც  ათწლეულების მანძილზე ჩემი „ჯოჯოხეთური აღსარების“ პროცესში მომიხდა. როგორცა ჩანს, მე არ ვარ მწერალი. როდესაც სულიერ ცხოვრებასთან დაკავშირებულ, ჩემ მეხსიერებაში შედარებით ნათლად შემორჩენილ მოვლენებს ვაკვირდებოდი, არც თუ იშვიათად ყოფილა შემთხვევები თავად ჩემი გამოცდილების ბუნებას შევუჩერებივარ. მგონია, რომ ეს არა მხოლოდ ჩემი, არამედ, ასეთია ყველა, როგორც ძველი ისე ნაკლებად ძველი, სხვა ასკეტი-მწერლის გამოცდილება. ხანგრძლივი პერიოდის მანძილზე, თავისი არსით ერთი და იგივე მოვლენა, თითქმის ყოველთვის ან სხვადასხვა თანმიმდევრობით მეორდებოდა, ან იცვლებოდა დეტალებიც შინაარსიც და შედგენილობაც: ჩნდებოდა ახალი ელემენტები და მანამდე არსებული იკარგებოდა. იქმნებოდა  ისეთი მრავალფეროვნება, რომელსაც წიგნში, სადაც საჭიროა მთელი მოწოდებული მასალის სისტემატიზირება, შეუძლებელია… და მართლაც, სულიერი ცხოვრება ცოცხალ წყალს წააგავს: ის ხან მცირე ღელეა; ხან მდინარე ან შეერთებული მდინარეები; სხვა შემთხვევაში ეს შეიძლება – დიდი ზღვაც იყოს. ხან ეს არის ქვებს შორის მოჩუხჩუხე წყაროს მუსიკა; ან ძლიერი მდინარის უწყვეტი გუგუნი მაგრამ მაინც მშვიდი დინება; ან მთის მდინარეების შეერთებაში გაჩენილი დიდი მორევი; ან წყლის სარკისებური ზედაპირი, რომელზედაც მზე და ლურჯი ცა აირეკლება; სხვა შემთხვევაში კი ღრმა ზღვების უკიდეგანო სივრცეებზე დატეხილი მძიმე ქარიშხალია, რომლის ჩაწყნარების შემდეგაც მთვარიანი ღამის სიჩუმეში დუმილი დგება… ყველაფერ ამასთან, წყლები იგივე წყლებად რჩება.

ადამიანის სული, რომელიც ღმერთს მიმართავს, მისგან ყოველთვის მიიღებს სხვა მყოფობისა და სხვაგვარად შემეცნების ახალ ძალას; მიაღწევს დროის ზღვარს, გადავა სხვა განზომილებაში, ღვთისგან მიიღებს სულიერ დახმარებას და როგორც ამქვეყნიურობაში, ისე კოსმიურ ყოფასა და მარადიულობაში ყოვლის მომცველი გახდება; ლოცვაში შესთხოვს მარადის-მყოფელს და შეეხება დაუსაბამოს.

მე არ მახსენდება მაგალითი, რომელიც ამ გამოცდილების სხვისთვის, ხელმისაწვდომად შეაჯამებდა, მითუმეტეს, როდესაც საქმე პირველსაწყის ან შუალედურ მდგომარეობას შეეხება. გარკვეულ შემთხვევებში თუ ნათელში ჩვენი სული უფრო სრულყოფილ ხილვებს უახლოვდება, ეს სრულყოფილება მაინც შედარებითად უნდა მივიჩნიოთ და ჩვენ მიწიერ ყოფიერებაში ის არ შიძლება შეუძვრელი გახდეს. ერთი სიტყვით, ღვთისაგან ბოძებული ძალიან დიდი სიმდიდრე არ შეიძლება ქრონოლოგიურად და ლოგიკურად იქნეს ორგანიზებული და წარმოდგენილი, ამიტომ მე ამ საქმეზე უარს ვაცხადებ.

ბერდიდი სილუანეს მეთოდი – იმისათვის, რომ თვითონ შეძლო საკუთარი თავის კონტროლირება და შენი მდგომარეობის შეცნობა, ადამიანს, საერთო პრინციპის წინაშე აყენებს. აი ზოგიერთი მაგალითი:

• „იმდენი საკვები უნდა მიიღოთ, რომ ჭამის შემდეგ არ შეგიწყდეთ მლოცველობა და ღმერთის თანადგომის შეგრძნება“ (შეად. „ეკრძალენით თავთა თქუენთა, ნუუკუე დამძიმდენ გულნი თქუენნი შუებითა და მთრვალობითა და ზრუნვითა ამის სოფლისაჲთა, და მეყსეულად მოიწიოს თქუენ ზედა დღე იგი“ (ლუკ. 21: 34));
• „ყოველი საქმე, რომელიც თქვენში ღვთის კურთხევას არ მოელის, უმჯობესია გადასდოთ; ისევე, რომელ საქმესაც წინ გულრწფელი ლოცვა არ უძღვის – უმჯობესია არ განახორციელოთ“;
• „თუ ლოცვის დროს გონებაში საწუთოთა აზრები ჩნდება, ეს არ შეიძლება „წმინდა“ ლოცვად მივიჩნიოთ“;
• „თუ ჩვენი გული ვინმეს მიმართ ზიზღს და ღვარძლს შეიგრძნობს, ჩვენ კვლავაც სიკვდილს ვუპყრივართ და ჯერ ღმერთი ვერ შეგვიგვრძნია“. და ა. შ.

და კიდევ:

• … ღმერთი სიყვარულია და სამებაა განუყოფელი;
• აბსოლუტური მყოფობა – პერსონალურია და პერსონალური ღმერთისადმი ჩვენი დამოკიდებულებაც – უწინარეს ყოვლისა პერსონისადმი დამოკიდებულება უნდა იყოს;
• ცოდვა ყოველთვის ან დანაშაულია და ან მამის, ანუ ღმერთის სიყვარულზე უარის თქმაა;
• უცოდველობისა და ღმერთთან საუკუნეობრივი გარდაუვალი ერთობის აღდგენა მხოლოდ აღსარებით მიიღწევა;
• ქრისტეს გარეშე საკუთარი ცოდვიანობის სრულად შემეცნება შეუძლებელია;
• მამისაკენ მიმავალი გზა თავად ქრისტეა და ძეობა დაუსაბამო მამისა მხოლოდ მისი ერთარსი ქრისტეთი და ქრისტეშია შესაძლებელი…

საგანგებო ამოცანამ, რომელიც ჩვენს წინაშეა, არანაირად არ უნდა აგვარიდოს  მის გადაწყვეტას. თუ ჩვენ გვწამს, რომ ქრისტე ჩვენი ბუნების შემომქმედია და ამ ბუნების საბოლოო პოტენციალი მისთვის სრულად არის ცნობილი, ეს საკმარისი უნდა გახდეს იმ ღვაწლის შთაგონებისათვის, რომელიც ჩვენ უნდა გავიღოთ. გამოცხადების თანახმად, ჩვენ „უწინარეს სოფლის დაბადებისა“ ვართ ქრისტეში გამორჩეულები. მოციქულებმა და მამებმა ეს დაინახეს; ჩვენ რატომ უნდა ვთქვათ უარი ისეთ საოცარ მოწოდებაზე, რომლის წინაშეც ყოველგვარი აზრი და მიზანი კარგავს თავის შინაარსს? უფრო მეტიც, ამ იდეის გარეშე ყველაფერი უაზრობაა და ცხოვრებაც უაზრო არარაობად გადაიქცევა. ქრისტე გამოგვეცხადა, როგორც ადამიანი და გვიჩვენა, რომ მამის წიაღში წმინდა მარადიულობა მიღწევადია; ჩვენთვის შეუძლებელია უარის თქმა ამ შემოთავაზებაზე (შეად. „ხოლო თქუენ აწ ჭირი გაქუს. და მერმე კუალად გიხილნე თქუენ, და უხაროდის გულთა თქუენთა, და სიხარული თქუენი არავინ მიგიღოს თქუენგან“ იოან. 16: 22,  „ამას გეტყოდე თქუენ, რაჲთა ჩემ თანა მშჳდობაჲ გაქუნდეს. სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ 16: 33). რა თქმა უნდა ჩვენ მოციქულებზე ძლიერნი ვერ ვიქნებით, რომელთა შესახებაც დაწერილია, როდესაც შედიოდნენ იერუსალიმში, სადაც ისინი სამსჯავოზე უნდა გადაეცათ და მათთვის სამარცხვინო სიკვდილი უნდა მიესაჯათ: „…იგინი მისდევდეს მას და ეშინოდა“ (მარკ. 10: 32). ჩვენ ვიცით, რომ უფალმა გააფრთხილა და უთხრა თავის მოწაფეებს  „ვითარმედ: აჰა ესერა აღვალთ იერუსალჱმდ, და ძე კაცისაჲ მიეცეს მღდელთ-მოძღუართა და მწიგნობართა, და დასაჯონ იგი სიკუდილდ და მისცენ იგი წარმართთა“ (მარკ. 10: 33). ჩვენც ბრძოლაში ვართ. მაგრამ ერთადერთი ბრძოლა, რომელიც ჩვენ ავირჩიეთ, არის წმინდა ომი მტერთან, ყველა ხალხისთვის და მთელი კაცობრიობისათვის საერთო ბრძოლა – ბრძოლა სიკვდილთან, რადგან დაწერილია: „უკუანაჲსკნელ მტერი იგი განქარდეს – სიკუდილი“ (1 კორ. 15: 26). არსობრივად ადამიანს სხვა მტერი არ ყავს. ჩვენ ვიბრძვით კერძოდ ჩვენი და ყოველი ადამიანის აღდგომისათვის. ამ ბრძოლაში უფალმა ჩვენ მიგვავლინა „როგორც ცხვრები მგელის ხროვაში“ (მათ. 10: 16).

გავიხსენოთ, რამდენად ხშირად ყოფილა, რომ ღონემიხდილები იმისათვის შევჩერებულვართ, რათა ჩვენს მიმართ უფლის ნებასა და ჩვენს შესახებ მის პირველ და ბოლო აზრს ჩავწვდომოდით. ადვილად ვერ ველევით „ჩვენს მიწიერ გზას“ და ძალიან გვიჭირს „მის ღვთაებრივ გზაზე“ გადასვლა. როგორც კი ოდნავ მოგვიახლოვდება მომენტი, როდესაც გვგონია, რომ დავიწყეთ რაღაცის შეცნობა, მაშინვე ვიწყებთ იმის დანახვას, რომ ის ჩვენგან განუზომლად შორს იმყოფება. ამ დროს ჩვენი სამშვინველის მთელი ძალები  უკიდურესობამდე იძაბება და ჩვენი სული უძლურდება; საშინელი შეგრძნება გვეუფლება, როდესაც გავიაზრებთ ღვთის შემეცნებისაკენ მიმავალ გზაზე რა უძირო უფსკრული დევს ჩვენს წინაშე; ამ დროს დახმარებას ღვთის სიტყვაში ვეძებთ, მერე რა? კვლავ ძირს ვეცემი და ახლა უკვე ისე, რომ: „კიდევ ერთხელ იძვრის არა მხოლოდ მიწა, არამედ ზეცაც“… რატომ? იმისათვის რათა „შეძრული, როგორც ქმნილი ისე შეიცვლოს, რომ უცვლელად ეგოს როგორც შეუძვრელი“  (შეად. ებრ. 12: 6-27).

 „უფალო, მე უძლური ვარ. შენ ეს იცი. შენსკენ მომავალ გზას მე შიშით ვეძებ. ნუ შემიძულებ; ჩემს დაცემაში ნუ გამშორდები; მოუახლოვდი ჩემს მოწყურებულ არარაობას. ჩასახლდი ჩემს სულში და ყველაფერი რასაც შენ ქადაგებ აღასრულე; ჰქმენ ჩემგან შენი მარადიული და დაუცხრომელი სიყვარული“.

ღვთაებრივი ცხოვრების არსი ჩვენთვის შეუცნობელია. სწoრედ ამის გამოა, რომ ღვთაებრივი საიდუმლოებების შესახებ ხშირად გვიხდება საუბარი. თუმცა ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ უფალი ჩვენგან თავისი მარადიული ცხოვრების რომელიმე მხარეებს მალავს. რა თქმა უნდა, არა. ჩვენ, როგორც „არაფრისაგან“ ქმნილებმა, როგორც მხოლოდ „პოტენციებმა“, ჯერ მომწიფებისა და ჭეშმარიტებაში დამკვიდრების პროცესი უნდა გავიაროთ და საიდუმლოებებს, ამ გზაზე თნმიმდევრულად უნდა ვეზიაროთ. გზა ასეთია: ყველაფერი რაც მისგან გვებოძა წმინდა წყალობაა. ამ ქვეყნად გაჩენამდე ჩვენ აბსოლუტურად არაფერი გაგვაჩნდა და თავად მყოფობაც ჩვენ მისი ხელიდან მოგვემადლა. მომადლებულის ათვისება მთელი ჩვენი არსების დაძაბულ მოღვაწეობასთან არის დაკავშირებული. მხოლოდ ამ შემთხვევაშია შეძლებს უფალი ჩვენთვის ბოძებული, ჩვენს მიერ მოპოვებულად ჩაგვითვალოს – მისგან გამომავალი ცხოვრება სრულად და მარადიულად ჩვენი საკუთრება გახადოს და მისი ცხოვრება ჩვენად აქციოს.

ამგვარად, უსაწყისო აბსოლუტი – ღმერთი, ჩვენთვის პერსონალურ მყოფობად ვლინდება. და ჩვენ პოტენციალურ პერსონებად გარდავიქმნებით. ჩვენთვის – ქმნილი პერსონებისათვის, ღმერთის შემეცნება ორმხრივი – ღვთის მიერ გაცემისა და ჩვენ მიერ მიღების აქტია. ამგვარი შემეცნების პროცესი ყოველთვის პერსონალური და არაობიექტური ხასიათის მატარებელია. ჩვენ ღვთის ხატი ვართ, ჩვენს პიროვნებაში მუდმივად მოქმედებს გადაულახავი სურვილი უფრო ღრმად ჩავწვდეთ ღვთაებრივი თვითარსის მარადიულ მყოფობას.

ადამიანის შექმნის შემდეგ უფალი უკვე მარტო აღარ მოქმედებს, მისი საქმეები ყოველთვის  მისსავე ქმნილებასთანაა შეთანხმებული. ჩვენი ქმედება, როგორც პროცესი ორი ნების: შემომქმედისა და ქმნილების; ორი პერსონის: ღმერთისა და ადამიანის შეთანხმების შედეგად აღესრულება. ცოცხალი ღმერთის შესახებ ცოდნა მაშინ გვეძლევა, როდესაც ჩვენ მასთან, მისსავ მყოფობაში ვერთანდებით. ასეთი „ერთობის“ აქტი მხოლოდ ურთიერთსიყვარულის შედეგი შეიძლება იყო, მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში იხსნება ჩვენი გული და მთელი ჩვენი არსება. თუ ჩვენ უფალს მხოლოდ ჩვენი ცხოვრების ნაწილს მივანდობთ, მაშინ არ უნდა ველოდეთ, რომ მას, დაუსაბამოს, ჩვენი გული სრულად გახსნილად შესწვდება და მის მარადიულობას ეზიარება. უფალი გამოუთქმელად კეთილია, მაგრამ ის ანგარიშს უწევს ჩვენს ერთგულებას; სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: ის ჩვენ იმდენად გვეძლევა, რამდენადაც ჩვენ შეგვიძლია ჩვენი თავისუფალი ნებით მივიღოთ იგი.

ღმერთი ისე შეიძლება შეერწყას ადამიანს, რომ ეს უკანასკნელი უფალთან არა მხოლოდ  როგორც შემეცნების „ობიექტთან“ თანაარსებობდეს, არამედ ღმერთის ცხოვრებით ისევე ცხოვრებდეს, როგორც თავისი პირადი ცხოვრებით ცხოვრობს. შემეცნების მეცნიერული, მაობიექტივებელი მეთოდი მასთან მიმართებაში არ გამოდგება. ღმერთის ჩვენთან შეერთების პროცესში – ისიც და ჩვენც – უეჭეველად სიყვარულით გაერთიანებულ პერსონებად ვრჩებით. ის ამბობს საკუთარი პიროვნების შესახებ: „მე ვცხოვრობ“; საკუთარ პიროვნებას უწოდებს „მე ვარ, რომელიც ვარ“ და ამ ცხოვრებას ჩვენ გვიზიარებს; ისე, რომ ჩვენც შეგვიძლია ჩვენი შეგრძნების შესაბამისად განვაცხადოთ „მე ვარ“. ის თვითარსია, ჩვენ კი ჩვენი მყოფობა მისგან მოგვეპოვება. რამდენადაც ჩვენ ვართ მასში, ჩვენ იმდენად ვიმყოფებით სიკვდილის მიღმა, ანუ ჩვენ იმდენად ვართ მარადიული არსებები.

მისი სახელია – „მე ვარ ანი და ჰაე“, „დასაბამი და დასასრული“ (გამოცხ. 1: 8); „მე ვარ ანი და ჰაე, პირველი და უკანასკნელი“ (გამოცხ. 1:11). ის (უფალი) არის პირველადი პრინციპი ყოველი არსისა და საკუთრივ მისი პიროვნებისა. მანამდე, სანამ მისი ხელი ჩვენ შეგვეხება; მანამდე, სანამ მისი მარადმყოფელი ენერგია ჩვენს გულში გაივლის, ჩვენი გული, ჩვენი გონება, ჩვენი სხეული ტყუილად შეეცდება გაეცნოს მის ბუნებას. ჩვენ, ქმნილებებს, არა თუ ღმერთი, ისიც კი არ გაგვეგება, როგორა მყოფობს თუნდაც ქმნილება. ჩვენ მხოლოდ ამ ფაქტს ვადასტურებთ, უფრო შორს წასვლა არ შეგვიძლია. ასეთი ცოდნა ყველაზე უწინ სინას მთაზე მოსეს „მე ვარ ანი და ჰაეს“ სახით მიეცა, მაგრამ შეუდარებლად დიდია მთელს სამყაროში და ჩვენს სხეულში ღმერთის გამოვლინება. უფალმა ჩვენ მოგვმადლა და ჩვენ ვიცით რომ არსებობს მისი პერსონა და ისიც ვიცით, რომ რწმენიდან რწმენაში მისკენ, მის მყოფობაში მასთან შესახვედრად სულიწმიდათი მივემართებით.

ნათლის გამობრწყინებით ადამიანს საშუალება ეძლევა ღმერთის ქმედებას თვალი გაადევნოს; ამ შემეცნებით პროცესში ერთდროულად სამშვინველი, გონება და სხეული მონაწილეობს. ჩვენ არ შეგვიძლია მთელი სისრულით შევიმეცნოთ ბოძებული ცოდნა; მაგრამ ეს ფაქტი ჩვენში ღმერთთან  უფრო მეტად დაახლოვების სურვილს, მისდამი სიყვარულსა და ცხოველ ინტერესს აძლიერებს. ღმერთისადმი ამ წუხილში არის გარკვეული მომხიბლველობა და იგი ტკივილთან ერთად სიხარულსაც ბადებს. ხედავს ჩვენი სული ღვთაებრივი მამის სიშორეს, წუხს და ლოცვა  უწყვეტ სწრაფ ნაკადად გადაიქცევა; ლოცვაში გამოცდილება მრავალმხრივ სახეს იძენს; დღეცა და ღამეც ზრუნვისა და ღმერთისკენ მიმავალი გზის შემოქმედებითი ძიების პროცესის სახეს ღებულობს.

ის წმინდა სიყვარული, რომლის სუნთქვაც შეიძლება შემოგვეგებოს გვწამს, რომ ღვთაებრივი წარმომავლობისაა, მაგრამ ეს რწმენა მხოლოდ ჩვენი შინაგანი სუბიექტური შეგრძნებებიდან გამომდინარეობს. ნათელში გამოვლენილ ამ საოცარი სიყვარულის ყოვლისმომცველი უსაზღვრო ძალის მიუხედავად, არა მხოლოდ არასწორი, არამედ საშიშიც კი იქნებოდა შეფასებასა და მის ამოცნობაში  მარტო საკუთარ პიროვნებას მივნდობოდით. წმინდა წერილიდან ჩვენ ვიცით, რომ ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი მართლადმყოფ ელისაბედთან მიიჩქაროდა, რათა თავისი გამოცხადების ნამდვილობაში, რომ მას ძე უნდა ეშვა დარწმუნებულიყო და რომ „ესე იყოს დიდ და ძე მაღლის ეწოდოს, და მისცეს მას უფალმან ღმერთმან საყდარი დავითის, მამისა თჳსისაჲ. და მეუფებდეს სახლსა ზედა იაკობისსა საუკუნოდ, და სუფევისა მისისაჲ არა იყოს დასასრულ“ (ლუკ. 1: 32-33). მეორე მაგალითად მოვიშველიებთ პავლეს, რომელიც „მიიტაცა სამოთხედ და ესმნეს უთქუმელნი სიტყუანი, რომელ არა ჯერ-არიან კაცთა სიტყუად“ (2 კორ. 12: 4). ანდა, როგორც მოციქული ბრძანებს: „ხოლო რაჟამს სათნო-იყო ღმერთმან, რომელმან გამომირჩია მე დედის მუცლით ჩემითგან და მიწოდა მე მადლითა მისითა გამოცხადებად ძე მისი ჩემ მიერ, რაჲთა ვახარო იგი წარმართთა შორის, მეყსეულად არა ვაუწყე იგი ჴორცთა და სისხლთა“ (გალ. 1: 15-16). მაგრამ მიუხედავად ამისა ის ორჯერ იყო იერუსალიმში იმისათვის, რომ პეტრესა და სხვების წინაშე წარმდგარიყო და მათგან დასტური მიეღო: „ხოლო აღვედ გამოცხადებით და ვაუწყე მათ სახარებაჲ იგი, რომელსა ვქადაგებდ წარმართთა შორის, ხოლო თჳსაგან მათ, რომელნი-იგი საგონებელ იყვნეს, ნუუკუე ცუდად ვრბიოდე ანუ ვრბი“ (გალ. 2: 2). და არ უჩანს ბოლო ისეთ მაგალითებს ჩვენი ეკლესიის ისტორიაში, რომლის მიხედვითაც გამოცხადება აუცილებლად სხვების, გამოცდილებისა და უხუცესების მიერ უნდა შემოწმდეს. და ჩვენც ამ ტრადიციებს მივყვებით.

ჩვენი არსებობის საფუძველშივე დევს „არაფრისგან“ ქმნილი არსების ნიშანი, რაც არ გვაძლევს საშუალებას გაგვაჩნდეს შესაძლებლობა, აბსოლუტურ თვითმყოფ უფალს რაიმე ინდივიდუალური თვითმიკვლეული წესით ვემსახუროთ. ამასთან, ჩვენი თანმდევია „ადამის ცოდვა“ რაც თვითგანღმრთობის მიდრეკილებაში გამოიხატება. თავისუფალი თვითგამოკვლევის გამოცდილება, რა თქმა უნდა, იმაზე მიგვითითებს, რომ ჩვენ აბსოლუტური არსებები ვართ და ამიტომ ძალიან ადვილად შეიძლება დაგვავიწყდეს ჩვენი ქმნილობა, მითუმეტეს, რომ ჩვენ,  „აბსოლუტური ღვთის ხატად“ ვართ შექმნილები, თუმცა ჩვენი „აბსოლუტურობა“ მხოლოდ პირველ-აბსოლუტის ანარეკლია. ჩვენთვის ამ პუნქტში აბერაცია (გადახრა, ცდომილება) შესაძლებელია, როგორც ინტელექტუალური, ისე ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით. ჩვენ შეიძლება მოვწყდეთ ჭეშმარიტ არსობრივ რეალობას და ჩვენივე „წარმოსახვის“ მსხვერპლად გადავიქცეთ. ჩვენ შეიძლება დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენი ღვთის ხატად ყოფნა არა ინდივიდუალურობიდან, არამედ საყოველთაო ეკლესიური „საკრებულო“ რეალობიდან მომდინარეობს. ჩვენ მოწოდებული ვართ საკუთარ პიროვნებაში, როგორც ადამიანური ისე ღვთაებრივი მყოფობა დავიტიოთ, მაგრამ ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რომ ჩვენ ჯერ „იქ“ იმ ღვთაებრივ მდგომარეობაში არ ვიმყოფებით. ამრიგად, როგორ წინასწარმეტყველურ ნიჭებსაც არ უნდა ვფლობდეთ, ყოველი ჩვენთაგანისათვის სრულიად აუცილებელია, სხვათა მოწმობით დავრწმუნდეთ, რომ წმინდა სამების ერთობის ხატად – ჩვენც ეკლესიური ერთობის წევრები ვართ.  ცხადია ჩვენ ვეძებთ ისეთ მტკიცებულებებს, რომელთა მოძიებაც, მხოლოდ ეკლესიაშია შესაძლებელი. ეკლესიის საუკუნეობრივი გამოცდილება შეუდარებლად დიდია ნებისმიერ ინდივიდუალურ გამოცდილებაზე. შორეულ წარსულში პოროვნულად ასეთი კომპეტენტური მასწავლებლები წმინდა მოციქულები იყვნენ, წერილობითი სახით და უშუალოდ ღმერთისგან მიღებული სწავლებანი სწორედ მათ დაგვიტოვეს. მათ შემდეგ იყვნენ წმინდა მამათა (მასწავლებელთა და ასკეტთა) გუნდები, რომლებმაც თაობიდან თაობას, უწინარე ყოვლისა „თავად ცხოვრების არსი“ გადასცეს, რასაც საკმაოთ ხშირად, საკუთარი ნაწარმოებებში, პიროვნული გამოცდილებით ამდიდრებდნენ. ჩვენ გვწამს, რომ ეკლესიური ცხოვრების ყოველ ცალკეულ ისტორიულ მომენტს ცოცხალი შემსწრე ამოწმებს; რომ ქვეყნის აღსასრულამდე კაცობრიობაში არც ღვთისმხილველი და ღვთივგამომეტყველი არ დაილევა.

ჩვენი ინდივიდუალური გამოცდილება მხოლოდ ავტორიტეტულ მტკიცებულებას შეიძლება მივანდოთ და ისიც მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ ზომიერებას დავიცავთ. ღმერთისკენ მიმავალ ჩვენი სული თავის ქმედებაში არ უნდა შეჩერდეს; და ყოველი ახალი ნაბიჯის გადადგმის შემთხვევაში უნდა გვახსოვდეს, რომ ჩვენი პიროვნების თვითდაჯერებული იზოლაცია, ჭეშმარიტების წინაშე დიდი შეცოდების წარმოქმნის საშიშროებას შექმნის.

 „მეუფეო ზეცათაო, ნუგეშინისმცემელო, სულო ჭეშმარიტებისაო, რომელი ყოველგან ხარ და ყოველსავე აღავსებ მადლითა შენითა, საუნჯეო კეთილთაო, მომნიჭებელო ცხოვრებისაო, მოვედ და დაემკვიდრე ჩვენს შორის და წმიდა მყვენ ჩვენ ყოვლისაგან ბიწისა და აცხოვნენ, სახიერო, სულნი ჩვენნი“ (შეად. იოან. თავ. 14, 15, 16).

 „ხოლო ოდეს მოვიდეს სული იგი ჭეშმარიტებისაჲ, გიძღოდის თქუენ ჭეშმარიტებასა ყოველსა“ (იოან. 16: 13) – ჯვარცმის წინ, ასე ბრძანა უფალმა იესო ქრისტემ.

იდუმალ ღმერთს ჩამოშორებული, საკუთარი პიროვნებისადმი მაინც მის სიყვარულს გრძნობდე, საკმაოდ მტანჯველია. როდესაც ახლა იმის შესახებ ვიწყებ ფიქრს თუ ჩემში, იმ დალოცვილი დღეების მანძილზე რა ხდებოდა, აზრები სამი მიმართულებით მიედინება. 1) ღმერთის წყურვილი, ჩემი დამღუპველი ბუნებრივი მდგომარეობის მიუხედავად, ერთადერთ  „კეთილ ნაწილად“ (ლუკ. 10: 42) ვყოფილიყავი მის მიერ შთნთქმული. 2) მე უსუსური და ყველაფერში არამტკიცე ადამიანი ვარ… საიდან მოვიდა ჩემთან ისეთი ლოცვა, რომელიც ჩემს ბუნებრივ ძალებს აღემატება? 3) თავად უფალმა ხომ არ მიმიპყრო თავისი ძალით?.. იქნებ ორი: ღვთაებრივი და ჩემი ნება გაერთიანდა, რადგან ჩვენი მამა და შემომქმედი, იმ შემთხვევაში თუ თავად არ მოვისურვებთ, უბრალოდ არაფერს მოიმოქმედებს.

ჩემი სული დღედაღამ დაუოკებლად წუხდა. ეს სატკივარი უწყვეტ ლოცვაში ძილსა და ხალხთან ურთიერთობის დროსაც გრძელდებოდა. თუმცა სხვათა თანდასწრებით, რაღაც ძალა მაჩერებდა, მაგრამ როგორც კი საცხოვრებელში დავბრუნდებოდი და კარს მივხურავდი ჩემი დიდი დანაკარგი მაშინვე თავს მახსენებდა და ჩემი გონება, ჩემი გული, ჩემი სხეული ერთ მკვრივ გორგალად ერთიანდებოდა და როცა წუხილი რაღაც ზღვარს გასცილდებოდა ჩემი ცნობიერებიდან ქვეყანაცა და მთელი ხილული სამყაროც ქრებოდა და მე ღმერთის წინაშე მარტო ვრჩებოდი. დაუსაბამოდან გამომავალი მიუწვდომელი ნათელი საკუთარი თავს გარეგნული, ყოველდღიურობით კი არა, უცნაურად, ენით აღუწერლი სახით მაყურებინებდა: მე ღმერთის წინაშე სრულიად განძარცვული ჩემი ნამდვილი ბუნებითობით  ვიდექი; ასკარად ვხედავდი, რომ ღმერთისათვი ჩემში არაფერი იყო დაფარული.

ჩემს ცხოვრებაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სახიერი ღმერთის განგებულებით ბერდიდ სილუანესთან შეხვედრა იყო. ამ თავმდაბალ მამას ზეციდან ჰქონდა ბოძებული ძალა ისევე ელოცა მთელი სამყაროსთვის, როგორც საკუთარი თავისთვის. მასში დიდი ძალით გამოსჭვიოდა დარდი ამა სოფლიდან უკვე გასულთა გამო. მისი სული მუდმივად იმ ჯოჯოხეთს ჭვრეტდა, რომელიც ამქვეყნიურობის მიღმა იმალებოდა. ამ ჯოჯოხეთს წმინდა სილუანე იმ გამოცდილებით აღიქვავდა, რომელიც ქვეყნიერების სულიერი რეალობიდან ადამიანურ სულში აღწევდა. საერთოდ მისი სული ყოველთვის მარადიულობისკენ იყო მიმართული და ამიტომ ლოცვაში არც დროით, არც სივრცით იზღუდებოდა. მე კი აქ, ამ სინამდვილესა და ისტორიაში მუდმივად ჯოჯოხეთს ვხედავდი. უდაბნოში ცხოვრების დროს, არა თუ გავნთავისუფლდი ამ მდგომარეობიდან, არამედ, ჩვენ დროში მიმდინარე პრობლემური მოვლენების და უფრო მეტად მსოფლიო ომის გამო,  პირიქით, უარყოფითი შეგრძნებები უფრო გამიძლიერდა. უდაბნო საშუალებას მაძლევდა კაცობრიობისათვის მელოცა, ეს ლოცვები ღამის საათებში უკეთ მიმდინარეობდა. მე განვიცდიდი ტკივილს სამყაროსათვის. ამას გარკვეულწილად განაპირობებდა  ჩემი გამოცდილება, რომელიც პირველ მსოფლიო ომთან და შემდეგ რუსეთში განვითარებულ რევოლუციასთან არის დაკავშირებული. მე წლების მანძილზე სიძულვილით აღვსილ მგუდავი ძმათამკვლელი ომების ჯერ საერთაშორისო და შემდეგ შინაბრძოლების ატმოსფეროში ვცხოვრობდი. ამ მოვლენების შემდეგ, მრავალი ადამიანის დაღუპვის შესახებ თუ რამეს შევიტყობ, მირჩევნია ეს ისეთი სტიქიური უბედურების გამო იყოს, როგორიც არის მიწისძვრა, წყალდიდობა, ეპიდემია და მსგავსი მოვლენები. ეს მოვლენები ყოველი მხრიდან თანაგრძნობას იწვევს, ხოლო ომები, ყველას მკვლელობების მორალურ თანამონაწილედ აქცევს. არ არსებობს უფრო დიდი ცოდვა ვიდრე ომი. იმ წლებში ვცხოვრობდი ლიტურგიით, მახსოვდა გეთსიმანიის ღამე და გოლგოთას საშინელი დღე.   სასოწარკვეთილი ვიყავი:  ვხედავდი ადამიანის დაცემულობის მაშტაბებს. ისიც კი ძნელი ასახსნელია – ცოცხალი როგორ გადავრჩი.

 „და ოდეს მიიღო ძმარი იგი იესუ, თქუა: ესეცა წერილი აღსრულებულ არს. და მიიდრიკა თავი და განუტევა სული“ (იოან. 19: 30). რა მოქმედებდა ქრისტეს ცნობიერებაში როდესაც ამოთქვა სიტყვები – აღსრულებულ არს? არავის ხელეწიფება იმ მარადიულობის სრულად გახსნა, რომელშიც ჩვენი უფალი იყო. შეცდომა არ იქნება თუ ვიტყვით, რომ მის გლობალურ ხედვაში არა მხოლოდ ჯოჯოხეთამდე უკიდურესი „დაუძლურება“ მოქმედებდა, არამედ იმ გამარჯვების ხილვაც, რასაც სიკვდილის დათრგუნვა ჰქვია: მან საკუთარი მამის ნათელში მრავალი გამოხსნილი სული იხილა. ის, რაც ადამიანისათვის უფლის მიერ სამყაროს შექმნამდე იყო ჩაფიქრებული, ახლა უკვე შესაძლებელი და განხორციელებადი გახდა: „საქმე“, რომელიც მამამ ძეს დაავალა – აღესრულა. დაწერილია: „მე გადიდე შენ ქუეყანასა ზედა, საქმე აღვასრულე, რომელი მომეც მე, რაჲთა ვყო“ (იოან. 17: 4).

ჩვენ შიშსა და ძრწოლვას განვიცდით, როდესაც თვალწინ ტანჯვის უკიდურესი ფორმები წარმოგვიდგება. მაგრამ ქრისტიანული გზის გამორჩეული თავისებურება სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ წამების სამყაროში ჩასვლის პარალელურად ღვთაებრივ ნათელში ამაღლების შესაძლებლობა ძლიერდება. როდესაც ჩვენზე, როგორც ჩვენ გვეჩვენება, აუტანელი ძალადობა ხორციელდება, სწორედ მაშინ იხსნება ჩვენთვის ჭარბი ცხოვრების უსაზღვრო წყარო და მაშინ ვიწყებთ ქრისტეს ადამიანობისა და ღვთაებრიობის გაგებას; მაშინ ზეიმობს და მაშინ უკვირს იმ სასწაულის ჩვენ სულს რაც უფალსგან მოგვენიჭა. როგორც თავისი რეალური ძალით მუდმივად მოქმედებს გათსიმანიის ლოცვა, იმის მსგავსად ატყვია ქრისტეს გოლგოთა შექმნილ სამყაროს მარად და ყველგან; ისევე, როგორც მთელი ჩვენი მოდგმის ისტორიას ქრისტეს საქმე და სიტყვა არ მოსცილდება, – ჩვენშიც დარჩება ჩვენი ნაღვაწი და  ქრისტეს კვალზე, ღმერთის მადლით, ფერშეცვლილი ჩვენი ნავალი.

მორწმუნეც ისეთივე მდგომარეობაში ექცევა, როგორშიც მისი განკაცებული ღმერთია; ჩვენ არ ვსაუბრობთ სრულ მსგავსებაზე, მაგრამ არც ანალოგიის უარყოა არ გვსურს. პირველი უგუნურება იქნებოდა, ხოლო მეორე – უზნეობა და უმადურება. თუ ლოცვაში არასოდეს და არავის, ღმერთ-კაცის განცდილის მცირედი შეგრძნება არ მიეცემოდა, როგორ შეძლებდნენ ადამიანები  ქრისტეში ღმერთის შეცნობას? „და ესე არს ცხორებაჲ საუკუნოჲ, რაჲთა გიცოდიან შენ მხოლოჲ ჭეშმარიტი ღმერთი და რომელი მოავლინე იესუ ქრისტე“ (იოან. 17: 3). მთელი ჩვენი სარჯელი ის არის, რომ ვიცოდეთ ჭეშმარიტი ღმერთი. ჩვენი სული დროებითი მოვლენებისადმი კი არა, მარადიული მყოფობისკენ არის მიმართული. ჩვენი გონება იმას იძიებს, ვინც სუფევს, ვინც საფუძველია ყოველი არსებისა და ვინც არის პირველი და უკუანაჲსკნელი. ის რომ ისეთივე შეზღუდული ინდივიდი ყოფილიყო, როგორიც ჩვენ ვართ… ან თუ მისი მცნებების აღსრულება იმ ნაყოფს არ მოგვიტანდა, რომლის შესახებაც, თაობიდან თაობაში, ასეთი დიდი მოწიწებითა და მოკრძალებით საუბრობენ წმინდა მამები,  როგორ შევძლებდით ჩვეულებრივი  „ისტორიული“ ქრისტესათვის მსგავსი ატრიბუტები მიგვეწერა?.. „ხოლო ვიცით, რამეთუ ძჱ ღმრთისაჲ მოვიდა და მომცა ჩუენ გონებაჲ, რაჲთა ვიცოდით ჩუენ ჭეშმარიტი ღმერთი და ვართ ჩუენ ჭეშმარიტისა თანა ძისა მისისა იესუ ქრისტესა. ესე არს ჭეშმარიტი ღმერთი, ცხორებაჲ საუკუნოჲ“ (1 იოან. 5: 20).  მოციქული პავლე კი აზუსტებს, „ესე ზრახვაჲ იზრახებოდენ თქუენ შორის, რომელცა-იგი ქრისტე იესუჲს მიერ“ (ფილიპ. 2: 5). და კვლავ, მუხლს იყრის მოციქული პავლე და ბრძანებს: „კურთხეულ არს ღმერთი და მამაჲ უფლისა ჩუენისა იესუ ქრისტესი, მამაჲ მოწყალებათაჲ და ღმერთი ყოვლისა ნუგეშინის-ცემისაჲ“ (2 კორ. 1: 3), იმისათვის „რაჲთა მოგცეს თქუენ სიმდიდრისაებრ დიდებისა მისისა, ძალითა განმტკიცებად სულისა მიერ მისისა შინაგანსა კაცსა, დამკჳდრებად ქრისტე სარწმუნოებითა გულთა შინა თქუენთა, სიყუარულითა დამტკიცებულნი და დაფუძნებულნი, რაჲთა შეუძლოთ წარწევნად ყოველთა თანა წმიდათა, რაჲ-იგი არს სივრცე და სიგრძე, სიმაღლე და სიღრმე, ცნობად გარდარეული იგი მეცნიერებისა სიყუარული ქრისტესი, რაჲთა აღივსნეთ თქუენ ყოვლითა სავსებითა ღმრთისაჲთა“ (ეფ. 3: 14-19).

ამრიგად, თუ ქრისტიანობის დასაწყისში სულმა, რომელმაც მოციქულ პალეს შთააგონა და მის გულსა და ბაგეს ეს სიტყვები გამოათქმევინა, იგივე სულს დღემდე არ შეუჩერებია მორწმუნეების გულის ასეთივე ლოცვა მთელი ქვეყნისათვის, რათა ყოველმა მთელი არსით შეიგრძნოს, რომ ღმერთი ყოველს და ყველას „ბნელისაგან გიწოდნა თქუენ საკჳრველსა მას ნათელსა მისსა“ (1 პეტ. 2: 9).

ჩვენი გონებით არ ძალგვიძს გავარკვიოთ რას ნიშნავს სამყაროს გამოხსნა; ან რას ნიშნავს მკვდრეთით აღდგომა „და სიტყუაჲ იგი დაიმარხეს თავისა თჳსისა თანა და გამოეძიებდეს ურთიერთას, ვითარმედ: რაჲ არს იგი: ოდეს მკუდრეთით აღდგეს?“ (შეად. მარკ. 9: 10); მაგრამ ლოცვაში ჩვენ შევიგრძნობთ მოახლებადი საუკუნის საიდუმლოს. გვწამს, რომ მოვა ისეთი მომენტი, რომელსაც „აღვსებისა მის ჟამთაჲსა“ (ეფ. 1:10) ჰქვია და რაც არის ყველაფერი იმის დასრულება, რაც შემოქმედმა ჩვენთვის განამზადა.

მარადიულობას, მიუხედავად იმისა, რომ მოიცავს ყოველგვარ საუკუნეებს და სივრცეებს  ხანგრძლივობა არ გააჩნია. მას შეიძლება ისეთი „მარადიული წამიერება“ ვუწოდოთ, რომელიც არანაირ გაზომვებს და განსაზღვრებას: არც დროს, არც სივრცობრივობას და არც ლოგიკურს არ ემორჩილება. მასში – ამ უცნაურ წამიერებაში, სულიწმიდას მადლით, ჩვენც, ერთიან განუსაზღვრელ უკვდავ აქტში მთელი ჩვენი არსით სიყვარულით მოვიცავთ დასაბამიდან ყველაფერ არსებულს და ღმერთი სუფევს  ყველგან და ყველაფერში „ხოლო რაჟამს დაემორჩილოს მას ყოველი, მაშინ თავადიცა ძე დაემორჩილოს მას, რომელმან-იგი დაამორჩილა მას ყოველი, რაჲთა იყოს ღმერთი ყოვლად ყოველსა შინა“ (1 კორ. 15: 28).

გონიერი ქმნილების ყოფიერება სრულყოფას წმინდა ერთიანი სამების ხატად უნდა ეზიაროს. ამაშია აზრი, მიზანი და ეს არის ქრისტეს ეკლესიის ამოცანა: „რაჲთა ყოველნი ერთ იყვნენ, ვითარცა შენ, მამაო, ჩემდამო, და მე შენდამი, რაჲთა იგინიცა ჩუენ შორის ერთ იყვნენ, რაჲთა სოფელსა ჰრწმენეს, რამეთუ შენ მომავლინე მე“ (იოან. 17: 21). ნათელია, რომ ეკლესიის ყოველი წევრი ქრისტეში სრულყოფისაკენ და იგივეობამდეც კი უნდა ისწრაფოდეს, სხვაგვარად ეკლესიის ერთიანობა სამების ერთიანობას ვერ მიემსგავსება.

სულიერი თავისუფლების შესახებ

„თავისუფლებისათვის გაგვათავისუფლა ქრისტემ: მაშ, მტკიცედ იდექით და ნუღარ დაიდგამთ მონობის უღელს“ (გალ. 5: 1).

დაწერილია: „გამოსახა უფალმა ღმერთმა ადამი (კაცი) მიწის მტვერისაგან და შთაბერა მის ნესტოებს სიცოცხლის სუნთქვა და იქცა ადამი ცოცხალ არსებად“ (დაბ. 2: 7); თავის საწყისში მიწიდან აღებული ჩვენი სხეული, ბუნების ძალებსა და კოსმიურ ენერგიებზე, ჩვენსავე გარდაუვალად დამოკიდებულობისა და ჩვენივე დეტერმინირებულობის გამოცდილებასთან არის დაკავშირებული. თავისუფალი ღვთაებრივი სული ჩვენ მხოლოდ ქრისტეს საშუალებით შეგვიძლია შევიგრძნოთ „უფალი სულია, ხოლო სადაც უფლის სულია, იქვეა თავისუფლება“ (2 კორ. 3: 17), მხოლოდ ამის შემდეგ შეგვიძლია ვისაუბროთ ადამიანის სულის შესახებ „და უთხრა იესომ იუდეველებს, რომლებმაც ირწმუნეს იგი: თუ ჩემს სიტყვაში დამკვიდრდებით, ჭეშმარიტად ჩემი მოწაფეები ხართ. შეიცნობთ ჭეშმარიტებას და ჭეშმარიტება გაგათავისუფლებთ თქვენ“ (იოან. 8: 31-32). უკანასკნელი ადამიანის სულს, როგორც პირველი ადამიანის სულის ხატს, ჩვენთვის მიუწვდომელი და აუხსნელი გზით,  ღმერთი ჩვენი სხეულის მატერიაში შთანერგავს, მაგრამ თავისი ბუნებით, ადამიანის სული კოსმოსურ მატერიაზე მაღლა მდგომია. ქრისტესთან შეხვედრის შედეგად კი ის თავის იპოსტასურ თვითშეგნებაში იმ სიმაღლემდე იზრდება, რომ აღარ არის დამოკიდებული მიწიერ კანონებზე და უკვე ქმედითად შეიგრძნობს ღმერთის სუნთქვის მარადიულობას.

იესო ქრისტეს ღვთაებრიობაში დარწმუნებული ადამიანი, თავისუფლდება და ის რომელიც მაცხოვრის ღვთაებრივი სიტყვის სევრცეში იმყოფება, სხვა განზომილებების გეგმების შესაბამისად მოქმედებს: ეს თავისუფლება არანაირად გარედან არ არის მასში დეტერმინირებული. როდესაც ასეთი ადამიანი – ქრისტეს გაგებას სრულწლოვანებითაც უახლოვდება, როდესაც ის ღმერთის ძეს სრულ კაცად და ქრისტეს ასაკობრივ სისრულეში შეიმეცნებს (შეად. ეფ. 4: 13), მორწმუნეში ქმნილობა ძალას დაკარგავს, ხოლო ღმერთისთვის ის მხოლოდ კაცის სახით გამოვლინებული ენერგია აღარ იქნება, ის უკვე პიროვნულად შემდგარი ფაქტია და ღმერთი მას უკვე აღარაფერს, ძეობრივ სიყვარულსაც კი აღარ მოსთხოვს. უფალი ისეთად წარმოუდგება ადამიანს, „როგორიც არის“, ადამიანს კი საშუალება ეძლევა მოვლენებზე თავისუფლად რეაგირებდეს და თავისი გზას სრულიად თავისუფლად ირჩევდეს. სწორედ ამგვარად ამბობს ეკლესია უარს ე. წ. ღვთაებრივ, ანუ „ორიგენისტულ“ დეტერმინიზმზე: თითქოს ღვთაებრივი სიკეთე და სათნოება თავად გაიკვლევს გზას, დაარღვევს სრული თავისუფლების პრინციპს და საბოლოოდ ყველას და ყველაფერს გამოიხსნის.

ეს თავისუფლება, ეს გამოცდილება, რომელიც ქრისტიან ადამიანს ეძლევა, მასში არსებულ პერსონალურ საწყისს მიეკუთვნება. ეს ორი. პერსონა და თავისუფლება – განუშორებელ ერთობას წარმოადგენენ: სადაც არ არის თაცვისუფლება, იქ არ არსებობს პერსონა; და პირიქით: სადაც არ არის პერსონა, იქ ვერ იქნება თავისუფლება. ამ სახის მარადიული მყოფობა, მხოლოდ პერსონას ახასიათებს და ეს არანაირად არ ეხება ინდივიდს, შეადარე: „პირველი კაცი მიწისაგან, მიწიერი, მეორე კაცი – ზეციერი. როგორც მიწიერი, ისევე მიწიერნი, და როგორც ზეციერი, ისევე ზეციერნი. და როგორც ვატარეთ მიწიერის ხატი, ასევე ვატარებთ ზეციერის ხატსაც. ამას კი გეტყვით, ძმანო, რომ ხორცი და სისხლი ვერ დაიმკვიდრებენ ღვთის სასუფეველს, და ვერც ხრწნილება დაიმკვიდრებს უხრწნელობას“(1 კორ. 15: 47-50).

ჩვენ ღმერთმა „ხატად თვისად“ შეგვქმნა ცხოვრებისათვის „მსგავსად თვისად“, ანუ შეგვქმნა ჩვენი საბოლოო განღმრთობისათვის: რათა ღვთაებრივი ცხოვრება, ჩვენთვის სრულად გაეზიარებინა. ღმერთსა და ადამიანს შორის ურთიერთობა – სრულ თავისუფლებაზეა აგებული: ღმერთთან მიმართებაში საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებისათვის ჩვენ სრულიად თვითნება პერსონები ვართ. როდესაც ჩვენს თავისუფლებაში ცოდვისკენ ვიხრებით, ჩვენ ღმერთის მიმართ სიყვარულს ვკარგავთ და მას ვშორდებით. შესაძლებელია ზეციური მამის მიმართ ჩვენი თავისუფალი თვითგამოკვლევის უარყოფითმა ასპექტმა ტრაგიკულ სიმწვავესაც მიაღწიოს, მაგრამ, ქმნილი პერსონის აღმავლობისა და ღვთაებრივი ცხოვრების შეცნობისათვის ეს  საბედისწერო თვითნებობა მაინც აუცილებელი პირობაა.

რა თქმა უნდა, ჩვენ თავისუფალი ადამიანები ვართ, მაგრამ არც ისეთი აბსოლუტურად თავისუფალი – როგორც ღმერთი: უფალი თავის მყოფობას თავადვე სრულად განსაზღვრავს. ჩვენ კი „არაფრისაგან“ ქმნილებს, მყოფობა ჩვენსავე პიროვნებაში არ გაგვაჩნია: ჩვენ არაფრისგან დამოუკიდებლად, ვერ შევქმნით რაიმე სახის ისეთ მყოფობას, რომელიც ჩვენს გონიერებას ან უგუნურებას მოესურვება. ჩვენ ვდგავართ ღმერთის პირველი თვითმყოფობის ფაქტის წენაშე, რომლის გარდა არანაირი თვითმყოფობა არ არსებობს. ჩვენ უნდა ავირჩიოთ: ან უნდა ვიყოთ ჩვენი მამის – ღმერთის შვილები, ან უნდა ჩამოვშორდეთ მას და არყოფნის ბნელს შევუერთდეთ, – აქ საშუალო არ არსებობს.

ქრისტიანები ვაღიარებთ და გვწამს, რომ ჩვენ შეგვიძლია შევიდეთ ღვთაებრივი ყოფიერების სივრცეში. ის ჩვენ გვეკუთვნის, რადგან ჩვენ ქმნილება ვართ და ჩვენ არ ძალგვიძს თავად შევქმნათ ყოფიერების ისეთივე სივრცე.

რის შესახებ ვსაუბრობ ახლა მე? მე ვცდილობ ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში მოვიძიო ისეთი პარალელები, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელი იმაში გარკვევა იქნებოდა რა მოხდა, როდესაც ღმერთი ჩვენში ჩასახლდა… ადამიანი უთვალისჩინო, უსუსურ  ჩვილად იბადება. მისი თვითგადარჩენისათვის ბრძოლის საშუალება მხოლოდ ტირილია, საიდანაც არ უნდა მოდიოდეს  საშიშროება, მხოლოდ ტირილით შეიძლება მან თავისი უარყოფითი განცდა და  უკმაყოფილების გრძნობა გამოხატოს. მშობლები და უწინარეს ყოვლისა დედა, მის  მიერ შობილი საყვარელი არსების დასახმარებლად მოქმედებას დაუყოვნებლივ იწყებს. ცხოვრების დასაწყისში ჩვილი დედას ეკვრის: ხელებით კისერზე ეხვევა; ეკვრება სახეზე, მხრებზე, მკერდზე, როდესაც უკვე იატაკზე დგას ფეხებზე. თანდათან ის იწყებს საგნების გარჩევას, წარმოთქვავს სიტყვებს, ეჩვევა ცალკეული გაგებების აღქმას, ძლიერდება, დგას, დადის, დარბის, აღწევს – ფიზიკურ, მორალურ, გონებრივ მოწიფულობას; გრძნობს, რომ თავად შეუძლია გახდეს მამა ან დედა; იწყებს დამოუკიდებელ ცხოვრებას. თითქმის ყველაფერი, რაც ჩვილობაში განიცადა, მისი გონებიდან ქრება; მან იცის ვინ არის მისი მამა და დედა, მაგრამ თავს მათზე დამოკიდებულად აღარ გრძნობს; ისე ცხოვრობს, თითქოს არც არავისგან არ გაჩენილა; ის თავისუფალია თავის მოქმედებებსა და გადაწყვეტილებებში; საკუთარ პოროვნებას ერთგვარ სიმრთელედ, დასრულებულ ინდივიდად აღიქვს; ერთი სიტყვით, – ის იტყვის – „მე ვცხოვრობ“. ეს როგორ მოხდა მე არ ვიცი, მაგრამ ფაქტი ჩემთვის სრულიად დამაჯერებელია… მხოლოდ ჩემმა გონებამ იცის, რომ ის ცხოვრება, რომელიც ჩემს მშობლებს ჰქონდა, მე გადმომეცა, ამ ცხოვრებამ ჩემს ძარღვებში გადმოინაცვლა, ჩემად იქცა, თავისი გზა ჩემში იპოვა.

ასეთივეა ჩვენი ცხოვრება ღმერთთან მიმართებაში: „… როგორც მამას აქვს სიცოცხლე თავის თავში, ასევე მისცა ძესაც, რათა ჰქონდეს სიცოცხლე თავის თავში“ (იოან. 5: 26)… „როგორც მე მომავლინა ცოცხალმა მამამ და ვცოცხლობ მამით, ასევე ჩემი მჭამელიც იცოცხლებს ჩემით. ეს არის პური, რომელიც ჩამოვიდა ზეცით. ისე კი არა, როგორც თქვენმა მამებმა ჭამეს მანანა და დაიხოცნენ. ამ პურის მჭამელი საუკუნოდ იცოცხლებს“ (იოან. 6: 57-58). „ცოცხალი ვარ და თქვენც იცოცხლებთ“ (იოან. 14: 19). როდესაც ეს ცხოვრება ჩვენს ყოფიერებაში გადმოდის ჩვენ მას საკუთარ ცხოვრებათ აღვიქვავთ. ჩვენ წარსულის გამოცდილებიდან ვიცით, რომ ეს ცხოვრება ღმერთისგან მოგვეცა; თავისი არსით ეს ცხოვრება ჩვენი არ არის; მაგრამ, ვინაიდან გამოხსნილნი ვართ, ეს ცხოვრება უკვე ჩვენი განუყოფელი საკუთრებაა და ის მართლაც ხდება ჩვენი ცხოვრება. ამ ცხოვრების შესახებ მოციქული პავლეს სიტყვებით ვთქვათ: „… მე კი აღარა ვცოცხლობ, არამედ ქრისტე ცოცხლობს ჩემში, ხოლო თუ ახლა ხორციელად ვცოცხლობ, რწმენითა ვცოცხლობ ღვთის ძეში, რომელმაც შემიყვარა მე და თავისი თავი მისცა ჩემთვის“ (გალ. 2: 20). კვლავ გავიმეორებ: მე ვიცი, რომ ის ჩემში ცხოვრობს და მისი ცხოვრება ჩემში გულია, ჩემ არსებაში უმთავრესია, ისე, რომ მე მასზე ისე შემიძლია ვისაუბრო, როგორც ჩემს ცხოვრებაზე: ცხოვრობს უფალი, და მეც ვცხოვრობ.

„ვისაც აქვს ჩემი მცნებანი და იცავს მათ, მას ვუყვარვარ, ხოლო ვისაც მე ვუყვარვარ, შეიყვარებს მას მამაჩემი; მეც შევიყვარებ და ჩემს თავს გამოვუცხადებ მას… და მამაჩემი შეიყვარებს მას: ჩვენც მივალთ და მასთან დავივანებთ“ (იოან. 14: 21-23). დაივანებენ, რა თქმა უნდა, და არა დროებით, არამედ სამუდამოდ დაივანებენ.

ჩვენს შესვლას ამ უკვდავი ცხოვრების სამფლობელოში უფლის მცნებების აღსულება განაპირობებს.

„და უთხრა იესომ იუდეველებს, რომლებმაც ირწმუნეს იგი: თუ ჩემს სიტყვაში დამკვიდრდებით, ჭეშმარიტად ჩემი მოწაფეები ხართ. შეიცნობთ ჭეშმარიტებას და ჭეშმარიტება გაგათავისუფლებთ თქვენ“ (იოან. 8: 31-32).

ჩვენში ჭეშმარიტების ძიებისა და ღვთაებრივი სრულყოფისაკენ ლტოლვის  სურვილს თავისთავად განაპირობებს, ჩვენი ბუნების ღმერთთან მიმსგავსებულობა. ასეთი სრულყოფილება, ჩვენში კი არა, მამაში – ყველაფერი არსებულის პირველწყარიშია. მის მიდევნებას არა აქვს ჩვენზე გარე დიქტატის და ჩვენი ბრმა მორჩილების ხასიათი: ეს არის ჩვენი მის მიმართ სიყვარულის გამოვლინება; ამ გრძნობით ჩვენ დაუღალავად მივყვებით მის სრულყოფილებას. მაცხოვარმა  აღგვითქვა: „იყავით სრულქმნილნი, როგორც სრულქმნილია თქვენი ზეციერი მამა“  (მათ. 5: 48).

მამის წმინდა ნება, რომელიც მასში დასაბამიდან მოქმედებს, ადამიანისთვის – მისი „ხატებისათვის“ – უცხო არ არის. ჩვენ მისი სულის ნათესავები ვართ, თუმცა ჩვენს ქმნილ ბუნებას ის უსასრულოდ აღემატება. სწორედ მამის აღმატებით აიხსნება მას მიმსგავსების ჩვენი სურვილი; ჩვენ ამ, ერთდროულად მძიმე და შთამაგონებელ ღვაწლს თნევით ვეწევით. ლოცვის დროს ჩვენში ღვთის ძალა შემოდის. ჩვენს სანუკვარ მოლოდინს სულიწმიდა აღასრულებს და არა ჩვენი მცდელობები… ჩვენი ლოცვა თავისი წმინდა ფორმით, სხვა არაფერია, თუ არა უფლის წინაშე ჩვენი სულის აღფრთოვანება.

 „მოხდა ისე, რომ ერთ ადგილას ლოცულობდა, და როცა დაასრულა ლოცვა, ერთმა მოწაფეთაგანმა უთხრა: უფალო, გვასწავლე ლოცვა, როგორც იოანემ ასწავლა თავის მოწაფეებს. და უთხრა მათ: როცა ლოცულობთ, თქვით: მამაო ჩვენო…“ (ლუკ. 11: 1-2). „ხოლო ლოცვით ასე ილოცეთ: (მათ. 6: 9-13).

„მამაო ჩვენო, რომელი ხარ ცათა შინა, წმიდა იყოს სახელი შენი“: შენ ჩემს სულს საშუალება მიეცი შენი სიწმინდის სურნელება შეეგრძნო და ახლა ჩემს სამშვინველს შენში სიწმინდედ გადაქცევა უნდა.

„მოვიდეს სუფევა შენი“: გევედრები, აღავსე ჩემი ღატაკი და უვარგისი ცხოვრება შენი მეუფებრივი დიდებით და შენი სუფევით იყოს აღვსილი ჩემი ცხოვრება უკუნითი უკუნისამდე.

„იყოს ნება შენი, როგორც ცაში, ისე ქვეყანაზედაც“ და ჩემს ქმნილ არსებაშიც… მე მოკვდავს მსურს შევუერთდე იმ უქმნელ ნათელს, რომელიც შენ გაქვს დასაბამის დასაბამიდან.

„პური ჩვენი არსობისა მოგვეც ჩვენ დღეს“, და უწინარეს ყოვლისა ჭეშმარიტი პური: „უთხრა მათ იესომ: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეტყვით თქვენ: მოსემ კი არ მოგცათ პური, არამედ მამაჩემი გაძლევთ ზეცით ჭეშმარიტ პურს. ვინაიდან პური ღმრთისა ის არის, რომელიც ზეცით ჩამოდის და სიცოცხლეს აძლევს ქვეყანას“ (იოან. 6: 32-33).

„და მოგვიტევე ჩვენი ვალები, როგორც ჩვენ მივუტევებთ ჩვენს მოვალეთა“… გევედრები უფალო შთამოავლინე ჩემ ხრწნილ არსებაზე სულიწმიდის მადლი, რომელიც მომცემს ყველას მიმართ ყველაფრის პატიების ისეთი ძალას, რომ ჩემში არანაირი ხელის შემშლელი წინააღმდეგობა აღარ დარჩება, შენგან ჩემი უზომოდ მრავალი ცოდვის პატიება მივიღო.

„და ნუ შეგვიყვან ჩვენ განსაცდელში“… შენ გულთა მხილველი ხარ და ჩემი ცოდვების შესახებ ყველაფერი იცი… გევედრები: მოავლინე „გზაზე მდგარი უფლის ანგელოზი გაშიშვლებული მახვილით ხელში“, რათა დამაბრკოლოს ჩემს უკუღმართ გზაზე (შეად. რიცხ. 22: 31-32).

„არამედ გვიხსენ ბოროტისაგან“… წმინდა მამაო, სიკეთევ მაცხოვნებელო, გამათავისუფლე ჩვენი მტრის და შენი მოწინააღმდეგის ძალაუფლებისაგან… თავად მე ვერ ვძლიე იგი.

ჩვენი ლოცვის პირველი მიზანი – თხოვნაა ჩვენთვის. როდესაც ჩვენი შემეცნების უნარს სულიწმიდა გააძლიერებს და ჩვენს ცნობიერებას გააფართოვებს, მაშინ ლოცვა კოსმიურ განზომილებაში გადაინაცვლებს, მაშინ ჩვენ მამას ნამდვილად მოვუწოდებთ სიტყვით „ჩვენო“ – ფიქრით კი მთელ კაცობრიობას ვიგულისხმებთ და მადლს ყოველი ადამიანისათვის ისეთივე გულით მოვითხოვთ, როგორც საკუთარი თავისთვის:

„წმიდა იყოს სახელი შენი“ ყველა ხალხში; „მოვიდეს სუფევა შენი“ ყოველი ადამიანის სამშვინველში, ისე, რომ სიცოცხლის ნათელი რომელიც შენგან გადმოვა – ყველა ხალხის ცხოვრებად გადაიქცეს; „იყოს ნება შენი“, ერთადერთი წმინდა ნება, რომელიც მთელს ქვეყანას შენს სიყვარულში ისევე გააერთიანებს, როგორც ეს ხდება სასუფეველში – წმინდანთა შორის. „გვიხსენ ბოროტისაგან“ „დასაბამითვე კაცის მკვლელისგან“ (იოან. 8: 44), რომელიც ყველგან ღვარძლს და სიკვდილს თესავს (შეად. მათ. 13: 27-28).

ქრისტიანული თვალსაზრისით – ბოროტება, ისევე, როგორც სიკეთე იქ მოქმედებს სადაც ყოფიერება პერსონალური სახით ვლინდება. ასეთი ყოფის მიღმა – არ არის ბოროტება, იქ მხოლოდ დეტერმინირებული ბუნებრივი პროცესია.

ბოროტების პრობლემასთან დაკავშირებით, ზოგადად და მითუმეტეს ადამიანების სამყოფელში, საკითხი ხალხების ისტორიული ბედის მართვის პროცესში ღმერთის მონაწილეობის შესახებ დგას.  ძალიან ბევრმა სარწმუნოებაზე უარი იმის გამო თქვა, რომ ჩათვალა: თუ ღმერთი არსებობს, ბოროტება ასე არ უნდა ნებივრობდეს, არ უნდა იყოს ამდენი გაუმართლებელი ტანჯვა-წამება, არ უნდა იყოს ყველაფერში ამდენი უაზრობა და უწესრიგობა. ამ ადამიანებს ან ავიწყდებათ, ან მათთვის საერთოდ არ არის ცნობილი, რომ უფალი ითვალისწინებს ადამიანის, როგორც ღმერთის ხატის პიროვნული თავისუფლების ძირითად პრინციპს. როდესაც ადამიანი ბოროტებისკენ თავისი ნებით ადგავს ნაბიჯს, მისი ძალის გამოყენებით შეჩერება იმის ტოლფასი იქნებოდა, რომ ადმიანს თვითგამორკვევის უფლება ჩამორთმეოდა და ეს ურთიერთობა საბოლოოდ კოსმიური უპიროვნებო კანონების მოქმედებით დასრულდებოდა.

ღმერთი, რა თქმა უნდა გამოიხსნის ცალკეულ ტანჯულებსაც და მთელ ხალხებსაც, თუ ისინი ღმერთისკენ მიმართავენ თავის ცხოვრებას და ღმერთს შესთხოვენ დახმარებას.

ყველას ერთნაირად არ ესმის სიტყვა გამოხსნა. ქრისტიანისათვის, რომლსაც სწამს, რომ ცოდვას უნდა ებრძოლონ, ეს ნიშნავს ღმერთი თავად სთავაზობს ადამიანს მის უსაზღვრო მარადიულობას. ასეთი მორწმუნისათვის ხილული გასაჭირები შეიძლება ცხოვრების მუდმივი თავმდევი იყოს, მაგრამ შინაგანად მისთვის იგი არანაირ ტვირთს არ წარმოადგენს, ამ პიროვნებების შესახებაა დაწერილი („კეთილი ღვაწლით მიღვაწნია, სარბიელი გამილევია, რწმენა შემინახავს“ 2 ტიმ. 4: 7; „რადგანაც ქრისტეს გულისთვის მარტო რწმენა კი არ მოგეცათ, არამედ ვნებაც მისთვის“ ფილიპ. 1: 29; საქმ. 9: 16; 1 კორ. 15: 30; 2 კორ. 6: 4). ასეთ პიროვნებას მისი მდგომარეობისა და განცდების აღწერა, შედეგს არ მოუტანს, რადგან ის ღმერთსაა მინდობილი და თვითდაკნინებით, სულ უფრო მეტად, ქრისტეს ემსგავსება. გავიხსენოთ მაცხოვრის სიტყვები: „მამაო, თუ გნებავს, ამაცალე ეს სასმისი! თუმცა იყოს არა ჩემი ნება, არამედ შენი“ (ლუკ. 22: 42). ეს აქტი თავისი არსით კენოტიკური (თვითდამდაბლება) დიდი სიყვარულის გამოხატვაა, ღმერთის ქმედებას მიმსგავსებული საქციელია: „… მოაწია დრომ: აჰა, მიეცემა ძე კაცისა ცოდვილთა ხელში. ადექით, წავიდეთ; აჰა მოგვიახლოვდა ჩემი გამცემი“ (მარკ. 14: 41). არ არსებობს უფრო მეტი სიყვარული, ვიდრე ეს არის: ჩვენ ჩვენს არსებას, ჩვენს შემომქმედს გადავცემთ და ამ გზით, სრულად შევდივართ ღვთაებრივ ცხოვრებაში.

ლოცვის ღირსება ყველა სხვა სახის ღვაწლზე, იქნება ეს სოციალური თუ პოლიტიკური, სამეცნიერო თუ სახელოვნებო სფეროში მოღვაწეობა, უფრო ფასეულია. ვინც ამ გამოცდილებას ეზიარება, მატერიალური კეთილდღეობისათვის ზრუნვაზე ადვილად იტყვის უარს და მთელ თავის მოცალეობას ღმერთთან საუბრისათვის  გამოიყენებს. დიდი პრივილეგიაა გქონდეს უნარი,  შენი გონება წარუდინებელზე, ანუ იმაზე დააუნჯო, რაც ყველა მეცნიერულ, ფილოსოფიურ ან საზოგადოებრივ მოღვაწეობაზე მნიშვნელოვანია და ყველაფერზე მაღლა მდგომია. დასაწყისში სულიერი თავისუფლებისათვის ბრძოლა შეიძლება ძალიან მძიმე საქმედ მოგვეჩვენოს, მაგრამ როდესაც ლოცვა სამშვინველს სრულად დაეუფლება, ყველაფერი გამარტივდება და გაადვილდება.

ლოცვაში ღრმა სინანულის გრძნობამ ადამიანი შეიძლება ისეთ მდგომარეობამდე მიიყვანოს, როდესაც იგი სულიერ თავისუფლებაში ჭეშმარიტებას შეიგრძნობს და როგორც დაწერილია:  ჭეშმარიტება გაათავისუფლებს მას (იოან. 8: 32). საუბედუროდ, ეს წმინდა თავისუფლება ბევრი ადამიანისათვის უცხოა. განთავისუფლების პირველი სიმპტომი ვინმეზე მბრძანებლობის სურვილის არქონაა; შემდეგი საფეხური – სხვისი დიქტატისგან შინაგანი თავისუფლების შეგრძნების მოპოვებაა; ეს, ღმერთის მიერ იმისთვის არ არის დაწესებული, რომ ადამიანი გარემმართველ ძალებს არ დაემორჩილოს, ასეთი გრძნობა ადამიანს იმაში ეხმარება, რომ მოყვასის სიყვარულთან დაკავშირებული მცნება არ დაარღვიოს.

დაუსაბამო ღმერთი აუხსნელ სიმდაბლეში გამოგვეცხადა. ის ყოველი ქმნილების შემომქმედია და მიუხედავად ამისა არ არის თავისი ქმნილების მბრძანებელი. თუმცა ვერც მის მიმართ იქნება ვინმე მბრძანებელი. ადამიანში – ეს სიმდაბლე უნდა მოქმედებდეს, რადგან იგი თავისი უფლის ხატია; ამიტომ ჩვენც უნდა ვცდილობდეთ ჩვენი ცხოვრების წესით ქრისტეს ვემსგავსებოდეთ: სხვებზე ბატონათ ყოფნაზე უარს ვამბობდეთ და ქრისტეს მიერ თავად თავისუფლებისათვის განთავისუფლებულები მტკიცედ ვიდგეთ და რაიმე სახის მონობის უღელს აღარ ვიდგამდეთ (შეად. გალ. 5: 1), რადგან „როცა სუფევას გადასცემს ღმერთსა და მამას, მას შემდეგ, რაც გააუქმებს ყოველგვარ მთავრობას, ხელმწიფებას და ძალს. რადგანაც მას მართებს სუფევა, ვიდრე ფეხქვეშ არ მოიქცევს თავის მტრებს. და განქარდება უკანასკნელი მტერი – სიკვდილი. რადგანაც ღმერთმა ყველაფერი მას დაუმორჩილა და ფეხქვეშ დაუმხო. ხოლო რაკი ითქვა, რომ ყველაფერი მას ემორჩილება, ცხადია, მის გარდა, ვინც ყველაფერი დაუმორჩილა მას. ხოლო როდესაც ყველაფერს მას დაუმორჩილებს, მაშინ თვით ძეც დაემორჩილება იმას, ვინც ყველაფერი დაუმორჩილა მას, რათა ღმერთი ყველაფერი იყოს ყოველში“ (1 კორ. 15: 23-28).

ღვთაებრივი ნათელი მლოცველის სულს ვნებების მონობისგან ათავისუფლებს და სიყვარულით აღვსილს თავისუფლების ისეთი ღვთაებრივი შუქით მოფენილ სივრცეს აზიარებს, რომელშიც სიყვარულთან დაპირისპირებული ყოველგვარი მონობისაკენ მიდრეკილება გამოირიცხება. იქ სადაც არ არის თავისუფლება და სიყვარული ყველაფერი უაზრობა ხდება. სიყვარულის გარეშე ისეთი მიდრეკილებებიც კი, როგორიც არის წინასწარმეტყველება, სასწაულმოქმედების ყოველგვარი ნიჭი – თავის აზრს  კარგავს: „კაცთა და ანგელოზთა ენებზეც რომ ვმეტყველებდე, სიყვარული თუ არა მაქვს, მხოლოდ რვალი ვარ მოჟღრიალე, მხოლოდ წკრიალა წინწილი. წინასწარმეტყველების მადლიც რომ მქონდეს, ვიცოდე ყველა საიდუმლო და მქონდეს მთელი რწმენა, ისე, რომ მთების დაძვრაც შემეძლოს, სიყვარული თუ არა მაქვს, არარა ვარ. მთელი ჩემი ქონება რომ გავიღო გლახაკთათვის და დასაწვავად მივცე ჩემი სხეული, სიყვარული თუ არა მაქვს, არას მარგია“ (1 კორ. 13: 1-3).

დიდია და საოცარია თავისუფლების წმინდა სამყარო. მის გარეშე განმღრთობით ადამიანის გამოხსნა შეუძლებელია. აუცილებელია, რომ მარადიულობისათვის თვითონ ის (ადამიანი) იყოს განმზადებული. როგორც დაწერილია, ყოველი ქმნილება ხრწნილების მონობისაგან გათავისუფლებისა და ღმერთში დამოუკიდებელი შვილობისაკენ მიილტვის „… თვით ქმნილებაც განთავისუფლდებოდა ხრწნილების მონობისაგან, რათა წილი დაედო ღვთის შვილთა დიდებასა და თავისუფლებაში. რადგანაც ვიცით, რომ მთელი ქმნილება ერთიანად გმინავს და წვალობს დღემდე. და არა მარტო ის, არამედ ჩვენც, სულის პირველნაყოფის მქონენი, ასევე ვგმინავთ შინაგანად ღვთის ძეობისა და ჩვენი სხეულის ხსნის მოლოდინში“ (შეად. რომ. 8: 21-23).

დღეს თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის ყველა იბრძვის, მაგრამ ძნელია იპოვო ადამიანი, რომლისათვისაც მისაწვდომია ღმერთის ძეობით მოპოვებული ღვთაებრივი თავისუფლება. სიტყვით აღუწერელია ამ მდგომარეობის ღირსება: იგი მხოლოდ ზეციური მადლით შეიცნობა. და კვლავაც შეუძლებელია მოციქული პავლე არ გაიხსენო, რომელმაც უდაოდ იცოდა რას ნიშნავს ღვთაებრივ-მეფური თავისუფლება: „ვინაიდან ქმნილება სასოებით მოელის ღვთის შვილთა გამოცხადებას, იმიტომ, რომ ქმნილება ნებსით კი არ დაემორჩილა ამაოებას, არამედ მის მიერ, ვინც ამაოებას დაუმორჩილა იგი“ (რომ. 8: 19-20).

„მაშ, მტკიცედ იდექით და ნუღარ დაიდგამთ მონობის უღელს“ (გალ. 5: 1). ადვილი მისახვედრია, რომ როდესაც ადამიანს ვნება ეუფლება, მიუხედავად იმისა, რომ საშინელებაა ღმერთის სიყვარულს ჩამოშორება და სულიწმიდას მადლის გარეშე დარჩენა – ის მაშინვე კარგავს საკუთარი თავის ფლობის უნარს და აღარ არის ვნებებისაგან დამოუკიდებელი. მოძალადის  სულში კი დაცემისა და სიცარიელის შეგრძნება ჩნდება. უფლის მსგავსი ხელისუფალისთვის მიუღებელია მონათმფლობელობა, რომელშიც არც მარადიული და არც დროებითი ცხოვრება არ იპოვება. როგორც წესი დომინაცია ძალადობით ან მკვლელობით მიიღწევა. ასეთების, როგორც უწყალოების მიმართ, ბოლო სამსჯავროზე გამოყენებული იქნება პრინციპი: „…როგორი განსჯითაც განსჯით, იმნაირითვე განისჯებით, და რომელი საწყაულითაც მიუწყავთ, იმითვე მოგეწყვით თქვენ“ (მათ. 7: 2) და „… მსჯავრი უწყალო იქნება მისთვის, ვისთვისაც უცხო იყო გულმოწყალება; მოწყალება მსჯავრზე უმძლავრესია“ (იაკ. 2: 13).

„უფალი სულია, ხოლო სადაც უფლის სულია, იქვეა თავისუფლება“ (2 კორ. 2: 17). თავისუფლება თავისი აბსოლუტური სახით მხოლოდ ღვთისათვის არის დამახასიათებელი. ადამიანს კი თავისუფლება მხოლოდ ნაწილობრივ ეძლევა და ისიც მცნებებით ცხოვრებასთან ერთად ლოცვაში. ლოცვა – ეს შეუდარებელი ზეციური მადლი – ჩვენგან „მოცალეობას“ მოითხოვს. იესოსთან ცოცხალი შეხვედრისათვის ადამიანურ გატაცებებზე უარის თქმა უფალთან საუბარზე არჩევანის გაკეთება ძნელი არ არის. მე გამაჩნდა ეს შეუფასებელი პრივილეგია, – გაბედულად მინდა განვაცხადო – ნეტარება, ყველაზე ძლიერად უდაბნოში შეიგრძნობა. უდაბნოს ასკეტიკური გაგება გეოგრაფიასთან არ არის დაკავშირებული, ეს არის ცხოვრების წესი: ადამიანებისგან ისეთი დაშორებაა, რომლის დროსაც ვერც შენ გხედავენ და არც შენი ესმით, – როდესაც შენზე ადამიანური ძალაუფლება არ ვრცელდება და არც შენ გაქვს სხვაზე რაიმე გავლენა. მთელი ადამიანური ბუნების ღვთაებრიობაში სრული ჩაძირვისათვის სულის ეს თავისუფლება  აუცილებელია. მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში შეიძლება შევიგრძნოთ ღვთაებრივი შეუვალობა, რომელიც ამქვეყნიურ ყველა სიკეთეზე ფასეულია. ასეთი ადამიანი არც მოყვასზე გრძნობს უპირატესობას, არც დიდებას გრძნობს და მით უმეტეს, არც ნივთიერ სიკეთეს ეძებს… არ მესმის, უდაბნოში რატომ გადმოვიდა ჩემზე „ღვთის შვილთა“ (რომ. 8: 21) თავისუფლებაში ცხოვრების მადლი. მე არ მსურს ვთქვა, რომ ეს ნიჭი სრული ძალით შევიგრძენი, ანუ ისეთ მდგომარეობაში ვიყავი, როდესაც ადამიანი ჭეშმარიტად მაღლა დგას სიკვდილზეც და ცოდვაზეც. მაგრამ გარკვეულ მომენტებში მე იმ ზღვარზე ვიდექი, საიდანაც დავინახე, რომ სრული თავისუფლება მაშინ მოდის, როდესაც სიკვდილია გადალახული.

ვისაც სიკვდილის არ ეშინია, მონობაშია ადამიანი, თუ ის მიწიერებას არის მიჯაჭვული, ის თავისუფლების გზაზეა. „მე ვიქნები მისი მოსავი“. ანდა: „აჰა, მე და შვილები, რომლებიც მომცა მამამ“. და რაკი შვილები სისხლისა და ხორცის მოზიარენი არიან, თავადაც ეზიარა მათ, რათა სიკვდილით განექარებინა ის, ვისაც აქვს ხელმწიფება სიკვდილისა, ანუ ეშმაკი, და დაეხსნა ისინი, ვისაც სიკვდილის შიშით მთელი სიცოცხლის მანძილზე მონობის უღელი ედგა“ (ებრ. 2: 13-15).

მე მხოლოდ ნაწილობრივად შევიგრძენი სულიერი თავისუფლების აღტაცება. მას შემდეგ რაც მოძღვარი გავხდი ამ გრძნობის გარეშე ვცხოვრობ და დაკავებული ვარ იმ ადამიანების სიყვარულით ვინც უფალმა გამომიგზავნა. მე ხშირად იმ ადამიანების სიყვარულის მონა ვხდები ვისაც ვემსახურები და ვისაც ვჭირდები. თუმცა, ის გამოცდილება რაც მაშინ შევიძინე სადღაც სულის სიღრმეში მაინც მოქმედებს. პირველად, ჯერ კიდევ გაურკვეველი სახით, ეს გამოცდილება მე საფრანგეთში შემეხო, ეს იყო ძლიერი სურვილი ამქვეყნიურობისგან განშორებისა. მე მადლიერი ვიყავი ჩემს მიმართ ღვთის განგებულებისა რადგან დავინახე, რომ ამ ქვეყნიდან გასვლა ჩემთვის სირთულეს არ წარმოადგენდა და არავინ იყო სამყაროში ვისი ცხოვრებაც ჩემზე იყო დამოკიდებული. ღმერთის სიყვარულში მე შემეძლო ნებისმიერ რისკზე წავსულიყავი; ამქვეყნად ფასეული არაფერი გამაჩნდა; ყოველგვარი სირთულისათვის თავისუფლად განვემზადე. ეს იყო საწყისი მცდელობა ჩემი სამშვინველის თავისუფალი მეუფებისა. მე უკვე არა მხოლოდ ვიცოდი, არამედ ვგრძნობდი, რომ ქრისტე თავისი სიყვარულის თავისუფლებაში სიკვდილს მიეცა და ამით გზა გაგვიხსნა უზენაესის შეცნობისა და ღვთაებრივი უკვდავებისკენ.

შთაგონების შესახებ

ჩემი უკიდურესი არარაობის მთელი არსებით შეგრძნების მიუხედავად, ამგვარ ჭმუნვაშიც კი (შეად.: „ნეტარ არიან გლახაკნი სულითა, ვინაიდან მათია ცათა სასუფეველი“ (მათ. 5: 3)) მე ათობით წლების მანძილზე ვილოცე, იმისათვის რათა ღმერთს ჩემთვისაც ისეთი შთაგონების უნარი მოეცა, რომელიც დამეხმარებოდა იქ წავსულიყავი „სადაც არ უნდა მიდიოდეს იგი“ (გამოცხ. 14: 4), მაგალითად: უდაბნოში, მამისადმი ჩემი სიყვარულის ერთგულებაში გამოსაცდელად, (შეად.: „სულით წმიდით აღვსილი იესო გამობრუნდა იორდანედან, და სულის მიერ გაყვანილ იქნა უდაბნოში. ორმოცი დღის განმავლობაში გამოიცდებოდა ეშმაკის მიერ და არაფერი უჭამია იმ დღეებში“ (ლუკ. 4: 1-2 და შემდეგ)); იქნებ უფლის სასუფევლის სიყვარულის ქადაგებაში მილიონობით სატანჯველის გამოვლისათვის; ან იქნებ თაბორზე, იქ სადაც ქრისტესთან ერთად სამი რჩეული ავიდა და: „…გაისმა ხმა ღრუბლით რომელმაც თქვა: ეს არის ძე ჩემი საყვარელი, რომელიც შევიტკბე მე. მას უსმინეთ“ (მათ. 17: 5); მაგრამ უწინარეს ყოვლისა გეთსიმანიის ბაღაში –  გოლგოთაზე. შთაგონებაში მე ადამიანში სულიწმიდას მოძალება ვიგულისხმე (შეად.: „მიუგო იესომ და უთხრა მას: ვინც ამ წყალს დალევს, კვლავ მოსწყურდება. მაგრამ ვინც დალევს წყალს, რომელსაც მე მივცემ, აღარ მოსწყურდება უკუნისამდე, რადგან წყალი, რომელსაც მე მივცემ, იმ წყაროს წყლად იქცევა, საუკუნო სიცოცხლედ რომ იდინებს მასში. უთხრა მას ქალმა: ბატონო, მომეცი ეგ წყალი, რათა აღარ მომწყურდეს და აღარც წყლის ამოსაღებად მოვიდე აქ“ (იოან. 4: 13-15); ან კიდევ, „ხოლო დღესასწაულის უკანასკნელ, დიდ დღეს ადგა იესო, შეღაღადა და თქვა: ვისაც სწყურია, მოვიდეს ჩემთან და შესვას. ვისაც სწამს ჩემი, როგორც ამბობს წერილი, მისი მუცლიდან წარმოდინდებიან ცოცხალი წყლის მდინარენი. ესა თქვა სულზე, მის მორწმუნეებს რომ უნდა მიეღოთ, ვინაიდან ჯერ კიდევ არ იყო მათზე სული, რადგან ჯერ კიდევ არ განდიდებულიყო იესო“ (იოან. 7: 37-39)). ამ სახის შთაგონებაში, იმასთან შედარებით, რასაც მე ადრე მხატვრულ ან ფილოსიფიულ შთაგონებად მივიჩნევდი, ყოფიერების სრულიად სხვა თვალსაზრისი იგულისხმება. ეს ჩვენი დაცემული ბუნებისათვის დამახასიათებელი თავისებურება როგორც ღვთის მადლი ისე უნდა იქნეს აღქმული, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ პიროვნულ ღმერთთან ერთიანობად არ უნდა გვესმოდეს და ეს არც ინტელექტუალური ხილვაა ღმერთის შესახებ.

ცისიერი მამისგან გარდამომავალი ჭეშმარიტად წმინდა შთაგონება ძალით არავის მიეახლება: ის მხოლოდ, როგორც ყველა სხვა სახის ღვთის მადლი, ლოცვის დაძაბული ღვაწლით შეიძლება იქნეს მოხვეჭილი (შეად.: „ამასაც გეუბნებით: ითხოვეთ და მოგეცემათ; ეძებეთ და ჰპოვებთ; დააკაკუნეთ და გაგიღებენ, რადგან ყველა მთხოვნელს მიეცემა, მძებნელი ჰპოვებს და ვინც აკაკუნებს, გაუღებენ. რომელი მამა იქნება თქვენს შორის, შვილმა რომ პური სთხოვოს და ქვა მისცეს მას; ან თევზი სთხოვოს და თევზის ნაცვლად გველი მისცეს მას? ან კიდევ კვერცხი სთხოვოს და მორიელი მისცეს მას? ხოლო თუ თქვენ, უკეთურთ, შეგიძლიათ კეთილ მისაცემელთა მიცემა თქვენი შვილებისათვის, განა მამაზეციერი უფრო მეტ წმიდა სულს არ მისცემს იმათ, ვინცა სთხოვს?“ (ლუკ. 11: 9-13)). ის კი არ არის საქმე, რომ თითქოს ღმერთი ღვაწლისთვის იძლევა „საზღაურს“; არამედ საქმე იმაშია, რომ ის რასაც ტანჯვაში ადამიანი გონივრულად მოიხვეჭს, მისთვის მარადიული და განუხრელი საკუთრება ხდება. ყველა ჩვენთაგანს ღვთიური მადლის ზეგავლენით სრული კვლავდაბადება ესაჭიროება; ჩვენში ის ნიჭი უნდა აღდგეს, რომელიც განღმრთობაში დაგვეხმარება. მაგრამ, საკუთარი ცოდვების გამო, უფალთან ამგვარი დაბრუნება ტანჯვის გარეშე შეუძლებელია. ჭეშმარიტად, ღმერთის ცხოვრება მფლობელობაში ჩვენ სრულად გადმოგვეცემა. მისი მარადიული დიდება თავის ადგილს მის მიერ გამოხსნილ ადამიანში იკავებს და თანაც არა როგორც რაიმე დანამატი და ჩვენი არსისათვის არაბუნებრივი; არა რაღაც ჩვენთვის „უცხო“ და „უადგილო“, არამედ, როგორც დაწერილია: „თუ ამ ცრუ და უსამართლთ სიმდიდრეში უნდონი იყავით, ჭეშმარიტს ვინ განდობთ თქვენ? ანდა თუ სხვისაში უნდონი იყავით, თქვენსას ვინ მოგცემთ?“ (ლუკ. 16: 11-12), ხოლო ჭეშმარიტი განღმრთობის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ გონიერ ქმნილებას ღმერთის დაუსაბამო ცხოვრება ჭეშმარიტად და ამასთან, მარადიულობისათვის მიეცემა. სხვაგვარად, რომ ვთქვათ: ღმერთიც ცხოვრებაც ადამიანის მიერ „იპოსტაზირება“ და ეს  იმგვარადვე ხდება, როგორც ღმერთმა ხორცნი შეისხნა და მის მიერვე შექმნილი მყოფობის ჩვენი ფორმა გაიიპოსტაზირა, ანუ თავის იპოსტაზში შეითვისა. „მერმის მის საუკუნესა“ ღმერთის ერთობა ადამიანთან, რა თქმა უნდა არსობრივი ერთობის გარდა ყოფიერების ყველა ასპექტში სრული იქნება. ცხადია, ეს უკანასკნელი, ანუ ღვთაებრივი არსობრიობა ქმნილ არსებებს: ადამიანებს და ანგელოზებს არც ახლა და არც მომავალში არ მიეცემა.

მამის, ანუ ღმერთის სასუფეველი – ყველა გამოხსნილის ონტოლოგიური ერთიანობაა და ის ნებისმიერი სხვა ძალისაგან შეუძვრელი და შეუვალია: „ხოლო ეს „ერთხელ კიდევ“ გვაუწყებს შეძრულის, როგორც შექმნილის, შეცვლას, რათა უცვლელად ეგოს შეუძვრელი. ამიტომ, შეუძვრელ სასუფეველს რომ ვღებულობთ, გვქონდეს მადლი, რომლითაც სათნოდ ვემსახურებით ღმერთს, მოშიშებით და მოწიწებით“ (ებრ. 12: 27-28). რამდენად ზეშთაგონებულები ვიქნებით ძირითადად ჩვენზეა დამოკიდებული: შევძლებთ თუ არ გავხსნათ ჩვენი გულის კარი, იმისათვის, რათა მასში ყოველგვარი ზედმეტი ძალისხმევის გარეშე შემოვიდეს ღმერთი – სულიწმიდა, რომელიც (ჩვენი გულის) კართან დგას და აკაკუნებს. თუ ვინმე მის ხმას გაიგონებს და კარს გაუღებს, ის შევა მასთან, დაწერილია: „აჰა, კართან ვდგავარ და ვაკაკუნებ. თუ ვინმე გაიგებს ჩემს ხმას და კარს გამიღებს, შევალ და მასთან ვივახშმებ, ხოლო ის – ჩემთან“ (გაოცხ. 3: 20). უფალი უფრთხილდება თავის „ხატად“ შექმნილს. და ჩვენ უნდა გვესმოდეს რა არის მისთვის მისაღები. აქედან გამომდინარეობს ყოველი ჩვენთაგანის საჭიროება: არ უნდა მივცეთ საკუთარ თავს უფლება ვაკეთოთ ის რაც არ შეგვფერის, არ დავუშვათ ჩვენი სულის ისეთი შინაგანი გამოვლინებები, რომლების უფლის სულს შეურაცხყოფს. ქრისტეს მცნებებია ჩვენი ცოდვიანი მოკვდაობის განმკურნებელი, და მათი აღსრულებით მთელი ჩვენი ცხოვრება ღვთაებრივი მარადიულობიდან მომდინარე უქმელი ნათლით განიმსჭვალება.

როდესაც სამშვინველი თავისი ყოფიერებით ამ მარადიულობას შესწვდება და შეეხება, მაშინ დაცემული ვნებები, რომლებიც ჩვენში მოქმედებენ თავის ძალას დაკარგავენ და გაგვეცლებიან, – და ჩვენც გავეცლებით მიწიერი ფასეულობებისათვის მიმდინარე ძმათა მკვლელ ომს, – და ჩვენზედ „მაცხოვრის მშვიდობა“ გადმოვა, – და ჩვენ შევიძენთ მოყვასის სიყვარულის ძალას. უფალი ბრძანებს: „მშვიდობას გიტოვებთ თქვენ, მშვიდთბას ჩემსას გაძლევთ თქვენ: მაგრამ ისე კი არა, როგორც იძლევა ქვეყანა. ნუ შეკრთება თქვენი გული, ნურც შეშინდება“ (იოან. 14: 27). მაცხოვრის მშვიდობა ყველა ამქვეყნიურ სიმდიდრეზე, ყოველგვარ სიტკბოებაზე და სიმდიდრეზე ფასეულია. მისი საიდუმლო ცოცხალი ღმერთის – ჩვენი მამის უდაო ცოდნაშია. ასეთ შემთხვევაში ჩვენთვის საკმარისია მცირედი საკვები, ჭერქვეშ თავის შეფარება, სიცივისა და სირცხვილისაგან სხეულის დაფარვა, დაწერილია: „თუ საჭმელი და ტანსაცმელი მოგვეძებნება, ამას დავჯერდეთ“ (1 ტიმ. 6: 8). ჩვენთვის მხოლოდ ისაა საჭირო, რომ გონით – ჩვენი სულით – მუდმივად შეგვეძლოს ქრისტეს მიერ ჩვენთვის გამოვლენილი ღვთაებრიობის ჭვრეტა. ზეციურის მიუწვდომლობის გამო გაჩენილი კაეშანი, საოცნებო სასუფევლის სიყვარული – ტკივილია და ამავე დროს, ისეთი მეფური მხიარულებაა, რომელიც გულმოწყალე მამობრივი სიყვარულით არის აღსავსე, სწორედ ისეთით,  ლუკას სახარება რომ უძღები შვილის შესახებ მოთხრობს: „გონს რომ მოეგო, თქვა: მამაჩემის რამდენ მოჯამაგირეს თავზე საყრელადა აქვს პური და მე კი აქ შიმშილით ვკვდები. ავდგები, მივალ მამაჩემთან და ვეტყვი: მამი, ვცოდე ცის მიმართ და შენს წინაშე. და აღარა ვარ იმისი ღირსი, რომ შენი ძე მერქვას, მაგრამ მოჯამაგირედ მაინც დამიყენე. ადგა და მამამისისაკენ გასწია. ჯერ კიდევ შორს იყო, რომ მამამ დაინახა და შეებრალა იგი; გამოიქცა, კისერზე შემოეჭდო და კოცნა დაუწყო“ (ლუკ. 15: 17-20).

 

დამაშვრალობისა და ღვთისაგან მიტოვების შეგრძნების შესახებ

 

„ნეტარ არიან გლახაკნი სულითა, ვინაიდან მათია ცათა სასუფეველი“ (მათ. 5: 3). ნეტარ არიან, რადგან ჩვენ სიგლახაკესთან ერთად – ღმერთისკენ მიმავალი ძალა გვეძლევა. ამ ცნობიერების გარეშე შეუძლებელია ღმერთის მიმართულებით მოძრაობდე; რაც შეეხება თვითკმაყოფილებას, ის ან სულიერი სიმდაბლის სიმპტომია, ან უბრალოდ დაცემაა. საკუთარი პიროვნების მუდმივად ღმერთის მცნებების სამსჯავროს წინაშე დაყენების შედეგად, ჩვენში ღმერთთან განშორების შეგრძნება მწვავდება,  ამ დროს უფრო ღრმად შევიცნობთ იმის, რომ ყველა ბოროტების საფუძველი სიამაყეა. სიამაყე ღმერთის მოწინააღმდეგეა; სიამაყე – ღვთაებრივი სიყვარულის ანტიპოდია. ადამის მოდგმა ცოდვას სიამაყის გამო დამორჩილდა. იმისათვის, რომ ჩვენში არსებული პირველქმნილი სულიერი მშვენიერება კვლავ ღმერთში აღორძინდეს,  აუცილებელია სახარებისეული სწავლებით ვიხელმძღვანელოთ. იმისათვის, რომ ქრისტეს „მცნებების შეუძვრელ ქვაზე“ მყარად ვიდგეთ, ღრმად უნდა გვწამდეს, რომ ქრისტე უფალია და  ღმერთია. მხოლოდ ასეთ პირობებში ჩნდება შესაძლებლობა მძიმე ბრძოლა დავიწყოთ ყველაფერ იმასთან რაც ჩვენს დაცემაში შემოგვეტმასნა. როდესაც ახლოვდება ჩვენი გაუთვალისწინებელი და წარმოუდგენელი ცოდვიანობის „სიმდიდრისაგან“ განწმენდის პროცესი, ქრისტეს პიროვნებასთან კავშირის გაწყვეტისგან მხოლოდ იმის რწმენა დაგვეხმარება, რომ სწორედ ის არის ადამიანის ერთადერთი გამომხსნელი. მოციქულებმა ჩვენ ის გვამცნეს რაც თავად უფლისგან მოისმინეს და შეიმეცნეს; ჩვენი ეკლესიის მამებმა თვისი უდიდესი ერთგულების გამოვლინებით ღვთის მცნებები შეინარჩუნეს და ამ მცნებებთან ერთად საკუთარი გამოცდილება და ცოდნა მოგვაწოდეს, დაწერილია: „მაშ, წადით, დაიმოწაფეთ ყველა ხალხი და ნათელი ეცით მათ მამის და ძის და სული წმიდის სახელით; ასწავლეთ მათ დაიცვან ყველაფერი, რაც გამცნეთ; და, აჰა, მე თქვენთანა ვარ დღემუდამ ვიდრე ქვეყნის დასასრულამდე. ამინ“ (მათ: 28: 19-20). მოციქულებისა და მამების წყალობით, ჩვენ გამოხსნის გზების საიდუმლოებათა მფლობელები გავხდით. ეს უხილავი გზები უფსკრულებზეა გადებული. იმისათვის, რათა ამ გზიდან ბნელ უფსკრულში ვერანაირმა ქარიშხლმა ვერ გადაგვაგდოს, ჩვენ ისეთი ძალა გვიცავს, რომელზე მეტიც არ იძებნება. ეს ძალა ქრისტე-ღმერთის რწმენაა: „რადგანაც ყველა, ვინც ღვთისაგან არის შობილი, სძლევს ამ ქვეყანას; და ეს არის ძლევა, ქვეყნის მძლეველი: ჩვენი რწმენა“ (1იოან. 5: 4).

ვეცდები უფრო გასაგებად განვმარტო ეს საიდუმლო. ქრისტეს მცნებები ჩვენ აბსოლუტური პიროვნების პირისპირ გვაყენებენ. ამ მცნებებით ცხოვრების ყველა ჩვენი მცდელობა   წარუმატებლად მთავრდება და ბოლოს ჩვენ იმასაც აღმოვაჩენთ, რომ უვარგისები ვართ შემოთავაზებული გზით ცხოვრებისათვის.

ჩვენ საკუთარი პიროვნული სულის გონში ხრიკებსა და აბრუნდებს, ხოლო გულში ისეთ ვნებებს ვაწყდებით, რომლთა გამოც სიკვდილიც კი გვინდება. დიდია იმ ღმერთს ჩამოშორების შიში, რომელიც გვწამს. საკუთარი პიროვნების გამო უდიდეს გულისტკივილს განვიცდით. ყველაფრის ჩამოშორება გვინდა რაც წარსულში ჩვენი ცხოვრების მონაპოვარი გვეგონა. თანდათან: ჩვენი მიწიერი  სიყვარულის, ცოდნისა და ნებისგანაც კი: ვღატაკდებით, „ვუძლურდებით“ და განფარღიალებულნი ვრჩებით. რა თქმა უნდა, ყველაზე მძიმე საცდური ის არის, რომ დგება მომენტები, როდესაც მიუხედავად უკიდურესად დიდი მონდომებისა, ვიყოთ უფლის ერთგული, უღმერთობის განცდა გვეუფლება, ხოლო უღმერთობას მიერთებულმა სულიერმა სიღატაკემ შეიძლება სასოწარკვეთილებაშიც კი ჩაგვაგდოს. გვეჩვენება, თითქოს ჩვენში რაღაც საშინელი ფიცის ძალა ამოქმედდა. ამ დროს, ჩვენ შეიძლება ჩვენი არსების ყველანაირ: სულიერ, გონებრივ, გულისა და სხეულის ტკივილს განვიცდიდეთ. ადამიანის დაცემის შესახებ ნამდვილი ბიბლიური გამოცხადება, მთელი თავისი ტრაგიზმით სწორედ ასეთ წუთებში შეიძლება შეიგრძნოს სულმა, ამასთან ერთად, ჩვენს მიმართ ქრისტეს სიყვარულის რწმენა გვარწმუნებს, რომ ჩვენს მიერ ბოლომდე უნდა აღმოითქვას სრული აღსარება. რაც უფრო ღრმაა სინანული, ჩვენს წინაშე უწინ ჩვენგანვე დაფარული საკუთარი დაცემულობის უფრო ღრმა სიღრმეები იხსნება და როდესაც ნათლად დავინახავთ ჩვენი მდგომარეობის უიმედობას, ჩვენში იმ ადამიანის სიძულვილი ძლიერდება, რასაც თავადვე წარმოვადგენთ.

ამგვარ ღონემიხდილებას ან მორჩილებას, შეუძლებელია ადამიანმა მხოლოდ თავისი პიროვნული ძალებით მიაღწიოს – ეს არის ღმერთ-მაცხოვრის მადლი, ანუ მადლი, რომელიც მონანიეს ცოდვების შენდობისათვის განსამზადებლად ეძლევა, რადგან „…ქადაგებულიყო მისი სახელით სინანული ცოდვათა მისატევებლად ყველა ხალხში, იერუსალიმიდან მოყოლებული“ (ლუკ. 24: 47). ჩვენ არ გვესმის როგორ მოქმედებს ის ჩვენში, მაგრამ ნულს, სწორედ მისი ძალით ვუსწორდებით; და ამის შემდეგ ჩვენ უკვე სხვაგვარად გვიჭირს, რადგან ამ დროს უფალი აღარ არის ჩვენთან. ის უკვე გაუჩინარებულია, მაგრამ ის ხდება ჩვენი ერთადერთი საძიებელი და ჩვენი სიყვარული.

ასე აღესრულება ჩვენი განწმედა „დაწყევლილი“ მემკვიდრეობისგან, რადგან: „უთხრა უფალმა ღმერთმა გველს: რაკი ეს ჩაიდინე, წყეულიმც იყავ ყველა პირუტყვს შორის, ყველა გარეულ ცხოველს შორის! მუცლით იხოხე და მტვერი ჭამე მთელი სიცოცხლე. მტრობას ჩამოვაგდებ შენსა და დედაკაცს შორის, შენს თესლსა და დედაკაცის თესლს შორის: ის თავს გიჭეჭყავდეს, შენ კი ქუსლს უგესლავდე! დედაკაცს უთხრა: სატანჯველს გაგიმრავლებ და გაგიძნელებ ორსულობას, ტანჯვით შობ შვილებს. ქმრისკენ გექნება ლტოლვა, ის კი იბატონებს შენზე. ადამს უთხრა: რაკი შენს დედაკაცს დაუჯერე და შეჭამე ხის ნაყოფი, რომლის ჭამა აკრძალული მქონდა შენთვის, მიწა დაიწყევლოს შენს გამო: ტანჯვით მიიღებდე მისგან საზრდოს მთელი სიცოცხლე. ძეძვი და ეკალი აღმოგიცენოს და მინდვრის ბალახი იყოს შენი საზრდო. პიროფლიანი ჭამდე პურს, ვიდრე მიწად მიიქცეოდე, რადგან მისგანა ხარ აღებული, რადგან მტვერი ხარ და მტვრადვე მიიქცევი“ (დაბ. 3: 14-19). ამ გზით ნელ-ნელა ჩვენში უკვე ახალი, უქმნელი ენერგია იწყებს მკვიდრობას, ჩვენ კი თანდათან ღვთაებრივი ყოფიერების მოზიარენი ვხდებით. ამ დროს ყოვლის მომცველი ღვთის ნათელი გამოგვიჩნდება და ის ჩვენც მოგვიცავს „…სული წმიდა, უფალი და ცხოველს-მყოფელი, რომელი მამისაგან გამოვალს, მამისა თანა და ძისა თანა თაყუანის-იცემების და იდიდების, რომელი იტყოდა წინასწარმეტყველთა მიერ“, ნუგეშისმცემელი, რომელიც ჩვენს გულში დაიმკვიდრებს, რადგან: „ნეტარ არიან მგლოვიარენი გულითა, ვინაიდან ისინი ნუგეშცემულნი იქნებიან“ (მათ. 5: 4).

როდესაც არარაობაში ვბრუნდებით და აღარანაირი ძალა აღარ გაგვაჩნია, კვლავ ჩვენი ღმერთის ხელში შესაქმის „მასალად“ გადავიქცევით. ეს საიდუმლო მან გაგვიმხილა და სხვა არავინ შეიძლებოდა ყოფილიყო ამ ამბის მაცნე. მის წმინდა ხელში, მის ღვთაებრივ შემოქმედებას ჩვენვე შევიგრძნობთ. აშკარად ხდება, რომ ყველაფერი რასაც ის გვიბოძებს ჩვენზე მეტია, რადგან არც ჩვენს გონებას არ ჰქონია ამგვარი წვდომა და არც გულს შეუგრძვნია რაიმე მსგავსი, ანუ „როგორც დაიწერა: „რაც არ უხილავს თვალს, არ სმენია ყურს და არც კაცს გაუვლია გულში, ის განუმზადა ღმერთმა თავის მოყვარეთ“ (1 კორ. 2: 9). და ბოლოს: ო, როგორ იცის უფალმა-ღგმერთმა ადამიანი! საზღვარი არა აქვს ჩვენს გაოცებას. მხოლოდ ჩვენს შემომქმედს შეეძლო, ჩვენი არსების შესახებ ასეთი ცოდნა ჰქონოდა. მე ვეძებ სიტყვებს რათა გამოვთქვა თუ რა საიდუმლო გვაქვს დაკარგული.  უფალს ვევედრები დამეხმაროს და ამომათქმევინოს სათქმელი. შემთხვევით მკითხველს ვთხოვ:  არ იფიქროს იმ არარაობაზე რასაც მე წარმოვადგენ და დაუკვირდეს თავად საგნის არსს. ეს სწავლება მე არ შემიქმნია, ის არის მოძღვრება, ღვთის ნებით, მისი რჩეულის მიერ ჩემთვის ბოძებული. მე არც კი ვცდილობ ამოვხსნა პარადოქსი: მაინც და მაინც ეს სიკეთე მე რატომ მერგო? მაგრამ, როდესაც ამ დიდი საიდუმლოს წინაშე აღმოვჩნდი, მისმა უსაზღვრო დიდებამ დამატყვევა. საუბედუროდ შეუძლებელია ქრისტე-ღმერთის სრულყოფილება სიტყვით გამოთქვა.

უფალი ბრძანებს: „თუ ვინმე მოდის ჩემთან და არ მოიძულებს თავის დედ-მამას, თავის ცოლ-შვილს, თავის და-ძმას და თავის თავსაც, ვერ იქნება ჩემი მოწაფე“ (ლუკ. 14: 26). ჩვენში ამ წმინდა „სიძულვილის“ გაჩენა იმის ნიშანია, რომ დიდი და წმინდა საიდუმლოს ჭვრეტის დრო გვიახლოვდება. ვისაც მიეცა ეს დაუტევნელი კურთხევა, ის იწყებს ერთიანი ჭეშმარიტი ღმერთისა და  მის მიერ გამოგზავნილი იესო ქრისტეს შეცნობას, დაწერილია: „საუკუნო სიცოცხლე კი ის არის, რომ გიცნობდნენ შენ, ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთს, და იმას, ვინც შენ მოავლინე – იესო ქრისტეს“ (იოან. 17: 3), ის ვინც შეუძვრელი სასუფევლის ზღურბლზე დგას. ჩვენი გადარჩენის გზა ბრწყინვალედაა აღწერილი მოციქული პავლეს ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეს 12 თავში.

 „რადგანაც ვინ განგასხვავებს? რა გაქვს ისეთი, რაც არ მიგიღია? ხოლო თუ მიიღე, რაღას იქადი, თითქოს არ მიგეღოს?“ (1 კორ. 4: 7). უფალი ჩემი ბავშვობის წლებში საშუალებას მაძლევდა მისი ნათელი ჩემი ბავშვური გულუვრყვილობით მეხილა. მისი დაშვებით მეც დავეცი ადამის მსგავსად, მაგრამ უფალმა ბოლომდე მაინც არ მიმატოვა, სწორედ ისე, როგორც წერია: იმის საშუალებაც მომცა დამენახა რა შორს წავედი მისგან, სწორედ ისე, როგორც წერია:  „ცოტა ხანმა რომ განვლო, შეკრიბა უმცროსმა ყველაფერი, შორეულ მხარეს გაემგზავრა და იქ გაფლანგა მთელი თავისი ავლადიდება, ვინაიდან თავაშვებულად ცხოვრობდა. როცა ყველაფერი შემოეხარჯა, დიდი შიმშილობა ჩამოვარდა იმ ქვეყანაში და ძალიან გაუჭირდა. წავიდა და ერთ იქაურ კაცს შეეკედლა, მან კი მინდორში გაგზავნა ღორების მწყემსად. ნატრობდა, ნეტავი ღორების საჭმელი რქით ამომავსებინა მუცელიო, მაგრამ ვინ აღირსებდა. გონს რომ მოეგო, თქვა: მამაჩემის რამდენ მოჯამაგირეს თავზე საყრელადა აქვს პური და მე კი აქ შიმშილით ვკვდები. ავდგები, მივალ მამაჩემთან და ვეტყვი: მამი, ვცოდე ცის მიმართ და შენს წინაშე. და აღარა ვარ იმისი ღირსი, რომ შენი ძე მერქვას, მაგრამ მოჯამაგირედ მაინც დამიყენე. ადგა და მამამისისაკენ გასწია. ჯერ კიდევ შორს იყო, რომ მამამ დაინახა და შეებრალა იგი; გამოიქცა, კისერზე შემოეჭდო და კოცნა დაუწყო. შვილმა უთხრა: მამი, ვცოდე ცის მიმართ და შენს წინაშე და აღარ ვარ იმისი ღირსი, რომ შენი ძე მერქვას. ხოლო მამამ თავის მონებს უთხრა: მოიტანეთ უკეთესი სამოსი და შემოსეთ იგი, გაუკეთეთ ბეჭედი ხელზე და ფეხთ ხამლები ჩააცვით. მოიყვანეთ ნასუქი ხბო და დაკალით; ვჭამოთ და ვიმხიარულოთ. რადგან ეს ჩემი ძე მკვდარი იყო და გაცოცხლდა, დაკარგული იყო და გამოჩნდა. და დაიწყეს მხიარულება“ (ლუკ. 15: 13-24). ამის პარალელურად უფალმა ჩემს გლოვაში ჩემი ცოდვების წამლეკავი მადლი მოასხურა. დასაწყისში მე მამა-ასკეტების სწავლებაში სრულიად უმეცარი ვიყავი. ის რაც ჩემში ხდებოდა, ჩემზე სრულიად აღმატებული იყო. მე, უბირმა ვიცოდი რა, რომ მიტევებისათვის საჭირო ღირსება არ გამაჩნდა მოთქმით ვტიროდი. მამის გამო ჩემში გაჩენილ სევდას ყოვლისმომცველი ძალა ჰქონდა. ეს იმდენად ძლიერი გრძნობა იყო, რომ როდესაც ჩემი ცოდვების ცეცხლში აღმოვჩნდი და ღვთის მადლით ამ ცეცხლმა ნათელის სახე მიიღო, ამ დიდ სიკეთეს ვერ ვღებულობდი, თვითგვემა მახრჩობდა და „უკუნეთში“ მაბრუნებდა“. აუტანელ სირცხვილში ვიფერფლებოდი: „და რადგან ეს შეგრძნება ჩემთვის უსარგებლო იყო, მე ის მივატოვე: ჩემს გონებაში არსებულ პირველ შესაქმეში დავძლიე იგი“. პირქვე ვიწექი, ვეკვროდი მიწას და ვლოცულობდი, ჩემივე თავი მეზიზღებოდა და ვერ ვბედავდი ღვთისკენ გახედვას.

გაგრძელება იქნება